दुलारी उपन्यासको संक्षिप्त चिनारी

मुसहर लोकसंस्कृतिकी ज्ञाता मुना चौधरीले सांस्कृतिक परिवेशमा उनीहरूको यथातथ्य वर्णन गर्न पुगेकी छन्। आञ्चलिक पृष्ठभूमिमा लिखित यस उपन्यासमा मुसहर जातिको संस्कृतिलाई जीवन्तता दिने कोसिस प्रशंसनीय छ।

विचार

नागपञ्चमी

प्राकृतिक प्रकोपलाई मथ्थर बनाउनको लागि गन्थन मन्थन गर्ने क्रममा यसबाट उन्मुक्तिको उपाय पनि खोज्छन्। विभिन्न देवी देवता, नदी नाला, रुखविरुवालाई सदियौंदेखि पुज्दै आएको परम्परा लामो छ। भयको भावनाले गर्दा मानिहरु प्राकृतिक प्रकोपको प्रहार कम गर्नका लागि पूजाआजा गर्दा आएको कुरो स्वयंसिद्ध छ।

समाज

मातृभाषाको महत्व

हाम्रो देशमा १२९ भाषाको संख्या २०११ को जनगणानाअनुसार निर्धारित गरिएको छ जसमध्ये २४ प्रतिशत भाषा लोपोन्मुख अवस्थामा छन्। शेष भाषाहरूको साहित्य छ, लिपि पनि होला। यसलाई कसरी कार्यान्वयन गर्ने भन्ने कठीन चुनौती हामीसमक्ष छ।

कला

विस्मृतिमा वानिरा

‘म श्रीमती वानिरा गिरी, किशोरावस्थामा कुमारी वानिरा गिरी थिएँ । यौवनावस्थामा सुश्री वानिरा गिरी थिएँ र विवाहोपरान्त श्रीमती वानिरा गिरी भएँ । अब पछि एउटा शब्द जोडिने निश्चित छ स्व. वानिरा गिरी तर त्यो शब्द जोडिने दिन कहिले आउँछ स्वयम् मलाई पनि थाहा छैन ।’

विचार

मानव अधिकार र सरकार

विधेयक संशोधनपछि छनोट समिति गठन गरेर दुइटै आयोगका पदाधिकारी चयन गर्नु न्यायसंगत र कानुनसम्मत हुन्थ्यो तर यसमा अलि हतार गरिएको छ। हतारको काम लतार हुने गर्छ।

विचार

मानव अधिकारको श्वेतपत्र

राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगले भव्य समारोहबीच आफ्नो ३ वर्षीय कार्यकाल २०७१ कात्तिक २ गतेदेखि सम्पादित मुख्य कामहरूको स्थिति वर्णन गरेर सार्वजनिक गरेको छ। जुन निकै स्तुत्य एवं सराहनीय कार्य गरेको जस्तो देखिन्छ। वास्तवमा यो स्थिति वर्णन नभएर यथास्थिति विवरण साबित भयो। आफ्नो स्थापनाकाल १८ वर्ष पुगेको अहंकार गर्दै उक्त स्थिति वर्णन गरिए पनि उसले परम्परावादी पथबाट पृथक अस्तित्व भने देखाउन सकेन। कर्मकाण्डीय पद्धति र खानापुरीबाहेक कुनै असल उदाहरणीय र उल्लेखनीय काम गर्न नसक्नु सोचनीय विषय हो।

अन्य

तुफानी हवाई दौडाहा

मलाई हवाईयात्रा मन पर्छ र यसमा मलाई थकाइ पनि लाग्दैन। सर्वप्रथम जीवनमा म दिल्ली गएको थिएँ हवाईजहाजद्वारा। यो मेरो जीवनको पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय हवाई उडान थियो। यो डाइरेक्ट उडान पनि थिएन। काठमाडौबाट बनारस र बनारसबाट दिल्लीको उडान भर्दै म दिल्ली विमानस्थलमा अपरान्ह ३ बजेतिर पुगेको थिएँ। मलाई साह्रै मजा लागेको थियो। दिल्लीको तीन वर्षे प्रवासकालमा म कहिले पनि हवाई भ्रमण गर्न पाइँन। जब मैले आफ्नो शोधप्रबन्ध दिल्ली विश्वविद्यालयमा बुझाएँ तब दिल्लीदेखि काठमाडांैको डाइरेक्ट हवाई भ्रमण गर्ने अवसर पाएँ।

अन्य

आबुधावीमा आनन्द

संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई)को राजधानी रहेछ आबुधावी। यो रमाइलो देश रहेछ। एकातिर बालुवा नै बालुवाको मरुस्थल र अर्कातिर समुद्र। अरब सागरको सौन्दर्य विस्तार हेरेपछि म आश्चर्यचकित भएँ। मेरो भौगोलिक ज्ञानको क्षितिज त्यति विस्तृत रहेनछ।

अन्य

गुण्टा गुडाउँदै जुरिकतिर

हामी २२ अक्टूबरको नाइट बसबाट जुरिक पुग्दा विहानी उज्यालोको संकेत पाइसकेका थियौं। एकजना भारतीय सहयात्री बसबाट ओर्लेर चुरोटको चुस्की लिइराखेको थियो तर त्यसले जाडोलाई के चुनौती दिन सक्थ्यो ! तैपनी आत्मसन्तुष्टि लिँदै थियो। ऊ मुम्बई निवासी थियो। मैले आफ्नी साथीलाई ऊसित परिचय गराई दिएँ। उनी ऊसित वार्तालाप गर्न थालिन्।