आज मैले अभिमन्यु नमर्दै अर्जुनलाई लिएर आउने कृष्ण फेला पारें । द्रौपदीको चीरहरण हुँदाहुँदै आइपुगेका श्रीकृष्णको अनुहार देखें । द्वापरमा पनि नभेटिएको ईश्वरलाई म आज बारम्बार नमन मात्र गर्न सक्छु । मैले सारा पीडा बिर्सिएको छु सायद वरदान पाउन पनि ठूलो तपस्या गर्नुपर्छ । विनातपस्या साक्षात् दर्शन ? तपाईलाई देखेपछि यो देशमा अभैm बाँच्न सकिन्छ भन्ने विश्वास पलाएर आयो मलाई ।
मनभित्र छ ईर्ष्या र रिसको राप आफैभित्र जलेर रुन्छ्न् मान्छेहरू ।चाकरी चाप्लुसीमा रमाउँदै सधैं , स्वभिमान भुलेर झुक्छन् मान्छेहरू।
काकाले बिस्तारै खेलाउँदै जोत्दै थिए । छेउमेलो हिँड्दा–हिँड्दैको सिन्दूरे डिलमुनि लडिझरयो । काकाले हत्तार जुवा खोलिदिए । सिन्दूरे कान्लामुनि रयाल काढ्दै थियो । काकाको मुटुमा जोर परिसकेको थियो । बल गरेर सिन्दूरेलाई उठाउन खोज्यो । चुँ हल्लेन । भिम्सेनको बल पुकारेर काकाले सिन्दूरेलाई उठायो तर सिन्दूरे बर्लङ्गै लडिहाल्यो । असिनपसिन भएर अनेक जुक्ति लायो तर अहँ केही सिप लागेन ।
सिक्नु छ केही सूत्र, बाँच्नकै लागि पनि, माछीले भंगालोको छाल चिने जस्तैगरी । नेता हुन नेताकै गुन हुनुपर्ने रै’छ क्यारे,बजारका प्रत्येक दलाल चिने जस्तैगरी ।
घाँटी हेरी हाड निल्न पर्दो रहेछ जान्नु, कल्पनामै उडी त्यो जून छुन्न भन्छु म त। मनै त हो उध्रिन्छ नै अप्ठ्यारोमा पर्दाखेरि, एकान्तमा चुप लागेर तुन्न भन्छु म त। तिमी र म वारिपारि भइएला कहिल्यै, गङ्गा तीरमा साँघु आफै बुन्न भन्छु म त।
छोरा , तिमीले बुझ्नुपर्छ जिन्दगीको हरेक पाइला सङ्घर्षबाट खाली छैन बिउले उम्रनका लागि माटोसँग पौंठे जोरी खेलेजस्तै बाँच्नका लागि सङ्घर्ष अपरिहार्य छ ।तिमीले बुझ ,पानीसँगको लडाइँका कारण ढुङ्गो खिइंदै गोलो बन्छअनि पुजिन्छ शालिग्राम बनेर ।
मेरो जन्मोत्सव थियो । डर लागीलागी केक काटेर जन्म दिन मनाएँ। फेरि पनि अर्को आमा सासू आमा गुमाएँ । भएजति गुमाएँ। फेरि पनि जन्म दिन । अँह म केक काट्दिनँ । अब जन्म दिन मनाउँदिनँ । म जन्मोत्सवको केक काट्दै काट्दिनँ । मैंले जन्म दिने आमालाई परमधामको बाटो पठाएछु। म अपराधी रहेछु ।
कथाभित्र पात्रहरू रुञ्चे छन् । यद्यपि कथानकको मूल आशय समाज परिवर्तनको मुद्दा उठाउनु नै छ । अन्धविश्वास, अन्याय र बेथितिमाथि प्रहार गर्नु नै छ । तर, त्यो प्रहार सूक्ष्म, मधुरो तथा अपर्याप्त छन् । यसो भनिनुको तात्पर्य माक्र्सवादी चिन्तनका झैँ विद्रोह छैन भनिएको पनि होइन । साहित्यको सौन्दर्यशास्त्रकै आधारमा पनि शालीन र तगडा विद्रोह हाल्न सकिन्थ्यो । पात्रलाई अधिकारका लागि लड्ने अभिप्रेरणा दिन सकिन्थ्यो । यो अवसरलाई समुचित उपयोग गर्न सकिएको छैन ।
नांगो जिन्दगी त गाह्रो पो हुन्छ त सम्धी । अझै यतिका उमेर बाँकी छ। बुढेसकालमा साथी पनि त चाहियो नि। मरेपछि पिण्ड दिने छोरै जन्माउन भए पनि बिहे त गर्नै पर्छ । बाबाले ससुरा बालाई भनेको कुरा तातात्तै सुनेँ।एक महिना अगाडि माइत जाँदा बाबाले मलाई भनेको कुरा झलझली सम्झिएँ– के गर्छस् त नानू , भाग्य यस्तै रहेछ। दुई दिनको जिन्दगी कति नै छ र अब यही छोरीको अनुहार हेरेर जिन्दगी कटाउनुपर्छ ।
मैले गाईघाट हुँदै खाँबु, अँधेरी, खयरबास, रसुवा, भँडारेघाट, दूधकोसी र साप्सुको गड्तीर हुँदै त्यो आलडाँडा भएर हिँड्ने पैदल बाटो नै रोजेँ । जुन बाटोसँग विगतमा अनगिन्ती सम्झनाहरू जोडिएका थिए मेरा । गाईघाटबाट छिटो हिँड्नेलाई दुई दिन, मजस्ता ढिलो हिँड्नेलाई झन्डै तीन दिनै लाग्थ्यो घर पुग्न । गाईघाटबाट बाटो नखुल्दा बेल्टारबाट ढुङ्ग्रे, धाप्लाङटार र बेतालीको भीर हुँदै हिँड्ने गरिन्थ्यो ।
तिमी सयौ रुपियाँ तिरेर मिनरल वाटर पिउँछौ म आफ्नो धारामा आउने पानी छानेर पिउँछु पानीको महँगो मूल्यले प्यासलाई फरक पार्दैन प्यासले त खालि पानी खोज्छ ।तिमी आलिसान बङ्गालमा लाखौंको पलङमा सुत्छौ म झुपडीमा आफूले बुनेको गुन्द्रीमा सुत्छु निन्द्रालाई कति मूल्यको बिछ्यौना छ भनेर फरक पर्दैन निन्द्राले त खालि आराम खोज्छ ।
आज झुपडी पुरै उज्यालो छ । कति दिनदेखि अँध्यारोमा लुकेको झुपडी आज हाँसेको छ । कसरी वर्णन गरूँ ? वर्णन गरेर नसकिने आनन्द छाएको छ आज यो झुपडीमा । बुवा भित्र विभिन्न च्यानलमा रमाएको देख्छु । म बेलुकाको खाना बनाउन सव्जीको व्यवस्था मिलाउँदै छु । समय सधैँ एकैनास नहुने , कहिले घाम कहिले पानी भनेझै अहिले हाम्रो झुपडीमा घाम झुल्केको छ । उज्यालो छाएको छ । हिजोको त्यो पीडा आज यसरी सुखमा बद्लिएको छ । हिजो गाउँगाउँ गएर मजदुरी गर्ने यो शरीर आज घरमै बसेर सबै कुराको सुखसुविधा भोग्ने भएको छ । कति छिट्टै परिवर्तन आयो हाम्रो जीवनमा ।
