जुम्लाको हिमा गाउँपालिकाका महिला देउडाको माध्यमबाट पोषण सन्देश दिँदै आएका छन्। उनीहरु देउडाबाटै पोषणको अवस्था, महत्व र पोसिलो खानेकुरा खुवाउने विषयमा स्थानीयलाई जागरुक गर्दै आइराहेका छन्। स्थानीय भाषाशैलीबाट प्रस्तुत हुने देउडा गीतले यहाँको संस्कृतिको संरक्षण पनि हुने र लक्षित वर्गसम्म सहजै रुपमा पोषण आहारबारे ज्ञान दिन सकिने भएकोले जनचेतनाको माध्यम नै देउडा भएको हो।
रसुवाको उत्तरगया गाउँपालिका–५ कैदलटारकी लक्ष्मी पौडेल आफू र आफ्नो बच्चाको स्वास्थ्यप्रति निकै सचेत छिन्। उनले आफ्नो बच्चालाई ६ महिना स्तनपान मात्र गराइन्। त्यसपछि दूधसँगै खाना थपेर अन्डासमेत मिसाएर खुवाउन थालिन्।
वालिङ नगरपालिका–५ ले गर्भवती, सुत्केरी र नवजात शिशुको पोषण अवस्थामा सुधार ल्याउन अण्डा र झण्डा वितरण थालेको छ।
धादिङको दक्षिणी भेगमा अधिकांश चेपाङ बस्ती छन्। शिक्षा, स्वास्थ्य र सरसफाइमा उचित ध्यान नदिँदा धेरै आमा र बच्चाको ज्यान जोखिममा पर्ने गरेको छ भने बच्चाहरुमा कुपोषणको समस्या बढी छ।
व्यक्ति कुपोषित हुने विभिन्न कारण हुन्छन् । अव्यवस्थित जीवनशैली कुपोषणको कारक हो । खान नपाएर भन्दा पनि सन्तुलित रुपमा भोजन गर्न नजान्दा कुपोषणको जोखिम हुने पोषणविद्को तर्क छ । पोषणविद्का अनुसार नेपालमा सामान्यतः दुई किसिमका कुपोषणका समस्या देखिन्छ ।
कृषिको प्राथमिक उपज खाना हो अनि खाना पोषणको प्राथमिक स्रोत। कृषिबिना न खानाको उपलब्धता सम्भव छ न त पोषणकै। त्यसैले कृषि खाद्य सुरक्षाको आधार मात्र होइन, पोषणको पनि प्रमुख स्रोत हो।
बालबालिकाले घरपरिवार वा आफ्ना नजिकका मान्छेका व्यवहारको अनुकरण र आफ्नै प्रयास अनि त्रुटिबाट नयाँ कुरा सिकिरहेका हुन्छन्। सिकाइ सिद्धान्तअनुसार बालबालिका आफ्नो परिवेश तथा आफूप्रति अन्य व्यक्तिले देखाएका प्रतिक्रियाअनुसार आफ्नो सिकाइ अघि बढाउँछन्। यसको तात्पर्य प्राप्त पृष्ठपोषणले बालबालिकालाई सिक्नमा उत्साहित वा हतोत्साहित तुल्याउँछन्। कुकुर तथा मुसामा गरिएका परीक्षणले बानी विकासमा पुरस्कार तथा दण्डको अहं भूमिका रहने प्रमाणित गरेको छ।
जिल्लाको दोगडाकेदार गाउँपालिकामा सुत्केरी महिला र नवजात शिशुको स्वास्थ्यलाई लक्षित गर्दै उपाध्यक्षको कोसेली वितरण गरिने भएको छ।
१० वर्षअघि मेरी छोरीले दुःखी भएर मसँग भनेकी थिइन्– ‘आमा, तपार्इंलाई त कति मान्छेले कोदे बूढी भन्छन्। तपाईंले कोदो र फापरबारे धेरै कुरा गर्ने भएकोले।’ उनको उदास अनुहार देखेर मैले भनेकी थिएँ– ‘यस्तो कुरामा त म गर्व गर्छु। कोदो, फापर त राम्रा अन्न हुन्। यसको महत्व नबुझेर पो मानिसले हेपेका हुन्।’
‘काठमाडौं घोषणापत्र २०१९’ जारी गरी पाँचौं विश्व पोषण विस्तार सम्मेलन बिहीबार सम्पन्न भएको छ। सम्मेलनले कुपोषणले जन्माउने समस्या र यसको सुधारले व्यक्ति र सिंगो राष्ट्रमा पर्ने विकास पहिचान गरेको छ।
खाद्यान्नको उत्पादन र उत्पादकत्व मात्र भन्दा पनि खाना पोषणयुक्त र उत्पादन वातावरणमैत्री बनाउने अभियानमा जुटेका ६ देशका प्रतिनिधि यसको कार्यान्वयन र दिगोपनाका विषयमा छलफल गर्न काठमाडौंमा जुटेका छन्।
उपप्रधानमन्त्री एवम् स्वास्थ्य तथा जनसंख्यामन्त्री उपेन्द्र यादवले सरकारले पोषणसम्बन्धि कार्यक्रमलाई उच्च प्राथमिकता दिएको बताएका छन्।
राष्ट्रिय योजना आयोगका उपाध्यक्ष डा. पुष्पराज कँडेलले पोषणयुक्त खाद्यान्नको व्यवस्थापनमा निजी क्षेत्रको भूमिका महत्वपूर्ण हुने बताएका छन्।
नेपालका बालबालिकामा रहेको कुपोषण र होचोपनामा कमी ल्याउने उद्देश्य बोकेको बलियो नेपाल राष्ट्रिय पोषण अभियान औपचारिक रूपमा सुरु गरिएको छ। राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले शुक्रबार राष्ट्रपति कार्यालयमा आयोजित एक कार्यक्रममा उक्त अभियानको उद्घाटन गर्दै कुपोषणविरुद्धको लडाइँमा सबैले मिलेर काम गर्नुपर्ने बताइन्।
राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले बलियो नेपाल नामक पोषण अभियानको शुक्रबार शीतल निवासमा औपचारिक उद्घाटन गर्ने भएकी छन्।
_20200305145111-480x320-wm.jpg)
