ती युवतीले आफ्नो पीडानुभूति पोख्दै भनिन्, ‘मेरा जति सन्तान जन्मिए, सबै छोरी मात्रै जन्मिइन्। मैले छोरी मात्रै जन्माएकी हुँदा मलाई मेरा पतिले हरेक दिन पिट्छन्। मैले एउटा मात्रै छोरा जन्माएँ भने मलाई मेरा पतिले माया गर्छन् र मेरो यस्तो हालत हुने छैन।’
त्यस दिन उनीहरूकै अगाडि जयमलले नासो खोले। पोकोभित्र कपडाको टुक्रा, कोइला, नुनको ढिको र रातो खुर्सानी राखिएको थियो। यी सबै चिजको अर्थ थियो। कपडाको टुक्राले लगाउने लुगा छैनन्, भएका पनि च्यातिएका छन् भन्ने जनाउँथ्यो। नुन र कोइलाको अर्थ हुन्थ्यो– नराम्ररी छु, तिम्रो लायक भइनँ र मलाई बिर्सनू। खुर्सानीको अर्थ हुन्थ्यो– म अभागिनी तिम्रा लागि खुर्सानीजस्तै पिरो भएँ, तिमीलाई दुःख दिएँ।
पर किनारमा जोडीविहीन एउटी महिला हातमा केही लिएर टुक्रुक्क बसेकी जस्ती थिई । एक्ली देखेर ऊ उतै लस्कियो। चिनेचिने जस्तो गर्यो। उसले चिनिन। एकछिन कुर्यो, कुनै हलचल भएन । छोयो, चिसो लाग्यो। उठाउन खोज्यो, पल्टियो ।हातको वस्तु भुइँमा खस्यो । त्यो ‘ऊ ’ थियो ।
कुर्सीका लागि मुख बाउनेले म र मेरा मात्र खोजी हिँड्दा सिध्दान्त होइन शक्ति रोज्दा सिकाउनेको बुई चढ्दा ,यो उहिलेको कुरुक्षेत्र जस्तो रणसङ्ग्राम पो भयो मन चस्किएर आयो। यो आँप त अर्को साल फेरि फुल्छ फल्छ तर मेरो सपनाको समाजवाद अब कहिले फुल्ने फल्ने हो ?
उनले गहिरो पीडाबोध गर्दै भने– मैले तिमीलाई आफ्नो पीडा नपोखेर अरूलाई बताउने प्रश्नै आउँदैन। हेर हाम्रा छोराहरू आफ्ना परिवार सहित शहरतिर छन्। नातिनातिना पनि यहाँ छैनन्। ती सन्तप्रसादका साना छोराछोरीले आफ्ना प्यारा नातिनातिना बिर्साएर घर रमाइलो पारेका थिए। उनीहरू नदेख्दा गए राति पनि म निदाइन। थाहा छैन कति रात यसरी नदिदाई बिताउनुपर्ने हो।
पुजा भन्दै थिइन् – आमा! विन्दु नै किन विन्दु जस्ता कति होलान् तर तपाईले किन मलाई बिग्रेकाहरूसँग तुलना गरेर हेर्नुहुन्छ? के गर्नुहुन्छ, के हुँदैन त्यो मलाई थाहा छ नि। यति थाहा नभए मान्छे भएर जन्मेको के काम लाग्यो र ? आमा! आफ्ना छोराछोरीलाई विश्वास गर्न नसक्दा पनि हो धेरैका छोराछोरी कुबाटोमा लागेका छन्। विश्वास नै ठुलो कुरो हो। हरेक नाता विश्वासमा नै अडेको छ। जहाँ विश्वास छ। त्यो नाता सुन्दर बन्छ। विश्वासबिनाको कुनै पनि नाता सुकेर जान्छ।
उताबाट उनले आफूले गरेका कामका लामै फेहरिस्त लेखे। म बिट मार्ने कोसिसमै थिएँ उनी लेख्दै गए गाउँदेखि देशसम्मका चर्चा, मनबहादुरदेखि धनबहादुर, धनराजदेखि मनराजसम्मका परिचर्चा लेख्न भ्याए। बडो मुस्किलले बिदाबारी भए उनी।
हामी यहाँ सधैं महामारीको डरमा छौं, मस्त निदाएको सरकारको भरमा छौँ। सरकार कर असुल गर्ने कुरा मात्र गर्छ, बेरोजगार हामी चुकुलबन्द घरमा छौं। सपना भए स्विटजरल्यान्ड र सिङ्गापुरहरू खै कहिले पूरा हुने हामी अझै रहरमा छौँ।
प्रिय कमरेड लिनु त छ, वर्षौअघि खोसिएको मेरो पहिचान मेरो भाषा, संस्कृति, सभ्यता र मुन्धुम तर,कदापि मागेर हैन एकएक खोसेर लिनु छ तिमीहरूको हातबाट तिमीहरूकै आँखा अगाडि अनि मिलाउनु छ अंक गणितको एकएक अंक जोडेर बिग्रेको हिसाब अनि लेख्नु छ सुनौला आक्षरहरूले चौताराहरूमा खोपिएको अक्षरहरूजस्तै नलेखिएको मेरो इतिहास.....
‘आज त आधा पेट खाएर भए पनि छोरालाई टन्न खुवाउन पाएँ। भोलि के गर्ने होला ?’ उसले रित्तिएको चामलको भाँडो सम्झी ।अस्पतालमा पैसा खेपेर भ्याएको छैन भनेर जेठाजु गुनासो गर्नुहुन्छ ।मर्ने बाँच्ने ठेगान छैन। यता रासनको भाँडा सबै रित्तिँदै छन् । छरछिमेकसँग सरसापट गर्न नि कोरोना लागेको घरको मान्छे भनेर बोल्नै डराउँछन् ,सरसापटको त कुरै छोडौँ।’ उसको मनमा औडाहा भयो।
फूलजस्तै लाग्थ्यो कतै जूनजस्तै लाग्थ्यो, कस्ले कुरूप बनाएछ केरी मेलम्ची। भूल कतै भ’को भए प्रिय प्रकृति, क्षमा देऊ रक्षा गर मेरी मेलम्ची।
