सन् २००८ मा अमेरिकी रोमान्टिक काल्पनिक ड्रामा फिल्म (बेन्जामिन बटनको जिज्ञासु केस) एक अद्वितीय र मनमोहक कथालाई चित्रित गरियो। यो चलचित्र एक बच्चामा केन्द्रित छ जो एक वृद्ध मानिसको शारीरिक रूप र रोगहरूसँग जन्मिएको छ र समयको असाधारण उल्टो समयसँग क्रमिक रूपमा जवान हुँदै जान्छ। अन्ततः एक शिशुका रूपमा मृत्यु हुन्छ।
यो काल्पनिक कथाले यसका लेखकको काल्पनिक दृष्टिकोणलाई झल्काउँछ। वास्तविक जीवनमा सम्भव नहुने अवधारणालाई चित्रण गर्दछ। यस कथानकलाई नेपाली राजनीतिसँग तुलना गर्दा, आफूलाई वैकल्पिक राजनीतिक शक्तिको रूपमा प्रस्तुत गर्ने राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) ले गत आमचुनावमा २१ संसदीय सिट जितेर तुरुन्तै राष्ट्रिय पार्टीको हैसियत प्राप्त गर्यो। वास्तवमा, स्थापना भएको छ महिनाभित्रै यो संसद्मा चौथो ठूलो दलका रूपमा उभिन सफल भयो।
माथि चर्चा गरिएको हलिउड कथाको विपरित, यो निश्चित रूपमा नेपाली राजनीतिको जिज्ञासु मामला थिएन। तीन दशकभन्दा बढी समयदेखि विद्यमान मूलधारका राजनीतिक दलहरूको खराब शासन, राज्य प्रायोजित भ्रष्टाचार र कमजोर कार्यसम्पादनबाट जनता आक्रोशित छन्।
तसर्थ, विशेषगरी सहरी क्षेत्रका मतदाताले मतपेटिकामार्फत आफ्नो असन्तुष्टि पोख्न उसलाई रोजेका हुन। यो प्रवृत्ति केही महिनाअघि भएको स्थानीय निर्वाचनमा देखिन थालेको थियो। यसअघि राजनीतिक रूपमा अज्ञात व्यक्तिहरूले काठमाडौँ महानगरपालिका, धरान र धनगढी उपमहानगरपालिकालगायतका प्रमुख स्थानीय तहमा चर्को जित हासिल गरेका थिए।
अहिले रास्वपाको प्रारम्भिक आशाजनक उदय भएको छ। यसको नेतृत्वविरुद्ध गम्भीर आपराधिक आरोपहरूसहित, विवादहरूको एक शृंखला प्रभावित भएको छ। यी मुद्दाको केन्द्रमा पार्टी अध्यक्ष रवि लामिछाने छन्, जसको कलंकित विगतले नयाँ पार्टीका लागि ठूलो चुनौती खडा गरेको छ।
लामिछानेलाई नागरिकता र राहदानी किर्तेदेखि सहकारी कोष हिनामिनामा संलग्न भएको अनुसन्धानसम्मको आरोप लाग्दै आएको छ। तर, सहकारी कोषको दुरूपयोग उनको आरोप हिमशैलीको टुप्पो मात्र हो। प्रमुख राजनीतिक दलका धेरै नेताको सहकारीसँग शंकास्पद सम्बन्ध रहेको प्रष्ट देखिन्छ। निष्पक्ष छानबिन भएमा विभिन्न क्षेत्रका धेरै प्रतिष्ठित व्यक्तित्वले लामिछानेले जस्तै छानबिन र परिणामको सामना गर्नुपर्ने हुन सक्छ।
आफ्ना सभापतिको गिरफ्तारीपछि रास्वपाका समर्थकहरूले गरेका अनुचित कोलाहलले न्यायमा ठूलो अवरोध खडा गरेको छ। पोखराका शान्त सडकहरूमा राज्य सुरक्षा बलहरूसँग भिडन्त भएको भीडको साक्षी पाउनु निराशाजनक छ र कानुनको शासन र चेम्पियन भएको दाबी गर्ने पार्टीका ’स्वघोषित’ बौद्धिक नेताहरूबाट उत्तेजक घृणापूर्ण भाषणहरू सुन्न पाउनु झन् पीडादायी छ।
