‘शुभांशु’ मा शुभका सन्देश सौन्दर्य
‘शुभांशु’ लघकथासंग्रहकी रचयिता शुभ शर्मा मेरा लागि भौतिक रूपमा भेटिएकी,चिनिएकी र जानिएकी स्रष्टा होइनन्। तर संयोग, सामाजिक सञ्जालले भने हामी दुवैलाई आफन्त हुने अवसर दिएको छ।
२० जेष्ठ २०८० शनिबार
खेमराज पोखरेल
खेमराज पोखरेलका लेखहरु :
‘उमंग’ लघुकथासंग्रहभित्र कथ्यचित्र
पुस्तकमा विविध विशेषता छन्। विषयगत विविधता छन्। ग्राम्य परिवेशदेखि शहरी परिवेशसम्म लघुकथाकारको दृष्टि पुगेको छ। भाषामा सरलता छ। ग्राम्य भाषाको प्रयोगले कृति आलोकित भएको छ।
मधुसूदनप्रसाद घिमिरेको ‘छड्के’ मा छड्के नजर
कृतिमा कृतिकारको मेहनत, सोच चिन्तन, दृष्टिकोण हुन्छ। त्यो यो कृतिमा देखिएको छ। कृतिले लघुकथावृत्तमा संख्या मात्र थपेको छैन, समाज परिवर्तनको लक्ष्य पनि राखेको छ। समाजमा देखिने असङ्गत परिदृश्यप्रति चिन्तित छन् लघुकथाकार। यो कृतिको अनुभवले लघुकथाकारको प्रतिभा अभ्यासको गति झन् तीव्र हुन्छ भन्ने विश्वास लिएको छु। यदि यसो भयो भने कृतिकारको अर्को गुणवत्ता लघुकथाकृति पनि जन्मने छ। साधुवाद।
‘मनु ब्राजाकीका रोज्जा गजल’ मा विषय सौन्दर्य
वस्तुतः मनुका गजलहरू मनुको जीवनचिन्तन तथा उनले सरदर बाँचेको जिन्दगीको सुन्दर पुलिन्दा हो। उनका विचारहरूको अग्गेठ हो, जसले लामो समयसम्म नेपाली समाजको अन्धविश्वासलाई पोलिरहन्छ । चेतनाको विगुल फुकिरहन्छ। विद्रोहको पुल्ठो झोसिरहन्छ।
‘फिलिङ्गो’ मा सीमान्तीका सकस र सीमाहरू
उपन्यासकार प्रभा बराल मूल रूपमा सशक्त नियात्राकार हुन्। त्यसकारण यो उपन्यासभरि नियात्राको प्रभाव परेको छ। खास गरी सीमान्तीले यात्रा गरेका ठाउँमा उपन्यासको प्रस्तुतिले उपन्यास होइन, नियात्रा पढेजस्तो लाग्छ।
‘मनकली’ उपन्यासमा रुवाइहरू
वास्तवमा उपन्यास परम्परागत आदर्शवादी धारमा लेखिएको छ। परम्परावादी आदर्शमा लेखिएका हुनाले अग्रगम्य, विद्रोह, समानताका लागि संघर्ष हुने कुरा पनि भएन।
कवि राजेन्द्रप्रसाद अर्यालको ‘आजको मान्छे’मा एक फन्को
डायस्पोरामा मान्छे भाषा बोल्न नपाएर रुन्छ। धर्म तथा संस्कारले दुखाइरहन्छ। चाडपर्व आउँदा मन खिन्न बनाइरहन्छ। आफन्त नहुँदा एक्लो महसुस हुन्छ। समाज छैन, देश छैन अनि अर्काको देशमा प्राविधिक नागरिक भए पनि दुई नम्बरकै नागरिक हुन्छ। यी पीडाबाट अभिषप्त पीडित हुन्छ डायस्पोरामा मान्छे।
‘श्रीवल्ली’का पाँच लघुकथा
दिन र वर्षहरू धेरै बितेका छन्। तर, जब मातातीर्थे औंसी आउँछ म सधैं रुँदै भन्छु, ‘मलाई रुवाउन किन आउँछ यो मातातीर्थे औंसी?’
मैनालीको ‘पृथक् बाटो’मा टन्डेली
लघुकथाकार मैनाली आफैं विधाविज्ञ समालोचक हुन्। विधारञ्जक तथा विधाभञ्जक हुन सक्ने सामर्थ्य छ उनमा। बनीबनाउ लिकमा होसियारीपूर्वक हिंड्ने र नयाँ लिक बनाउनसक्ने अब्बलता छ उनमा। कथावस्तु चयन, शीर्षक चयन तथा समग्र प्रस्तुतीकरणमा उम्दा छन्। चुस्त छन्।
‘श्रीवल्ली’का लघुकथा
आमाले गहभरि आँसु पारेर भन्नुभएको थियो, ‘छोरा, तिमीलाई समाजको असल मान्छे बनाउने मन थियो। अनाहकमा मलाई थुनेको छ सरकारले। जीवनसँग हरेस नखाऊ है बाबु।’
कंकालको बगैंचामा फर्सीको मेला
वास्तवमा म यतिबेला आमाको महिमाबारे सोच्दै छु। गर्भधारण जत्तिको अनुपम क्षण एउटी आमाको जीवनमा कहिल्यै आउँदो रहेनछ। कुनै महिला सबभन्दा गौरवान्वित तथा पूर्ण हुने क्षण भनेकै गर्भधारण हो। आफ्नो बच्चालाई स्तनपान गराउन सक्नु हो। सके यो कुरा संसारभरिका आमाका संस्कृतिमा समान रूपमा पाइन्छ!
स्वतन्त्रताको मूल्य
पैसाको त कुनै कमी थिएन। मलाई थाहा थियो, मेरा बाबुआमा मलाई निकै माया गर्नुहुन्थ्यो। तर, उहाँहरू मलाई बुझ्ने कोसिस भने बिलकुल गर्नु हुन्न थियो।
हिंड्यौं है बन्दीपुर
आम नेपालीले सोचेको विकास जस्तै बन्दीपुरले पनि कङ्क्रिटलाई विकास ठानिरहेको जस्तो लागिरहेको छ। तर ख्याल गर्नुपर्ला है बन्दीपुर! सुविधासहितको नेवारी संस्कृति, स्थानीयता तथा परम्परा हेर्न आउने हुन् पर्यटक। प्रकृतिको छटा हेर्न आउने हुन् पर्यटक। सडक कङ्क्रिट त संसारकै शहरमा जताततै छरिएकै छन् नि। नत्र किन पो बन्दीपुर जानु यार!
आयौं है व्यास गुफा!
मेरा आँखाले भने देखिरहेका छन् कि छाब्दी नदी सानो छ, तर सुन्दर छ। पानी कञ्चन छ। पानीको धार तेजिलो छ। पोटिला माछाहरू रहभरि यताउति कुदिरहेका छन्। आध्यात्मिक वैराग्य र भौतिक लालसा दुवै यही ठाउँमा देखिन्छ।