सरोकारवालाहरूले दिगो विकासका लागि बैंक तथा वित्तीय संस्थाको लगानी महत्त्वपूर्ण हुने भएकाले त्यसतर्फ केन्द्रित हुनुपर्नेमा जोड दिएका छन् । नबिल बैंक स्थापनाको ४० वर्ष पुगेको अवसरमा शुक्रबार आयोजित ‘दिगो विकासमा बैंकिङ क्षेत्रको भूमिका’ शीर्षकको प्यानल छलफलमा उनीहरूले दिगो विकासका लागि ठूलो लगानी आवश्यक भएको र सोहीअनुसार बैंक तथा वित्तीय संस्थाले लगानी  केन्द्रित गर्नुपर्ने धारणा व्यक्त गरे।

नबिल बैंकका अध्यक्ष डा उपेन्द्र पौड्यालले दिगो विकासका लागि बैंक तथा वित्तीय संस्थाको लगानी महत्त्वपूर्ण भए पनि लक्ष्य प्राप्तिमा भने सबै क्षेत्रको साथ र सहयोग आवश्यक पर्ने बताए । मुलुकको अर्थतन्त्रमा ८० प्रतिशत निजी क्षेत्रको योगदान र त्यसमा बैंकको ७० प्रतिशतभन्दा बढी योगदान रहेको उल्लेख गर्दै उनले  सरकारले पनि नीतिगत तथा व्यावहारिक रूपमा दिगो विकासका लक्ष्य प्राप्तिमा साथ दिन आवश्यक रहेको बताए।

‘मुलुकको अर्थतन्त्र कता लैजाने भन्ने विषय बैंकले कुन क्षेत्रमा लगानी गर्छ भन्नेले पनि अर्थ राख्छ, पछिल्लो समयमा बैंकहरूको जलविद्युत् आयोजनामा लगानी बढाएकाले मुलुकको अर्थतन्त्र सोही दिशामा अघि बढेको छ’, उनले भने । अबको बैंकिङ क्षेत्र वास्तविक अर्थतन्त्रमा केन्द्रित हुनुपर्नेमा उनले जोड दिए। 

उनले दिगो विकासका लागि ऊर्जासँगै खाद्य र पानीको सुरक्षा महत्त्वपूर्ण भएकाले सीमसार जोगाउने देखिका काममा सबैको ध्यान जानुपर्नेमा आवश्यकता औँल्याए। यसका लागि बैंक तथा वित्तीय संस्थासँगै सरकार र अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको सहकार्य आवश्यक भएको उनको भनाइ थियो।

अध्यक्ष पौड्यालले नबिलको दिगो बैंकिङको अभ्यासलाई सबैको साथ, सहयोग र सहकार्य आवश्यक रहेको उल्लेख गरे । ‘नबिल बैंकले आफ्ना लागि मात्रै काम गरेको छैन, ग्राहकको आवश्यकतालाई सम्बोधन हुने र दिगो विकासमा सहयोग पुग्नेगरी कार्यक्रम र सेवा प्रवाहलाई केन्द्रित गरेको छ’, उनले भने। 

सोही अवसरमा वर्ल्ड वाइड फण्ड फर नेचर (डब्ल्युडब्ल्युएफ) का नेपालका प्रतिनिधि डा घनश्याम गुरुङले हरेक काम आफ्ना लागि हो भन्ने सोचका साथ गर्ने हो भने त्यसले दिगो विकासमा सहयोग पुग्ने धारणा व्यक्त गरे। ‘दिगो विकास वातावरण जोगाउनका लागि होइन, यो त म आफ्नै लागि हो भन्ने सोचले काम गर्नुपर्छ, वातावरण जोगाउन सकेनौ भने हामी नै बाँच्न नसक्ने अवस्था आउँछ’, उनले भने।

दिगो विकासका लागि बैंकिङ क्षेत्रको लगानी जलविद्युत्, पर्यटन र कृषि क्षेत्रमा केन्द्रित हुनु आवश्यक रहेको उल्लेख गर्दै उनले वातावरण, सामाजिक र शासन ९इएसजी०लाई ध्यानमा राख्नुपर्नेमा जोड दिए । उनले हरेक क्षेत्रमा पानी आवश्यक पर्ने भएकाले सबैभन्दा पहिला पानीको सुरक्षा गर्नु दिगो विकासको पहिलो प्राथमिकता हुनुपर्नेमा जोड दिए।