विडम्बनाको कुरा के हो भने रास्वपा आफ्नो स्थापना भएको मापदण्डलाई कायम राख्न असफल भएको छ। देशको दशकौँ लामो अराजकताका लागि विद्यमान राजनीतिक दलहरू धेरै हदसम्म जिम्मेवार छन् तर उसले वास्तविक विकल्प प्रस्ताव गर्ने आफ्नो अवसरलाई दुःखदरूपमा खेर फालेको छ।
वर्षौंदेखि, लामिछानेले राज्यको अनुचित पक्षपातबाट फाइदा उठाएका छन् जबकि गोरखा मिडिया ग्रुपका उनका पूर्वव्यापारिक साझेदारहरूले पक्राउदेखि अन्तर्राष्ट्रिय रेड कर्नर नोटिससम्मका कानुनी परिणामहरू भोगेका छन्। लामिछानेको गिरफ्तारी यही कानुनी प्रक्रियाको निरन्तरता मात्र हो।
विडम्बनाको कुरा के छ भने कानुनको शासन कायम राख्ने दायित्व भएका संसद्का सदस्यहरू पनि अहिले खुलेर राज्यको अवहेलना गरिरहेका छन्। कानुनी मापदण्डहरूका लागि यो स्पष्ट उपेक्षाले राज्य संयन्त्रभित्रको गहिरो समस्यालाई औल्याउँछ। राम्रो काम गर्ने प्रणाली भएको भए सांसदहरू र अन्य रास्वपा समर्थकहरूले त्यस्ता गैरकानुनी कार्यहरूलाई न्यायको स्पष्ट अवरोधका रूपमा तुरुन्तै दण्डित गरिन्थ्यो।
रास्वपाका सदस्य र अनुयायीहरूको वर्तमान व्यवहारले पार्टीको मूल समूहभित्र बढ्दो असुरक्षाको भावनालाई संकेत गर्छ। आमचुनावको केही महिनाअघि गठन भएको यो दलले स्थापित पार्टीहरूप्रति व्यापक असन्तुष्टिको प्रतिक्रियाका रूपमा प्रारम्भिक आकर्षण प्राप्त गर्यो। यो द्रुत वृद्धिले विभिन्न राजनीतिक पृष्ठभूमिका अवसरवादी व्यक्तिहरूलाई आकर्षित गर्यो, जो चाँडै पार्टीको पङ्क्तिमा समाहित भए।
थप रूपमा, धेरैले आफ्नो राजनीतिक करियरलाई गति दिने आशामा यसमा सामेल भए, यो प्रक्रिया ठूला, धेरै स्थापित पार्टीहरूमा ढिलो र थप चुनौतीपूर्ण हुन्छ। यो करियरिस्ट प्रवाहले वास्तवमा एक आन्दोलनको पतनमा योगदान पुर्याएको छ जुन कुनै समय राष्ट्रका लागि आशाको किरणको रूपमा हेरिएको थियो।
यी चुनौतीहरूका बाबजुद पनि रास्वपाको नेतृत्व र बौद्धिक समर्थनकोे आधार उल्लेखनीयरूपमा बलियो छ, जसले नेपालका केही सम्मानित व्यक्तिहरूबाट चित्रण गर्दछ। यो समूहले पार्टीको खस्कँदै गएको प्रतिष्ठालाई बचाउन निर्णायक कदम चाल्नुपर्छ र सबैभन्दा खराब अवस्थामा, यसको अस्तित्व– एक आशाजनक वैकल्पिक राजनीतिक शक्तिका रूपमा विधिको शासन कायम राख्नु र न्यायलाई सही दिशामा लिन दिनु पार्टीको विश्वसनीयताका लागि महत्वपूर्ण हुन्छ। जबकि भीड रणनीतिहरूले छोटो अवधिका फाइदाहरू प्रदान गर्न सक्छ।
इतिहासले देखाएको छ कि त्यस्ता रणनीतिहरूले अन्ततः असफलताको नेतृत्व गर्दछ। कानुनको कुनै पनि उल्लङ्घनले अनिवार्यरूपमा परिणामहरूको सामना गर्नेछ यदि तुरुन्तै नभए पनि कुनै समयमा।
प्रकाशित: २० कार्तिक २०८१ ०६:१६ मंगलबार
