मध्यपूर्वको परिदृश्यमा नेपालको ओखलढुङ्गामा बुबा अमर बहादुर भण्डारी र आमा देउ माया भण्डारीकी कोखबाट जन्मिएकी शान्ति कुमारी भण्डारी पहिलो महिलाको रूपमा उभिएकी छिन्, जसले रूढीवादी धारणाहरू तोड्दै यस क्षेत्रको पर्यटन क्षेत्रमा महिलाहरूको लागि मार्ग प्रशस्त गरिन्।
उनको यात्रा भिजिट भिसामा ब्यूटीशियनदेखि मध्य पूर्वमा पहिलो महिला डबल-डेकर (दुई तल्ले) बस चालक बन्नेसम्म दृढ सङ्कल्प, लचिलोपन र अटल महत्त्वाकाङ्क्षा सहितको प्रेरणादायी गाथाभन्दा कम छैन।
शान्तिको यात्रा सन् २०१५ मा बहिनीले पठाएको भिजिट भिसामा युएई आइपुगेपछि सुरु भएको थियो। मामूली तलबमा ब्यूटिसियनको रूपमा आफ्नो करियर सुरु गरे पनि शान्तिको सपना सैलुनको पर्खालभन्दा पर पुग्यो। युएई ड्राइभिङ इजाजत पत्र प्राप्त गर्ने उनको ज्वलन्त इच्छाले उनलाई कडा निर्णय लिन बाध्य बनायो ( उनले भइरहेको जागिर बाट आइरहेको तलब छोडेर त्यसभन्दा कम्ती तलबमा एक यातायात कम्पनीमा स्कुल बस सुपरभाइजरको रूपमा काम गर्न थालिन्। किनकि त्यति बेला सम्म पार्लर भिसा मा भएको व्यक्तिले लाइसेन्स लिन मिल्ने सुविधा थिएन।
चुनौतीहरूबाट अविचलित शान्तिले ड्राइभिङ लाइसेन्स प्राप्त गर्ने आफ्नो लक्ष्यलाई पछ्याइन्। भिसा नियमहरूद्वारा लगाइएका अवरोधहरू पार गर्दै उनले २०१७ मा आफ्नो लाइट सवारीको इजाजत पत्र प्राप्त गरिन र अल गजल यातायातमा ट्याक्सी चालकको रूपमा नयाँ क्यारियरमा प्रवेश गरिन्। सामाजिक मान्यताहरूलाई चुनौती दिने र आफ्नै सीमाहरू धकेल्ने उनको दृढ सङ्कल्प बढ्दै गयो।
शान्तिको महत्त्वाकाङ्क्षा बढ्दै गयो र उनी हेबी बस लाइसेन्स प्राप्त गर्न चाहन्थिन्। यस क्षेत्रका महिलाहरूले गर्दै नगरेको यात्रा गरेको बाटो भएको ले शान्तिले आफ्ना वरपरका मानिसहरूबाट शंका र आश्चर्यको सामना गर्नुपरेको थियो। यद्यपि आफ्नो लक्ष्यप्रति उनको अटल प्रतिबद्धताले उनलाई सफलतापूर्वक हेभी बसको लाइसेन्स प्राप्त गर्न प्रेरित गर्योस उनले पहिलो प्रयासमा ड्राइभिङ ट्रायल टेस्टमा उत्तीर्ण भइन्, आफ्नो यात्रामा महत्त्वपूर्ण कोसेढुङ्गा पार गर्न सफल भइन्।
'म मध्य पूर्वमा हेभी बस चालक अनुमति प्राप्त गर्ने पहिलो नेपाली महिला भएको थाहा पाउँदा मलाई गर्व र कृतज्ञताले भरिएर आउँछ र मलाई आशा छ कि यसले धेरै नेपाली दिदी बहिनी तथा विदेशी महिला कामदारहरूलाई प्रेरित र उत्प्रेरित गर्नेछ भन्ने विश्वश लिएकी छु,' शान्तिले भनिन्।