ह्याबिट्याट फर ह्युमनिटी इन्टरनेशनल नेपालका राष्ट्रिय निर्देशक डा एलिजा स्थापितले दिगो विकास सबै क्षेत्रसँग अन्तरसम्बन्धित भएकाले कुनै एक क्षेत्रको मात्रै अग्रसरता पर्याप्त नहुने धारणा व्यक्त गरिन । उनले बैंकहरूले पनि आगामी दिनमा घर कर्जा सिमेन्ट प्रयोग हुने घरका लागि मात्रै दिने कि बाँसबाट पनि निर्माण हुने घरलाई दिने हो त्यसमा विचार गर्नुपर्ने समय आएको बताइन। आफूहरूले मधेस र सुदूरपश्चिम प्रदेशका विभिन्न स्थानीय तहसँगको सहकार्यमा काम गरिरहेको र दिगो विकासलाई ध्यान दिइएको उनको भनाइ थियो ।

सोही अवसरमा हिन्दुकुश हिमालयका मानिसहरूको पक्षमा कार्यरत अन्तर्राष्ट्रिय एकीकृत पर्वतीय विकास केन्द्र (इसिमोड)का महानिर्देशक डा पेमा ग्याम्त्सोले पर्यावरण जोगाउन र पूर्वाधार निर्माणलाई वातावरणमैत्री बनाउन आवश्यक रहेको धारणा राखिन। दिगो विकास र वातावरण संरक्षण एक्लो प्रयासबाट सम्भव नहुने उल्लेख गर्दै उनले यसका लागि सबै सरोकारवाला ‘थिङ्क ग्लोबल्ली,  एक्ट ग्लोबल्ली’ सोचका साथ अघि बढ्नु जरुरी रहेको उल्लेख गरिने । उनले कुनै एक स्थानमा उत्पन्न हुने समस्याले समग्र प्रणालीमा असर पार्ने भएकाले सबैले आफ्नो ठाउँबाट काम गर्नुपर्नेमा आवश्यकता औँल्याइन ।

‘काठमाडौँमा हुने वायु प्रदूषण अन्यत्रै भएको समस्याका कारण पनि हुनसक्छ, त्यसैले हरेक क्षेत्रमा दिगो विकासलाई ध्यानमा राख्दै काम गर्नु जरुरी छ’, उनले भने । उनले दिगो विकासका लागि पानीको सुरक्षाका साथै यातायातका साधनलाई वातावरणमैत्री बनाउन जरुरी रहेको धारणा व्यक्त गर्दै बैंकिङ क्षेत्रले पनि दिगो विकास तथा हरित अर्थतन्त्रमा लगानी बढाउन आवश्यक रहेको बताए।

सो अवसरमा नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङले पछिल्लो हाल विद्युत्को पहुँच ९९ दशमलव नौ प्रतिशत जनसङ्ख्यामा पुगेको उल्लेख गर्दै ग्यासलाई विस्थापित गर्दै विद्युतीय चुल्होको प्रयोग बढाउनुपर्नेमा जोड दिए ।  

‘हुम्लामा खाना पकाउने एलपी ग्यासको मूल्य नै प्रतिसिलिण्डर आठ हजारसम्म पर्ने रहेछ, त्यसको साटो स्वदेशी विद्युत्को प्रयोग गर्ने हो भने दिगो विकासमा सहयोग पुग्नुका साथै विदेशी मुद्रा पनि बचत गर्न सकिन्छ’, उनले भने । सो अवसरमा उनले चिलिमे जलविद्युत् आयोजनाको शेयर स्थानीयलाई वितरण गर्ने क्रममा नबिल बैंकले शाखा स्थापना गरी खेलेको भूमिका महत्त्वपूर्ण रहेको स्मरण गरे ।

‘दिगो विकासका लागि विकास दशक घोषणा गरौँ । सरकारी स्तरबाट नीति तथा कानुनमा के–कस्ता परिवर्तन गर्नुपर्ने हो त्यसमा काम गरौँ, राजनीतिक प्रतिबद्धताका साथ कार्यान्वयन गर्न सकियो भने दिगो विकासका लक्ष्य हासिल गर्न सकिन्छ’, उनले भने । उनले यसका लागि बैंक तथा वित्तीय संस्थाको भूमिका महत्त्वपूर्ण हुने भएकाले सधैँ साथ र सहयोग आवश्यक भएको उल्लेख गरे ।

प्रकाशित: २८ असार २०८१ २०:१८ शुक्रबार