कोरोना महामारीमा मृत्यु चिन्तन
मानिस प्रकृतिको अङ्ग हो। प्रकृतिबाट अलग रहेर मानव बाच्न सक्दैन। प्रकृतिले नै मानिसलाई जीवन वरदान दिएको छ भने प्रकृतिमा नै मानवलाई नष्ट गर्ने क्षमता रहेको यस कोरोना महामारीले पुष्टि गरेको छ।
१४ वैशाख २०८१ शुक्रबार
रमेश केसीका लेखहरु :
मनोचिकित्सकको संसारको कथा
आफ्नो दशकौँ लामो मानसिक चिकित्साको अनुभवलाई लिपिबद्ध गरिएको यो पुस्तक डा. शर्माको आत्मजीवनी पनि हो। विशेषगरी आधुनिक कालखण्डमा सुरु भएको नेपालको मनोरोग चिकित्साको इतिहास र अवस्थालाई यो पुस्तकले बुझ्न मद्दत पु-याउँछ।
सभ्यताको द्वन्द्व !
प्रसिद्ध विश्वविद्यालय हार्वर्डका अन्तर्राष्ट्रिय मामिलाका प्राध्यापक स्यामुयल हन्टिङटनले सन् १९९३ को ‘फरेन अफेयर्स’ पत्रिकामा अनौठो एउटा लेख छपाए। शीर्षक थियो– ‘दि क्लास अफ सिभिलाइजेसन्स’ अर्थात् ‘सभ्यताको द्वन्द्व’।
नेपाल–चीन सम्बन्धः माओदेखि सीसम्म
पटकपटकका भारतीय नाकाबन्दीबाट पीडित नेपाली नागरिकलाई सीको भ्रमणले एक राष्ट्रमा आधारित बचाइको विकल्प दिएको छ भन्दा अत्युक्ति हुँदैन।
हङकङभित्रको कथा
पूर्वी एसियाको व्यापारिक केन्द्र हङकङ अहिले उथलपुथलले भरिएको छ। चिनियाँ सरकारले एक राष्ट्र दुई व्यवस्थाअन्तर्गत शासन गरिरहेको हङकङ द्वीप केन्द्रीय सरकारको सपुर्दगी सम्बन्धी कानुनको विरोधमा छ। सन् १९९७ मा बेलायती सरकारबाट आफूमा हस्तान्तरण गरेको हङकङको कथा कम रोचक छैन। यही कथालाई नेपाली मूलका हङकङवासी लेखक क्रान्ति सुब्बाले आफ्नो पुस्तक ‘हङकङभित्र’मा भनेका छन्।
साम्यवादःभ्रम र यथार्थ
सत्तारूढ दल नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीले हालै ‘साम्यवाद’लाई पार्टीको ‘उद्देश्य’बाट झिकेर आफ्नो राजनीतिकप्रतिवेदनमा‘दार्शनिकलक्ष्य’का रूपमा राखेकोछ।२००६सालमा गठन भएको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीले इतिहासमा प्रमुख कम्युनिस्ट पार्टीलेलक्ष्यसाम्यवादराखेका हुनाले अहिलेसम्मपार्टीको झण्डाको रङ रातो नै छ।साम्यवादका प्रणेतामाक्र्सले आफ्नोभाष्यमा समाजद्वन्द्वका क्रममा सामन्तवादबाट पुँजीवादहुँदै समाजवादअनि साम्यवाद स्थापनाहुने ठोकुवा गरेका थिए। उनले यो साम्यवाद वर्गविहीन र राज्यविहीनहुने बताएकाथिए।
भूगोलले तय गरेको गन्तव्य
नेपाल कहिलेपनि उदाएन र अस्ताएन पनि। यो बाँची नै रह्यो। बाँच्नका लागि राष्ट्रका रूपमा यसले रणनीतिहरू तय गर्दै आयो। यो बाँच्नुको रणनीति उत्तरतिरको विशाल कन्फुसियाली राष्ट्र चीन र दक्षिणतिरको विशाल हिन्दु सभ्यताको भारतबीच तय गर्दै आयो।
भारतको निर्वाचन कथा
प्रधानमन्त्री जवाहरलाल नेहरूका बेला भारतका लागि अमेरिकी राजदूत एवं हार्वडका प्राध्यापक जोन केनेथ गालब्रेथले भारतको शासन प्रणाीलाई ‘फक्सनिङ एनार्की’ अर्थात् क्रियाशील अराजकता भनेका थिए। स्वतन्त्रतापछिको ७०औँ वर्ष पार गरिसक्दा पनि गालब्रेथको सो परिभाषाबाट भारत मुक्त हुनसकेको छैन। अहिले भारतमा लोकसभाका लागि छैटौँ चरणको निर्वाचन भइरहेको छ। मे १९ सम्म चल्ने यो निर्वाचनपछि गठित लोकसभाले प्रधानमन्त्री चुन्छ। यसर्थ यस निर्वाचनलाई विश्वको सबैभन्दा ठूलो प्रजातन्त्रको निर्वाचन मानेर महTवसाथ हेरिन्छ।
दलाई लामाको भविष्य
तिब्बती नेता दलाई लामा अहिले ८३ वर्ष पुगे। २३ वर्षको उमेरमा भारतको असम राज्यको तेजपुरमा शरण माग्न पुगेका उनले ६० वर्ष शरणार्थी जीवन बिताए। भारतको हिमाचल प्रदेशस्थित धर्मशालामा बसोबास गर्दै आएका उनी अझै तिब्बत फर्कने आशामा छन्।
चीनको चियोचर्चाे
नेपालको उत्तरतिर विशाल चीन नभइदिएको भए सायद नेपालको स्वतन्त्रता गुम्न सक्ने थियो भन्ने विचारका मानिसहरू पनि छन्। भूगोलले निर्धारण गर्ने राष्ट्रको चरित्र र बाटोलाई भूराजनीति भनिन्छ।
भयवादका सीमा र सम्भावनाहरू
जीवनलाई भयले सञ्चालन, निर्देशन र नियन्त्रण गर्छ भन्ने घोषणाका साथ साहित्यकार देश सुब्बाले ‘भयवाद’ शीर्षकको ग्रन्थ प्रकाशित गरेका छन्।