सरकारले तीनकुनेमा राजावादीले गरेको आन्दोलनको क्रममा भएको घटनाबारे छानबिन समिति बनाउन आलटाल गरेको छ। राजा फर्काउने उद्देश्यसहित गरिएको आन्दोलनबाट दुई जनाको ज्यान गएको र अर्बौं रुपैयाँ बराबर भएको क्षतिसम्बन्धमा सरकारले छानबिन समिति बनाउन आलटाल गरेको हो। गत शुक्रबार राजावादी समूहबाट भएको हिंसात्मक आन्दोलनले दुईजनाको ज्यान गएको थियो। पत्रकार सुरेश रजक र अर्का सर्वसाधारण सविन महर्जनले ज्यान गुमाएका थिए।

सरकारले उनीहरूलाई १०/१० लाख रुपैयाँ क्षतिपूर्ति दिने र घाइतेहरूलाई निःशुल्क उपचार गराउने निर्णय गरिसकेको छ। साथै गृह मन्त्रालयले सो घटनाको छानबिन गर्ने भनेको थियो। प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले पनि तीनकुने घटनाबारे गृहमन्त्रीले जवाफ दिने बताएका थिए।

आन्दोलनकारीले काठमाडौंको तीनकुनेमा गरेको आन्दोलनबाट भएको जनधनको क्षतिको विषयमा सरकारले एउटा छानबिन समिति बनाउने र त्यसले दिएको प्रतिवेदनका आधारमा कारबाही गर्ने जनाएको थियो। तर सो घटना भएको सात दिन बितिसक्दा पनि अहिलेसम्म गृह मन्त्रालयले छानबिन समिति बनाएको छैन। गृह मन्त्रालयका सहसचिव एवं प्रवक्ता रामचन्द्र तिवारी भने आन्तरिक रूपमा छानबिन भइरहेको बताउँछन्।

‘सरकारले आन्तरिक रूपमा छानबिन गरिरहेको छ, अनुसन्धान गरिरहेको छ, प्रहरीले पनि आफ्नो ठाउँबाट काम गरिरहेको छ, मानिस पक्राउ परिरहेका छन्, अनुसन्धान पनि सम्बन्धित निकायले गरिरहेको छ,’ प्रवक्ता तिवारीले भने।

यो विषयमा अनुसन्धान भइरहकाले धेरै बताउनुपर्ने आवश्यकता नभएको पनि प्रवक्ता तिवारीले बताए।

सरकारले मन्त्रालयको तहबाट वा अन्य तहबाट तत्कालै छानबिन समिति बनाउने संकेत गरेको छैन। तीनकुने घटनाको अनुसन्धान गर्न प्रहरीलाई नै जिम्मा दिएर सरकार मौन बस्ने संकेत देखिएको छ। ‘गृह मन्त्रालयबाट तत्कालै कुनै छानबिन समिति बन्दैन,’ मन्त्रालयका एक उच्च अधिकारीले भने। उनका अनुसार काठमाडौं प्रहरी परिसरले जति अनुसन्धान गर्नेछ तत्काल त्यसैमा चित्त बुझाउनुपर्नेछ।

‘अहिले यो जिम्मा प्रहरीलाई नै दिइएको छ,’ मन्त्रालयका ती अधिकारीको दाबी थियो। तर यो विषयलाई प्रवक्ता तिवारीले भने अस्वीकार गरेका छन्। ‘राज्यको जुनसुकै निकायबाट पनि अनुसन्धान हुन्छ, भइरहेको छ, अविश्वास गर्ने कुरा हुँदैन,’ प्रवक्ता तिवारीले भने।

पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहलाई तेस्रो पटक श्रीपेच लगाइदिने अभियानमा लागेको समूह अराजक देखिएपछि तिनकुने रणमैदानमा परिणत भएको थियो। सरकारले तोकेको तीनकुने क्षेत्रमा राजावादीले गरेको प्रदर्शन उग्र बन्दा एक पत्रकारसहित दुई जनाको ज्यान मात्रै गएन, थप २० जना घाइतेसमेत भए। घाइतेको विभिन्न अस्पतालमा उपचार भइरहेको छ।

अराजकता नियन्त्रण गर्ने क्रममा सुरक्षाकर्मीसहित दर्जनौं घाइते भएका छन्। अर्बौंको निजी सम्पत्ति नोक्सान भएको छ। राजा ल्याउने अभियानको ‘कमान्डर’ भनिएका दुर्गा प्रसाईं आफैं सुरक्षाकर्मीमाथि गाडी चलाएर आक्रमणमा उत्रिएका थिए। सुरक्षाकर्मीलाई मिच्ने गरी उनी उत्रिएपछि उत्तेजित बनेको भिड ढुंगामुढा गर्नतिर लागेको थियो। भिड अनियन्त्रित बनेपछि ‘सभाका नायक’ बनेका नवराज सुवेदी भागेका थिए भने प्रसाईं पनि गाडी लिएर भागेका थिए। उनी अहिलेसम्म फरार छन्।

