राजाराम कार्की

सुडान (जुबा)– दक्षिण सुडानको डिन्का र निउरका जनताबीच भएको जातीय द्वन्द्वका कारण यहाँका ग्रामीण जनता गरिबी अशिक्षा र भोकमरीले आक्रान्त छन्। 

यहाँका डिन्का र निउर जातिभित्र पनि विभिन्न उपजातिको समूह छ तर ती उपसमूहबीचमा समेत कहालीलाग्दो द्वन्द्व छ। सामान्यत खाइलाग्दा एवम् सुकिला, मानिस हेर्न सुडानको राजधानी जुबा आउनुपर्छ । 

“बलियाले निर्दोलाई हेप्ने र निर्दो व्यक्तिलाई थिचोमिचो गर्ने परिपाटी यहाँ पाइन्छ। मानवीयता, प्रजातन्त्र र मानवअधिकारको रक्षा भएको अनुभूति यहाँ पाइँदैन।” नाइजेरियाका शैन्य समन्वय अधिकृत (कर्णेल) इशा मैनाले भने।  

झन्डै ६० जातिबीच कहालीलाग्दो द्वन्द्वमा अर्का जाति सिलुक र एजेन्डे आफ्नो अस्तित्व जोगाउन सकी नसकी युद्धको मोर्चामा सामेल भएको देखिन्छ । जातीय द्वन्द्वमा मुछिएका सबै वर्ग र समुदायबीच एकले अर्काको अस्तित्वलाई स्वीकार्नुभन्दा लत्याउनुलाई बहादुरी संझिनाले जातीय द्वन्द्वले सीमा नाघेको आभास हुन्छ । 

दक्षिण अफ्रिकी मुलुक सुडानको राजधानी जुवा नजिकै रहेको इस्टर्न गेट गाउँका बासिन्दा। यस गाउँमा विद्यालय, स्वास्थ चौकीलगायत कुनै निकाय छैन। तस्बिरः राजाराम कार्की

पहिले छुट्टै राज्य प्राप्तिका लागि डिन्का, निउर र अन्य जाति लगभग एकजुट भई सीमा नाकाका लागि अहिलेको सुडानसँग लडे। पछि ८ जुलाई २०११ मा संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय सुरक्षा परिषद्को पहलमा भएको जनमत संग्रहले छुट्टै राष्ट्रको मान्यता दिएपश्चात् जातीय युद्ध धार्मिक युद्धमा रुपान्तरण भयो । 

यहाँको कुल जनसङ्ख्या झन्डै एक करोड २० लाख पुगेकोे अनुमान छ। दक्षिण सुडान छुट्टै राष्ट्र भएपछि यहाँ राष्ट्रिय जनगणना समेत हुन सकेको छैन। सैनिक जनसम्पर्क निर्देशनालय, नेपालले दिएको जानकारीअनुसार त्यहाँ ४६ प्रतिशत क्रिश्चियन, ३२ प्रतिशत मुस्लिम र अन्य २२ प्रतिशत धार्मिक समुदाय छन् । 

झन्डै नेपालभन्दा चार गुणा ठूलो गणतान्त्रिक दक्षिण सुडान (आरएसएस)को कुल क्षेत्रफल छ लाख ४४ हजार ३२९ वर्ग किलोमिटर छ । पूर्वमा इथियोपिया, पश्चिममा गणतान्त्रिक अफ्रिका उत्तरमा सुडान र दक्षिणमा कङ्गो, युगान्डा तथा केन्या देश पर्छन्। 

दक्षिण सुडान लगभग दुई वर्ष धार्मिक युद्धले जर्जर भयो। अन्ततः सन् २०१३ देखि सुडानी जनता जातीयताको लडाइँमा लागिरहेका छन्। वर्तमान राष्ट्रपति सालबाके र अपदस्थ उपराष्ट्रपति रिग्माचारका लडाकु दस्ताबीच कटाक्ष युद्ध भइरहेको छ। 

राष्ट्रपति सालबाकेको सेना साउथ सुडनिज पिपुल्स लिवरेसन आर्मी (एसपिएलए) र रिग्माचारको सेना सुडनिज पिपुल लिवरेसन आर्मी इन अपोजिसन (एसपिएलए–आइओ) बीचको लडाइँमा हालसम्म एक लाखभन्दा बढीले ज्यान गुमाइसकेका छन् भने १० लाखभन्दा बढी अशक्त र अपाङ्ग भई बाँच्न बाध्य छन्। 

एसपिएलए राज्यको सेना हो। राज्यबाट नियन्त्रित यो सेनाले भनेको समयमा पारिश्रमिक पाउँदैन। राष्ट्रपतिको सुरक्षाका लागि उनीहरु बफादार देखिए पनि जनताप्रति भने अलोकप्रिय देखिन्छ। जसकाकारण एसपिएलएका सेनालाई सडकमा देख्नासाथ स्थानीय जनता तितरवितर हुन्छन्। 

रिग्माचारको सेना सुडनिज पिपुल लिवरेसन आर्मी इन अपोजिसन (एसपिएलए–आइओ) का केही लडाकु र स्वतन्त्र जनता संयुक्त राष्ट्रसङ्घको शरणमा शरणार्थी क्याम्पमा रहेका छन् भने उवा, बोर र मालाकालमा गरी झन्डै दुई लाख २३ हजार सर्वसाधारण शरणार्थीको जीवन बिताउन बाध्य छन् । 

गाउँको अवस्था दयनीय छ । गाउँमा केटाकेटी र उमेरले डेक चल्न नसक्ने बूढाबूढी मात्र देखिन्छन् । केटाकेटीका बाबुआमा प्रायः गोठाला गएका हुन्छन् । कोही रातिको खानाको खोजीमा खोलामा माछा मार्न र जङ्गलमा तरुल र अन्य खाद्यवस्तुको खोजीमा लागेको देखिन्छ । 

अधिकांश सुडानी जनता एकछाक मात्र खाना खान्छन् । त्यो उनीहरुको बाध्यता हो । जमिन उर्वर छ । खेतीपाती गरिन्न । यहाँ खेतीपाती गर्नेको नगर्नेले लुट्ने चलन छ । चोरी गर्नु अपराध मानिन्छ तर लुट्नु र मार्नुलाई बहादुरी मान्ने चलन छ । 

सुडानी जनताको घरमा एक गेडा अन्न देखिएन । ‘पहिले पहिले खेती गर्दा अन्न हुन्थ्यो । तर लुट्ने क्रम ज्यादा भएपछि यहाँ खेती गर्न छाडिएको हो” – स्थानीय जोन बिदालले भने । 

जोन बिदाल राजधानी जुबा नजिक रहेको गाउँमा बस्छन् । उनको गाउँको नाम इस्टर्न गेट हो । उनको गाउँमा विद्यालय, स्वास्थ चौकी, प्रहरी विट, जनप्रतिनिधिमूलक कुनै निकाय छैन । असुरक्षाबीच मुस्किलले प्राण धान्न विवश त्यहाँका जनतालाई शान्ति सेनामा खटिएका नेपाली सेनाको पशुपति गणले पानीको व्यवस्था गरेको छ । 

साउथ सुडान अफ्रिकी महादेशमा पर्छ । नेपालबाट हवाई मार्ग हुँदै झन्डै ६ हजार ३५५ किमी टाढा रहेको यो मुलुकलाई संयुक्त राष्ट्रसङ्घले विश्वको सबैभन्दा कान्छो मुलुकका रुपमा मान्यता दिएको छ। रासस 

प्रकाशित: १९ फाल्गुन २०७३ ०९:५२ बिहीबार