सरकारी स्वामित्वको नेपाल आयल निगमको घाटा बढ्न थालेको छ। आन्तरिक बजारमा पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य समायोजन गरे पनि निगमको घाटा कम हुन सकेको छैन।
विश्व बजारमा भइरहेको पेट्रोलियम पदार्थको मूल्यवृद्धिका साथै अमेरिकी डलरको सटही दर बढेका कारण निगमको घाटा न्यूनीकरणमा चुनौती थपिएको प्रवक्ता विनितमणि उपाध्याय बताउँछन्। इन्डियन आयल कर्पोरेसन (आइओसी)ले फेब्रुअरी १ मा नयाँ मूल्यसूची पठाएको छ। १५ दिनअघिको तुलनामा पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य बढेर आएको छ ।
नयाँ मूल्यसूचीअनुसार पेट्रोलमा प्रतिलिटर ४ रूपैयाँ ९२ पैसा, डिजेलमा प्रतिलिटर ७ रूपैयाँ २४ पैसा, मट्टीतेलमा प्रतिलिटर ८ रूपैयाँ ८० पैसा तथा हवाई इन्धनमा प्रतिलिटर ७ रूपैयाँ ४८ पैसा बढेको छ। एलपी ग्यासमा प्रतिसिलिन्डर ८१ रूपैयाँ ६२ पैसा घटेको छ।
निगमले गए राति १२ बजेदेखि डिजेल, मट्टीतेल र पेट्रोलमा प्रतिलिटर ३ रूपैयाँले वृद्धि गरेको छ। यस्तै आन्तरिकतर्फको हवाई इन्धनको मूल्य प्रतिलिटर १० तथा अन्तर्राष्ट्रियतर्फको हवाई इन्धनको मूल्यमा प्रतिकिलोलिटर १०० अमेरिकी डलर वृद्धि गरिएको छ।
मूल्य बढेसँगै डिजेल र मट्टीतेल प्रलिलिटर १२५ तथा पेट्रोल प्रतिलिटर १४२ रूपैयाँ पुगेको छ। पेट्रोलको मूल्य अहिलेसम्मकै बढी हो। यसअघि २०७० सालमा नेपालमा पेट्रोलको मूल्य प्रतिलिटर १४० पुगेको थियो।
एलपी ग्यासको मूल्य भने यथावत राखिएको निगमले जनाएको छ। निगमले आन्तरिक हवाई इन्धनको मूल्य प्रतिलिटर १० ले वृद्धि गरी प्रतिलिटर ११६ पुर्याएको छ। त्यस्तै अन्तर्राष्ट्रियतर्फको हवाई इन्धनको मूल्य पनि प्रतिकिलोलिटर १०० अमेरिकी डलरले वृद्धि गरी १ हजार ९५ अमेरिकी डलर पुर्याइएको छ ।
पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य बढे पनि अझै मासिक साढे ४ अर्ब घाटा रहेको निगमले जनाएको छ। मूल्य समायोजनपछि पनि निगमलाई १५ दिनमा करिब २ अर्ब २३ करोड घाटा रहेको प्रवक्ता उपाध्यायको भनाइ छ। मूल्य वृद्धिपछि पनि आगामी १५ दिनमा पेट्रोलमा ४३ करोड, डिजेलमा १ अर्ब १ करोड र एलपी ग्यासमा करिब १ अर्ब घाटा हुने निगमको प्रक्षेपण छ।
निगमलाई मट्टीतेल तथा हवाई इन्धनमा भने सामान्य नाफा छ। १५ दिनमा मट्टीतेल बिक्रीबाट २ करोड, हवाई इन्धन (आन्तरिकतर्फ) ३ करोड र हवाई इन्धन (बाह्यतर्फ) १६ करोड नाफा हुने निगमको आकलन छ। डिजेल, पेट्रोल र ग्यासको उच्च घाटा मट्टीतेल तथा हवाई इन्धनको बिक्रीबाट पूर्ति हुन नसक्ने निगमले जनाएको छ।
मूल्य वृद्धिपछि पनि निगमलाई पेट्रोलमा प्रतिलिटर १३ रूपैयाँ २३ पैसा, डिजेलमा प्रतिलिटर ११ रूपैयाँ १३ पैसा र एलपी ग्यासमा प्रतिसिलिन्डर ५६० रूपैयाँ ९ पैसा घाटा छ भने मट्टीतेलमा प्रतिलिटर १८ रूपैयाँ १२ पैसा, आन्तरिक हवाई इन्धनमा प्रतिलिटर १० रूपैयाँ ५० पैसा र बाह्य इन्धनमा प्रतिलिटर ३२ रूपैयाँ ७२ पैसा नाफा छ।
मूल्य समायोजन गरे पनि इन्डियन आयल कर्पोरेसनलाई भुक्तानी गर्न निगमले ऋण लिनुपर्ने बाध्यता रहेको सहप्रवक्ता पुष्कर कार्कीले जानकारी दिए। निगमसँग सञ्चित बचत शून्यमा झरेपछि मूल्य समायोजनपश्चात पनि प्रतिमहिना ५ अर्ब ऋण लिनुपर्ने अवस्था आएको उनको भनाइ छ।
सञ्चित रकम र अन्य दायित्व रकम सबै पेट्रोलियम पदार्थ खरिदमा सकिएपछि निगमले गत साता सरकारसँग सहयोग मागेर आइओसीलाई भुक्तानी गरेको थियो। सरकार मातहतको मूल्य स्थिरीकरण कोषबाट समेत १ अर्ब ८० करोड लिएर निगमले आइओसीलाई पठाएको थियो।
नेपालमा पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य चर्को भएको भनेर आलोचना भइरहँदा सीमावर्ती भारतीय क्षेत्रको भन्दा नेपालतर्फ सस्तो रहेको निगमले जनाएको छ। मूल्य समायोजनपश्चात भारतको सीमावर्ती बजार रक्सौलभन्दा वीरगन्ज क्षेत्रमा पेट्रोल प्रतिलिटर ३२ रूपैयाँ २४ पैसा, डिजेल २५ रूपैयाँ ३१ पैसा, एलपी ग्यास प्रतिसिलिन्डर ५० रूपैयाँ ६५ पैसा र हवाई इन्धन (आन्तरिकतर्फ) भारतको कोलकाताको भन्दा काठमाडाँंमा प्रतिलिटर २८ रूपैयाँ ७९ पैसाले सस्तो रहेको निगमले जनाएको छ।
प्रकाशित: २० माघ २०७८ ०३:१८ बिहीबार