सामाजिक सञ्जालबाट सरकारलाई चुनौती दिइरहेका छन्। त्यसदिन आन्दोलनका नाममा भिडलाई उक्साउनेहरू हिँडेपछि अराजक व्यक्तिहरूले निजी घरमा आगजनी गरेका थिए। प्रदर्शनकारीले जडीबुटी उत्पादन तथा प्रशोधन कम्पनीका आठवटा गाडीमा आजगनी गरेका थिए। जडीबुटी उत्पादन तथा प्रशोधन कम्पनीले २८ करोडमाथिको नोक्सानी व्यहोरेको छ।

आक्रामक देखिएको भिडले ट्राफिक बिट पनि भत्काएको थियो। पेरिसडाँडास्थित माओवादी केन्द्रको मुख्यालयमा मोटरसाइकल तोडफोड गरेको थियो भने हिंसात्मक गतिविधि गर्दै हिँडेका उनीहरूले नेकपा एकीकृत समाजवादीको मुख्यालयमा आगजनी गरेका थिए। उनीहरूले कोटेश्वरस्थित भाटभटेनी सुपरमार्केटभित्र पसेर लुटपाट मच्चाउनुका साथै तोडफोडसमेत गरेका थिए। उनीहरू हातहातमा बियरको सिसी, ह्विस्कीका बोतल र लुटिएका अन्य सामग्री बोकेर हिँडेका देखिन्थे।

राजावादीको प्रदर्शन हिंसात्मक बनेपछि काठमाडौं जिल्ला प्रशासन कार्यालयले तीनकुने र आसपासका क्षेत्रमा कर्फ्यु आदेश जारी गर्नुपर्ने अवस्था आएको थियो। अहिले प्रसाईंबाहेक लुटपाटमा संलग्न र हिंसा आतंकमा संलग्नलाई प्रहरीले भटाभट पक्राउ गरिरहेको छ।

यसक्रममा राजावादीहरूको प्रदर्शनलाई तितरबितर गर्नेक्रममा प्रहरीले तीनकुने क्षेत्रमा साढे दुई सय राउन्ड गोली प्रहार गरेको स्विकारेको छ। प्रदर्शन भएको ६ दिनपछि बुधबार पत्रकार सम्मेलन गर्दै प्रहरीले प्रदर्शन हिंसात्मक भएपछि नियन्त्रणका लागि गोली चलाएको प्रष्टकीरण दिएको छ। सो क्रममा व्यक्तिलक्षित ५८ राउन्ड गोली प्रहार भएकामा २० जनालाई लागेको नेपाल प्रहरीका केन्द्रीय प्रवक्ता डिआइजी दिनेश आचार्यले बताए।

गोली लागेर १८ पुरुष र दुई महिला घाइते भएको पनि उनले बताए। प्रहरीको गोली लागेर रेविका खत्रीसहितका अन्य केहीको गम्भीर अवस्थामा उपचार भइरहेको छ। स्थिति अनियन्त्रित हुन थालेपछि प्रहरीले १९२ पटक हवाई फायर गरेको डिआइजी आचार्यको जानकारी दिए। भीड नियन्त्रणका लागि प्रहरीले ७४६ राउन्ड अश्रु ग्यास प्रहार गरेको थियो।

प्रदर्शनकारीहरू निषेधित क्षेत्र तोड्दै संसद् भवनतर्फ अघि बढ्न खोजेपछि दिउँसो १२ः५० बजे पहिलो अश्रुग्यास प्रहार गरेको जानकारी दिँदै विमानस्थलतर्फ अघि बढेपछि दिउँसो २ः५४ बजे पहिलो गोली प्रहार गरेको डिआइजी आचार्यको दाबी छ। रेविका, उनका दाजुसहित केही व्यक्तिलाई भने झुक्किएर गोली लागेको बताउँदै आचार्यले घाइते सबैको अवस्थाबारे जानकारी लिइरहेको बताए।

आन्दोलनको नेतृत्व गरिरहेका दुर्गा प्रसाईंकै कारण भीड उत्तेजित भएको निष्कर्षमा प्रहरी छ। प्रहरीले निषेधित क्षेत्रबाट हटाएपछि तीनकुनेको मञ्चबाट प्रसाईंसहित रवीन्द्र मिश्रले संसद् भवन, सिंहदरबार र विमानस्थल कब्जा गर्न माइकिङ गरेपछि प्रदर्शनकारी तोडफोडमा उत्रिएको प्रवक्ता आचार्यले भनाइ छ।

राप्रपा उपाध्यक्ष मिश्र र महामन्त्री धवलशम्शेर राणासहितका व्यक्ति अहिले प्रहरी नियन्त्रणमा रहेको जानकारी दिँदै फरार रहेका प्रसाईंलाई खोज्न प्रहरीको विशेष टोली सक्रिय रहेको बताए। तर उनले फरार रहेका प्रसाईंबारे केही बताएनन्।