संक्रमितको सम्पर्कमा आएकाको पहिचान गरी आवश्यक परीक्षण र आइसोलेसनमा राख्दा उपत्यकामा फैलने सम्भावना छैन । त्यसैले उपत्यका र संक्रमित नपुगिसकेका पहाडी जिल्लामा बाहिरबाट जानेलाई नियन्त्रण गरेर लकडाउनलाई बिस्तारै खुकुलो पार्न सकिन्छ ।
कानका विषयमा चासो दिइएको छैन। न त कान उपचारका लागि छुट्टै अस्पतालकै व्यवस्था गरिएको छ। यसलाई सरकारी उदासीनता भन्नु पर्ने हो कि ?
जुन रफ्तारमा नेपाल प्रौढबाहुल्य देश हुँदै छ, त्यो गति जापानको भन्दा पनि छिटो छ। जसले हाम्रो सामाजिक, आर्थिक, न्यायिकलगायत सबै क्षेत्रमा असर पार्ने निश्चित छ।
कथाबाट सुरु गरौं– एकजना बूढो मान्छे जंगलमा दाउरा खोज्न गएछ । दाउराको भारी बोकेर फकि{ंदा उसलाई निकै थकाइ लागेछ । भोक र थकाइले ग्रस्त बूढाले दाउराको भारी डिलमा बिसाएर खुइ्यय गद{ै भनेछ, ‘मलाई काल पनि आएन ।’ यति भन्न नपाउँदै उसका अगाडि काल आएर ‘लौ लिन आएँ’ भन्यो । अनि बूढाले हात जोड्दै भनेछ, ‘साह्रै थकाइलाग्दो मुखबाट फुस्किएछ, अब चाँडै नातिको बिहे हुँदै छ । बिहे सकिएपछि लिन आउनु है !’
गरिब छौँ, हेपिएका छौँ। युरोपमा बनेका विमान नेपाली हवाई कम्पनीहरूले सेवामा लगाएका छन्, तिनै जहाज युरोप उड्न पाउँदैनन्। युरोपेली राष्ट्रले नेपाली विमानहरूलाई कालो सूचीमा राखेको छ, जति प्रयास गर्दा पनि उडान अनुमति दिने कुरै गर्दैनन् र बेलाबेला त्यहाँबाट अध्ययन गर्ने नाउँमा टोली नेपाल आउँछन। उड्डयन प्राधिकरण सक्दो प्रयास गर्छ, तर आकाश खुला गर्ने कुनै संकेत छैन। यता एसियाली मुलुकहरूमा गन्तव्य बढाउने प्रयास नेपाल वायुसेवा निगमले गर्दै आएको छ, तर कुन गोप्य शत्रु लाग्छ– दक्षिण कोरियामा समेत उडान अनुमति पाउँदैन। जापानसँगको पुरानो नाताले गर्दा ओसाकासम्म उडान गर्न दिएको छ। यसो हिसाब गर्ने हो भने ओसाकाभन्दा नारिता निकै पायक पथ्र्याे।
कैयौँ यस्ता विषय हुन्छन्, जसलाई योजनाकारहरू तत्कालै सम्भव हुने कल्पनाको आधारमा बजारीकरण गर्दछन् । योजनाकारको ठम्याइ प्रविधिको प्रयोग गर्दैमा र स्मार्ट सिटी बन्ने कुरा राम्रो लाग्दैमा कार्यरूपमा आउँदैन।
मन्त्रिपरिषद्को नेतृत्व गरेको चार महिना नपुग्दै प्रधानमन्त्री केपी ओली र उनको सरकारको बारेमा यति गर्न सक्यो वा गर्न सकेन भनेर तोकेर बोल्ने बेला भइसकेको छैन ।
अर्को मुलुकमा गएर हेर्यो पूर्वाधार पर्याप्त छ, सुशासन छ, शान्तिसुरक्षा छ अनि मुलुकमा फर्केर हेर्दा निराशाजनक अवस्था देखापर्छ । प्रत्येक पटकको सरकारले प्राविधिक शिक्षा, सीप विकासका कुरा गर्छन् । तर कार्यान्वयन कता हो कता टाढाको विषय बन्छ । यस्तै नयाँ निर्णय भएको छ । सरकारले सीप नसिकेका नेपालीलाई विदेशमा रोजगारीका लागि अनुमति नदिने नीति अवलम्बन गर्ने बताएको छ ।
