‘आशीर्वाद’ र ‘भित्ताका कान’: पठन र विवेचन
रूपविधानका आधारमा हेर्दा छविलाल खड्काका दुवै कृतिका बुनौटमा फरक महसुस हुन्छ ।
११ असार २०८२ बुधबार
- अहिले चर्चामा
खेमराज पोखरेल
खेमराज पोखरेलका लेखहरु :
चिन्तनको भावभूमिमा ‘सन्झ्याल’
नवराज शर्मा पुराना र सुषुप्त स्रष्टा हुन्। अध्ययनशील र चिन्तनशील स्रष्टा हुन्। उनमा सिर्जना गर्ने हतारो छैन। कृति प्रकाशन गरिहाल्ने पनि हतारो छैन। उनलाई थाहा छ, साहित्य सिर्जनाको यात्रा अनिश्चित हो।
नयाँ वर्ष आगमन: अनुभूति र चिन्तन
मेरा कुनै सालसम्बतहरू खराब भएनन्। किनकि म बाँचेको छु। बाँच्नु मेरो सालले मलाई दिएको उपहार हो। नयाँ साल आएको छ। यो सालले पनि मलाई बचाओस् भन्ने लोभ पालेको छु।
‘सपनाको पहाड’: विपनाको मैदान
धु्रवराज थापामा बहुविज्ञता देखिन्छ । उनी बाँचेको, देखेको, सुनेको, भोगेका, पढेको तथा अनुभूत गरेको परिवृत्तको घेरा व्यापक फराकिलो छ ।
कुञ्जदेवीको ‘भावनाको झाँकी’ भित्रका कुञ्जी
आदर्शवादी कथानक छन्। परम्परावादी कथानक छन्। परम्परावाद तथा आदर्शवादमा नै जिन्दगीको परिभाषा खोजिएको छ। परम्परागत् संस्कारप्रधान छन् लघुकथा। यथास्थितिमा सुधार खोजिएको छ।
‘डोरी’ले बाँधेका लघुकथा
‘डोरी’ लघुकथासङ्ग्रहभित्र लघुकथाकार रमेन्द्र कोइरालाको विविध खाले शिल्प देखिएको छ।
श्रीको ‘श्रीधर’ मा देखिएका श्री
पहिलो कुरो त यो श्रीयात्रा शुरु गर्नु मेरा लागि भिरको चिन्डो हो । सर्जक पोखरेल र म उमेरका हिसाबले झन्डै तुरिया हौँ ।
हजुरबाको गाउँमा पुग्दा
खोई त म मेरो बुढो विदेश जाँदा यही ठाउँमा बसेँ। तर, मलाई लैजान्छु भन्न कोही आएन। आइमाईले मनपेट नदिई लोग्नेछोराले के गर्दो हो विचरा?
‘बगैँचा’ मा सौन्दर्य सिन्धु
हुन पनि गणतन्त्रले विसङ्गति उब्जाएको छ। न्याय किनुवा भएको छ। घुसले देश नै आक्रान्त छ। मतदाता खरिदबिक्री भएका छन्।
ऊ मेरी स्वास्नी होइन!
गाउँमा श्रीमती छाडेर शहर पढ्न गएका प्रायः सबैले आफूअनुकुलको अर्को बिहे गरेका छन्। तपाईँले अर्को बिहे गरेको भए पनि मैले सहनुपथ्र्यो। सहेकै छन्। तर तपाईँले मलाई जिन्दगीको पाटोमा डोर्याउनुभयो। नत्र त एक्लै पनि त बाँच्नुपथ्र्यो।
पवित्रा अधिकारीको ‘देहउत्सव’ माथि एक फर्लङ यात्रा
भौतिकताको दौडमा पारिवारिक तथा यौनजीवन ध्वस्त भएको तस्वीर छ। रोडा कुटेर जीवन गुजारेका बैंस गुजारेका एक वृद्धको आत्मसम्मानको कथा पनि समेटिएको छ।
‘नदीको राजमार्ग’ मा ‘समीप’को शिल्प
लघुकथाको रूपविधान भनेको कथावस्तुमा सूक्ष्मता, आयाममा संक्षिप्तता, प्रस्तुतिमा कौतूहलता, आकारमा लघुत्व, स्वादमा व्यङ्ग्यात्मकता, बहावमा तीव्रता, उत्कर्षमा चुस्तता, उद्देश्यमा एकात्मकता, समापनमा प्रतिध्वन्यात्मकता आदि हुन्।
‘अक्षर रेखा’ मा अनु विज्ञातिको रेखीय परिधि
‘अक्षर रेखा’ अनु विज्ञातिको हाम्रो लघुकथा केन्द्रद्वारा २०८० सालमा प्रकाशित लघुकथासङ्ग्रह हो।
‘पहाड र लमतन्न समुद्र’ मा एक डुलान
‘पहाड र लमतन्न समुद्र’ साहित्यकार पवन आलोकद्वारा लिखित नियात्राकृति हो ।