उनले आबुधाबिको सिटी बस चलाउनको लागी आवेदन दिएकी थिइन र अन्तर्वार्ता पनि सफलताका साथ दिएकी थिइन त्यसैले अन्तरवार्ता लिने अधिकारीले समेत राम्रो गरेको र हामी बोलाउँछौ भन्दै ड्राइभिङ टेस्ट समेत सफलता पूर्वक गरेकी थिइन तर महिला बस चालकहरूका लागि सिटी बसमा पोलिसी र नीतिहरू नभएको कारणले अबुधाबी सहरमा बस चलाउने उनको आवेदन रद्द भयो जसमा शान्तिको लचिलोपनको परीक्षा भयो, अनिश्चित र निराशालाई उनले दृढ सङ्कल्पमा परिणत गरिन् र पर्यटन क्षेत्रमा नयाँ जग तोड्ने लक्ष्य राख्दै बिग बस टुर्समा आवेदन गरिन्।
महिला डबल डेकर बस चालक स्वीकार गर्न पर्यटन क्षेत्रले सुरुमा अनिच्छा व्यक्त गर्यो किनकि मध्य पूर्वको कै पर्यटन क्षेत्रमा त्यति बेला सम्म कोही पनि महिला बस चालक थिएनन् तर त्यसले शान्तिलाई रोक्न सकेन। बिग बस टुर्स मध्य(पूर्वका क्षेत्रीय निर्देशक श्री माइकल लीसको सहयोगमा अवरोधहरू तोडियो र शान्तिलाई पहिलो महिला डबल डेकर बस चालकको रूपमा स्वीकृति प्रदान गरियो। तिनीहरूले प्रारम्भिक प्रतिरोधलाई मार्ग प्रशस्त गरे र शान्ति लाई इतिहास रच्ने अवसर प्रदान गरे।
'म एक महिला ट्याक्सी चालकको रूपमा कार्य गर्दै गर्दा निरन्तरको सहयोगको लागि अल गजल ट्रान्सपोर्ट र मध्य पूर्वको पर्यटन क्षेत्रमा मेरो समावेशको वकालत गरेकोमा र असाधारण अवसर प्रदान गरेकोमा माइकल लीज प्रति धेरै आभारी छु,' शान्तिले भनिन्।
आज शान्तिले गर्वका साथ मध्य पूर्वको पर्यटन क्षेत्रमा पहिलो महिला डबल डेकर (दुई तल्ले) बस चालकको उपाधि धारण गरिरहेकी छिन्। उनको साहस, लचिलोपन र ड्राइभिङको लागि जुनूनले धेरैलाई प्रेरित गरेको छ । जसले चुनौतीपूर्ण स्टिरियोटाइपहरू र गैर-परम्परागत भूमिकाहरूमा महिलाहरूले असीमित क्षमता प्रदर्शन गर्न सक्छन् भन्ने प्रमाणित गरेको छ।
शान्तिको यात्रा यो तथ्यको प्रमाण हो कि सपनाहरू दृढ सङ्कल्पका साथ पछ्याउँदा कठिन बाधाहरू पार गर्न सकिन्छ। उनको कथाले लिङ्ग वा सामाजिक अपेक्षाहरू बिना महत्त्वाकाङ्क्षी व्यक्तिहरूको लागि प्रेरणाको रूपमा कार्य गर्दछ। मध्यपूर्वको पर्यटन क्षेत्रमा पहिलो महिला डबल डेकर बस चालकको रूपमा शान्ति कुमारी भण्डारीको विजय आशाको किरण हो। जुन जोस र लचिलोपनले प्रेरित हुँदा परिवर्तन सम्भव मात्र होइन अपरिहार्य छ भन्ने सङ्केत गर्दछ।
मलाई विश्वास छ कि उनको कथाले थप महिलाहरूलाई उनीहरूको कम्फर्ट जोनबाट बाहिर निस्कन र अपरम्परागत भविष्यका मार्गहरू पछ्याउन प्रेरणा र सशक्त बनाउन सक्छ।
प्रकाशित: २५ फाल्गुन २०८० १२:४० शुक्रबार
