बस्तीमै गैंडाको वास
नारायणी नदीसँग जोडिएको भरतपुर महानगरपालिका क्षेत्रमा सामुदायिक वन छन्। वृक्षरोपण र संरक्षणले वनक्षेत्र मौलाएको छ। यस क्षेत्रमा मझुवा, ज्ञानेश्वर, सेतीदेवी, सिद्धिगणेश र नारायणी सामुदायिक वन छन्।
नारायणी नदीसँग जोडिएको भरतपुर महानगरपालिका क्षेत्रमा सामुदायिक वन छन्। वृक्षरोपण र संरक्षणले वनक्षेत्र मौलाएको छ। यस क्षेत्रमा मझुवा, ज्ञानेश्वर, सेतीदेवी, सिद्धिगणेश र नारायणी सामुदायिक वन छन्।
दक्षिण एसियाकै उत्कृष्ट प्रमाणित गैंडा सिमेन्टको उत्पादक उदयपुर सिमेन्ट उद्योग लिमिटेड (उसीउली) ले पूर्ण क्षमतामा उत्पादन गर्नमा नयाँ रेकर्ड कायम गरेको छ। नेपाल सरकारको पूर्ण स्वामित्वको उसीउलीले स्थापनाको २७ औं वर्ष प्रवेशको संघारमा पूर्ण क्षमतामा उत्पादनको रेकर्ड कायम गरेको हो।
चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जका एक सिङ्गे गैँडा नजिकका गाउसँगै शहरी क्षेत्रमासमेत पस्न थालेपछि संरक्षणमा चुनौती थपिएको छ । नियमितजसो गैँडा बस्ती आउन थालेपछि स्थानीय त्रसित बनेका छन् ।
महिनादिन लामो स्तरोन्नतिपछि पूर्ण सरकारी स्वामित्वको उदयपुर सिमेन्ट उद्योग लिमिटेड जलजलेस्थित गैंडा छाप सिमेन्टको उत्पादन सुचारु भएको छ। स्थापनापछि पहिलो पटक उद्योगका साना–ठूला सबै यन्त्रको मर्मत र स्तरोन्नतिका लागि महिनादिनयता गैंडाछापको उत्पादन रोकिएको थियो।
चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जमा साउनयता प्राकृतिक कारणले सातवटा गैँडा मरेका छन्। निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत बेदकुमार ढकालका अनुसार बिभिन्न कारणले गैँडा मरेका हुन्।
एक सिङ्गे गैँडाको संरक्षण गर्न सचेतना जगाउनका लागि पूर्वी नवलपरासीमा कात्तिक १५ देखि २९ गतेसम्म राइनो संरक्षण गोल्डकप फुटबल प्रतियोगिता २०७५ हुने भएको छ। पूर्वी नवलपरासीको मध्यबिन्दु नगरपालिका–२, कोल्हुवामा हुने प्रतियोगितामा नवलपरासी, चितवन, रुपन्देही, कास्की, काडमाडाैं, पाल्पा, मकवानपुरसहित ए डिभिजनका र विभागीय टिमसहित १२ टिमको सहभागिता रहने छ।
नेपालले चीनलाई उपहारस्वरूप दिएका दुई जोडी केटाकेटी आफू हुर्केको चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज भन्दा नितान्त भिन्न वातावरणमा घुलमिल हुदै गर्दा केहि अधिकारकर्मीहरुले एक सिङ्गे गैंडाको कृत्रिम प्रजनन हुनसक्ने हुँदा सतर्कता अपनाउन सरकारलाई दवाब दिंदै आएका छन्।
नेपालले चीनलाई उपहार स्वरूप दिएका दुई जोडी गैंडा मध्ये सोल्टी र मितिनी नाम गरेका अन्तिम एक जोडी गैंडा पनि यही भदौ १ गते कार्गो विमानबाट चीनको साङ्घाई लगियो। त्यसभन्दा एक महिना पहिले असार २८ गते चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जले भद्र र रुपसी नाम गरेका केटाकेटी चीनको गोञ्जाउस्थित एक पार्कका लागि पठाएको थियो।
नेपाल–चीनमैत्रीको प्रतीकका रुपमा नेपालले चीन सरकारलाई उपहारस्वरुप प्रदान गरेका ‘मितिनी’ र ‘सोल्टी’ नामका एकसिङ्गे गैंडाका एक जोडी शुक्रबार कार्गाे विमानबाट चीन पठाएको छ।
चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जको पश्चिम क्षेत्रस्थित लामो ताल नजिकैको घोलमा दुर्लभ एकसिङ्गे गैंडा मरेको अवस्थामा फेला परेको छ।
चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जबाट चीन सरकारलाई उपहारस्वरुप पठाउन लागिएको दोस्रो जोडी गैँडा साउन मसान्तमा पठाउने तयारी गरिएको छ।निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत बेदकुमार ढकालले चिनियाँ अधिकारीले साउन ३१ गते गैँडा लैजाने तयारी गरेकाे बताए। चिनियाँ पक्षले गैँडा बोक्न ढुवानी जहाजको प्रबन्ध र विमानस्थलमा अनुमति लिने काम गरिरहेको बताएकाे छ।
चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जमा गत आर्थिक वर्षमा विभिन्न कारणले २६ वटा गैँडा मरेका छन् निकुञ्जका सूचना अधिकारी नुरेन्द्र अर्यालका अनुसार जुधेर, बच्चा जन्माउन नसकेर, बाढीले बगाएर र बुढो भएर ती गैँडा मरेका हुन्।
चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जमा गत आर्थिक वर्षमा विभिन्न कारणले २६ वटा गैँडा मरेका छन्। निकुञ्जका सूचना अधिकारी नुरेन्द्र अर्यालका अनुसार जुधेर, बच्चा जन्माउन नसकेर, बाढीले बगाएर र बुढो भएर ती २६ गैँडा मरेका हुन्।
प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले नेपाल–चीन सम्बन्धलाई अझ व्यापक बनाउनुपर्ने बताएका छन्।
नेपाल प्रहरीले राजधानीको सुकेधारास्थित दियो रेष्टुरेन्टमा गँैडाको खाग बिक्री गर्न लागेको अवस्थामा दुई जनालाई पक्राउ गरेको छ।