हमासका वरिष्ठ अधिकारी बसेम नैमले इजरायलसँगको युद्धविरामको दोस्रो चरणमा आफ्नो हतियार ‘स्थिर वा भण्डारण’ गर्ने बारे छलफल गर्न तयार हमास तयार रहेको भनेका छन्। यो अमेरिकी मध्यस्थतामा भएको सम्झौताको सबैभन्दा जटिल मुद्दा हो।

‘हामी थप तनावबाट बच्न वा थप झडप वा विस्फोटबाट बच्नको लागि व्यापक दृष्टिकोण अपनाउन खुला छौं,’ नैमले दोहामा एसोसिएटेड प्रेसलाई भने।

यो सम्झौताले गाजामा दुई वर्षदेखि चलिरहेको इजरायली आक्रमण रोकेको छ, जुन अक्टोबर ७, २०२३ को हमासको आक्रमणको प्रतिक्रियामा सुरु भएको थियो। आक्रमण गल्ती थियो कि भनेर सोध्दा नैमले यसलाई ‘रक्षात्मक कार्य’ भनेर बचाउ गरेका छन्। 

अक्टोबरमा युद्धविराम लागू भएदेखि हमास र इजरायलले बन्धक र कैदी आदानप्रदान गरेका छन्। गाजामा अझै एक बन्धकको अवशेष बाँकी छ। दोस्रो चरणले गाजाको भविष्य तय गर्दछ, जसमा अन्तर्राष्ट्रिय सुरक्षा बल तैनाथी, प्राविधिक प्यालेस्टिनी समिति गठन, इजरायली सेना फिर्ता र हमास निःशस्त्रीकरणजस्ता कुरा समावेश छन्। अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको नेतृत्वमा अन्तर्राष्ट्रिय बोर्डले निरीक्षण गर्नेछ।

इजरायली अधिकारीहरूले हमासको निःशस्त्रीकरणलाई प्रमुख माग भनेका छन्। नैमले भने हमासले ‘प्रतिरोध गर्ने अधिकार’ कायम राखेको तर्क गर्छन्। उनले हमास प्यालेस्टिनी राज्य स्थापनाको प्रक्रियामा हतियार राख्न तयार भएको बताए। उनले पाँच वा १० वर्षको दीर्घकालीन युद्धविराम पनि सुझाए।

‘यो समयलाई गम्भीरतापूर्वक र व्यापक रूपमा प्रयोग गर्नुपर्छ,’ उनले भने। उनका अनुसार हमासले हतियारहरूको बारेमा ‘धेरै खुला विचारधारा’ राख्छ।

‘हामी प्यालेस्टिनी ग्यारेन्टीसहित यो युद्धविरामको समयमा यसलाई प्रयोग नगर्ने, फ्रिज गर्ने, भण्डारण गर्ने वा राख्ने बारेमा कुरा गर्न सक्छौँ,’ उनले भने।

यो प्रस्तावले इजरायलको पूर्ण निःशस्त्रीकरण माग पूरा गर्छ कि गर्दैन स्पष्ट छैन। ट्रम्पको २०-बुँदे योजनामा आधारित यो सम्झौता अस्पष्ट छ र थप वार्ता चाहिन्छ।

‘२०-बुँदे योजनामा धेरै स्पष्टीकरणको आवश्यकता छ,’ नैमले भने।

अन्तर्राष्ट्रिय स्थिरीकरण बलको तैनाथी प्रमुख चिन्ता हो। इन्डोनेसिया, पाकिस्तान र अरब देशहरूले योगदान दिन इच्छुक छन्, तर संरचना अस्पष्ट छ। अमेरिकी अधिकारीहरूले अर्को वर्ष सुरुमा तैनाथी अपेक्षा गरेका छन्।

नैमले हमासलाई सेनाले निःशस्त्रीकरण गर्नु अस्वीकार्य छ भनेका छन्। ‘हामी सीमा नजिकै रहने, युद्धविराम सम्झौताको निरीक्षण गर्ने, उल्लङ्घनको बारेमा रिपोर्ट गर्ने, कुनै पनि प्रकारको बढ्दो घटना रोक्ने संयुक्त राष्ट्र संघीय सेनालाई स्वागत गर्दछौँ,’ उनले भने, ‘तर हामी यी सेनाहरूलाई प्यालेस्टिनी क्षेत्र भित्र गर्न वा कार्यान्वयन गर्न अधिकार दिने कुनै पनि प्रकारको जनादेश स्वीकार गर्दैनौँ।’

प्रगतिको संकेतमा, हमास र प्यालेस्टिनी प्राधिकरणले गाजाको दैनिक मामिला सञ्चालन गर्ने प्राविधिक समिति गठनमा सहमति गरेका छन्। स्वास्थ्य मन्त्री माजेद अबु रमजानलाई नेतृत्व दिइने छ।

पहिलो चरणमा दुवै पक्षले उल्लङ्घन आरोप लगाएका छन्। प्यालेस्टिनी स्वास्थ्य अधिकारीहरूले युद्धविरामदेखि ३७० भन्दा बढी प्यालेस्टिनी मारिएको दाबी गरेका छन्। इजरायली अधिकारीहरूले २०० हमास लडाकुसँग झडपमा तीन सैनिकको मृत्यु भएको भनेका छन्। 

नैमले भने, ‘युद्धविराम हुँदा हमासलाई यी लडाकुबारे थाहा थिएन, सञ्चार काटिएको थियो। त्यसैले उनीहरूलाई अहिले जमिनमा के भइरहेको छ भन्ने बारेमा थाहा छैन,’ उनले भने।

उनले इजरायलले गतिरोध समाधानका प्रस्ताव अस्वीकार गरेको दाबी गरे। उनको दाबी अनुसार हमास दायित्व पूरा गर्न प्रतिबद्ध छ। तर इजरायलले मानवीय आपूर्ति र रफाह नाका खोल्न नमानेको आरोप लगाए। गत हप्ता इजरायलले रफाह पट्टी छोड्नका लागि मात्र खोल्ने भनेको थियो।

अक्टोबर ७ मा १२ सयभन्दा बढी मारिएका थिए भने २५० बन्धक बनाइएका थिए। जवाफमा भएको इजरायली आक्रमणले ७० हजारभन्दा बढी प्यालेस्टिनी मारिएका छन्। हमास अधिकारीका अनुसार २० लाख विस्थापित भए। मृतकमध्ये आधा महिला र बालबालिका छन्।

नैमले अक्टोबर ७ लाई ‘रक्षाको कार्य’ भने। ‘इतिहास अक्टोबर ७ मा सुरु भएको थिएन,’ उनले भने। ‘अक्टोबर ७ हाम्रो लागि, यो रक्षाको कार्य थियो। हामीले हाम्रा जनताको आवाज उठाउने हाम्रो कर्तव्य पूरा गरेका छौं।’ एपी