हामी सम्पन्नतातिर लम्कने भन्छौँ तर अर्थतन्त्रले यसरी अल्झाएको छ कि अघि बढ्ने कुरा पहाड चढ्नुजस्तै कठिन छ । नेपाल राष्ट्र बैंकले हालै सार्वजनिक गरेको तथ्यांकले यसलाई पुष्टि गरेको छ । खर्च गर्न कमाउनुपर्छ, खर्च गर्न खोज्दैमा खल्ती रित्तो छ भने कसरी गर्ने, अनि खर्च नगरी कमाउन सकिँदैन । खर्च अर्थात् लगानी, लगानीका लागि पर्याप्त रकम चाहिन्छ । असारमा धान रोप्यो भने मंसिरमा धान भित्र्याउन पाइन्छ । भन्ने गरिन्छ, मानु रोपेर मुरी फलाउने । यस्तै गति लागू हुन्छ राष्ट्रिय अर्थतन्त्रमा पनि।
नेपालीमा एउटा उखान छ – पहिलो गाँसमै ढुंगा । नेपालको चालु आर्थिक वर्षमा पहिलो दुई महिनाले नकारात्मक संकेत देखाएको छ । यसै त विभिन्न कारणले गर्दा गतवर्षको अपेक्षा यो वर्ष आर्थिक वृद्धिदरमा कमी आउने पूर्वानुमान गरिएको छ भने लगानीको गति त्यसैलाई सघाउने खालको छ, चिनियाँ नाकामा प्राकृतिक व्यवधानका कारण लामो समयसम्म अवरोध भयो भने भारतको कलकत्ता बन्दरगाहमा उत्पन्न समस्याका कारण आयात व्यापारमा पनि असर पर्यो । विकास कार्यमा सरकारी लगानी अर्थात् पुँजीगत खर्चमा तीव्रता आयो भने आर्थिक गतिविधि चलायमान हुन जान्छ ।
आमाको मृत्यु हुनुभन्दा दुई महिना जति अघिदेखि उहाँलाई अत्यन्त पीडा भएको थियो। त्यतिखेर उहाँले सचेत अवस्थामा नै भन्नुभएको थियो- त्यस्तो कुनै इन्जेक्सन छ कि, जसबाट मलाई निद्रा परोस् र म निद्राको निद्रामै जान सकूँ। यो एक प्रकारको स्वेच्छिक मृत्युको चाहना थियो, जुन कुरा सामाजिक वा कानुनी रूपमा नेपालमा सम्भव छैन।
गणतन्त्र नेपालको स्थापनामा थुप्रै योगदान गरेका नेताहरूले सहमति र समझदारीको राजनीतिलाई अगाडि बढाएर देश र जनताको लागि केही गर्लान् भन्ने आशा नेपालीले गरेका थिए।
विश्वास कमाउन जति सजिलो छ, त्यसलाई जोगाइराख्न त्यत्ति नै गाह्रो हुन्छ। अनि कसैमाथि रहेको विश्वास अविश्वासमा बदलियो भने फेरि फिर्ता गर्न असम्भव प्रायः हुन्छ। समयभन्दा अगाडि काम सक्ने, स्तरीय काम गर्ने भनी नेपालीले विश्वास गर्दै आएको चीनले मेलम्ची खाने पानी
कस्तुरी मृगमा अमूल्य चिज हुन्छ, तर उसलाई थाहा हुँदैन। एनेकपा माओवादी आफ्नो शक्ति मूल्यांकन गरिरहेको छैन। लडाकु व्यवस्थापन भयो भने र वाइसियल विघटन भयो भने हामी शून्यमा पुग्छौँ भन्ने भ्रम लिएर बसेको छ माओवादी। वाइसियलका एक जिम्मेवार कमरेडसँग कुरा हुँदा उनले
