सुरु भयो ‘जलवायु विघटन’
सन् १९४० देखि पृथ्वीको सतह तापक्रमको आधिकारिक रेकर्ड राख्न थालेयता गत अगस्ट सबैभन्दा तातो महिना थियो। वर्ष सकिन अझै चार महिना बाँकी रहेको अवस्थामा सन् २०२३ हालसम्मकै दोस्रो सर्वाधिक गर्मी वर्ष बनेको छ।
८ आश्विन २०८० सोमबार
श्रीराम सुवेदी
श्रीराम सुवेदीका लेखहरु :
विश्वव्यापी चुनौती चिर्न सफल होला जी–२० ?
विश्वका ६० प्रतिशत जनसङ्ख्या र विश्वको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा ८५ प्रतिशत हिस्सा लिएको यो समूहको बैठकले छलफल गर्ने विषय र लिने निर्णयले विश्वव्यापी महत्त्व राख्ने गरेका छन्।
झन्डै सकिएका हाम्रा पुर्खा
गत नोभेम्बर २२ मा मानव जनसंख्याले ८ अर्ब नाघेको छ। मानिसले अहिले पृथ्वीमा आधिपत्य जमाएको छ र मानवीय क्रियाकलापका कारण प्राकृतिक सन्तुलन बिथोलिँदा कैयौं जीवजन्तु लोप भएका छन्।
सुल्झियो पुरुष क्रोमोजोमको रहस्य
वैज्ञानिकहरूले पुरुषत्व निर्धारक, शुक्राणु निर्माणमा निर्णायक तर संरचनागत हिसाबले रहस्यमय ठानिँदै आएको वाई क्रोमोजोमको सम्पूर्ण खाकालाई पहिलोपटक सार्वजनिक गरेका छन्।
प्रदूषणले घटाउँदै पाँच वर्ष आयु
वर्षाको समय छ। वर्षाका कारण वायु प्रदूषण घटेकाले खासै चर्चा छैन तापनि सार्वजनिक भएको एक अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिवेदनले नेपालमा वायु प्रदूषणले जनस्वास्थ्यमा गम्भीर प्रभाव पारेको र नेपालीको सरदर आयु घटेको देखाएको छ।
कोरोना नयाँ प्रजाति बिए २.८६ः विश्वभरि चासो र सतर्कता
कोरोना भाइरसको नयाँ भेरियन्टले हाल विभिन्न मुलुकमा फैलिरहेका इजी ५ लगायतका प्रजातिसँग प्रतिस्पर्धा गर्नेछ। स्पाइक प्रोटिनमा यसले गर्ने हस्तक्षेपका कारण हाल प्रयोगमा आइरहेका खोपलाई अद्यावधिक गर्नुपर्ने अवस्था आउन सक्ने वैज्ञानिकले बताएका छन्।
संकटमा बाँदरहरूमा समेत एकता
आँधीबेहरीअघि तहगत संरचना र तदनुरूपको आनीबानीमा रहेका बाँदरको यो प्रजाति खाद्यवस्तु, हैसियत तथा यौनका लागि आपसमा लड्ने–भिड्ने गर्थे। तर आँधीबेहरी सकिएपछि तिनीहरूले सामाजिक ‘नेटवर्क’ विस्तार गरेको पाइएको हो।
किन आयो मुस्ताङमा बाढी ?
वर्षाका लागि छाया क्षेत्र मानिने मुस्ताङ र मनाङमा एकपछि अर्को गर्दै भारी वर्षा र बाढी आउन थालेपछि यसको कारण खोजी हुन थालेको छ।
गृहकार्यबिना प्रतिबद्धतामा हस्ताक्षर, प्रगति शून्य
नेपालले कोप-२६ का अवसरमा सन् २०२१ मा ‘विश्वप्यापी मिथेन ग्यास कटौती प्रतिबद्धता–ग्लोबल मिथेन प्लेज’मा हस्ताक्षर गरेको थियो।
डब्लुएचओको दक्षिण पूर्वी एसिया क्षेत्रको क्षेत्रीय निर्देशकमा नेपालका डा.आचार्यको उम्मेदवारी
नेपालले विश्व स्वास्थ्य संगठन(डब्लुएचओ)को दक्षिण पूर्वी एसिया क्षेत्रका निर्देशक पदको चुनावमा डा. शम्भु प्रसाद आचार्यलाई उम्मेदवार बनाउने निर्णय गरेको छ।सङ्गठनका विश्वभर ६ क्षेत्रीय कार्यालय रहेकोमा दक्षिण पूर्वी एसिया क्षेत्र पनि एक हो।
जलवायु वित्त भित्र्याउन नेपालको कमजोर पहल
जलवायु परिवर्तनका कारण सिर्जना हुने जोखिममा विश्वको अग्रणी राष्ट्रमा पर्ने नेपालले यो चुनौतीलाई सम्बोधन गर्न बाह्य सहयोग भित्र्याउन अपेक्षित पहल गर्न सकेको छैन।
दिमाग पढ्ने मेसिन आउँदै नियन्त्रणमा चिन्ता
वैज्ञानिकहरूले मानिसको दिमागमा भइरहेको परिवर्तन र गतिविधिलाई रेकर्ड गर्न सक्ने उपकरण निर्माण गरेपछि मानवअधिकार उल्लंघन गर्न सक्ने देखिएको छ।
सगरमाथाको उचाइमा हिउँको गहिराइ कति
सगरमाथा चुचुरोमा हिउँको गहिराइ कति होला भन्ने विषय सधैं चासोमा पर्दै आएको छ। यसअघिका अध्ययन नतिजा असंगत र अनिश्चित रहँदा विश्वको सबैभन्दा दुर्गम र उच्चतम स्थानको हिउँको गहिराइ यकिन हुन सकेको थिएन।
सरदर तापमान १७ डिग्री सेन्टिग्रेड नाघ्यो
विश्वमा दैनिक तापक्रमको रेकर्ड राख्न थालिएयता गत सोमबार सबैभन्दा तातो दिन बन्यो। पृथ्वीको सतहको सरदर तापक्रम सोमबार पहिलोपटक १७.०१ डिग्री सेल्सियस पुग्यो। यसअघि सन् २०१६ को अगस्टमा सर्वाधिक १६.९ डिग्री सेल्सियस रेकर्ड बनेको थियो।
के मानव पुर्खा नरभक्षी थिए?
१४ लाख ५० हजार वर्षअघिको मानव खुट्टाको जीवाश्ममा ढुंगाको हतियारको प्रयोगले लागेको घाउको अध्ययनले पुर्खा नरभक्षी रहेको देखाएको हो।