साथी बन्न सजिलो, टिक्न गाह्रो
‘साथी’को नाता हरेक मानिसको जीवनमा निकै अपरिहार्य र महत्व हुने भएकाले यो जोड्नुअघि, जोडिसकेपछि तोड्नअघि पर्याप्त सचेतता अपनाउनुपर्छ। यसो भयो भने कसैलाई साथी बनाएर पछुताउनुपर्दैन।
१२ वैशाख २०८१ बुधबार
धर्मराज जोशीका लेखहरु :
सम्भव छ नेपालमा भूमि सुधार ?
भूमि सुधारको डिजाइन गर्नुपूर्व भूमिहीन र अपर्याप्त जमिन हुनेको सामाजिक बनोट कस्तो छ, भूस्वामित्व र भूमिको केन्द्रीकरण कस्तो छ, लक्षित समुदायको उत्पादन, कमाइ र खर्च के÷कस्तो छ ? भन्नेबारे तथ्यांक संकलन गर्ने, कार्यक्रम अनुगमन गर्ने, तथ्यांक विश्लेषण गरी भूमि सुधारको प्रक्रिया थालनी गर्ने हो भने नेपालमा भूमि सुधार शान्तिपूर्ण तरिकाले सम्भव छ।
कहिलेसम्म राख्ने जग्गा विवाद ?
भूमिलाई खुद्रारूपले हेरेर किस्ताबन्दीमा समस्याको समाधान खोज्न थलियो। तर जनचाहनाअनुरूपको समाधानको उपाय अहिलेसम्म भेटिएको छैन।
जनमुखी भूमिसुधार
ग्रामीण नेपालको आर्थिक संरचनाले सीमान्त किसानलाई शिक्षा, स्वास्थ्य, आवास र खाद्यान्नमा सहज पहुँच दिँदैन। कारण हो– भूमि स्रोतमा उनीहरूको कमजोर नियन्त्रण तथा पहुँच। भूमिसुधार होला र दिन फेरिएलान् भनी च्युँडोमा लगाएका सीमान्त किसानका हात सरेर पुर्पुरोतिर पुगेको छ।
भूमि सुधारका भ्रम
अहिले भूमि सुधारसम्बन्धी बहसमा धेरैको रुचि छैन। कारण अनगिन्ती हुन सक्छन्। पत्रपत्रिकामा भूमि सुधार र कृषि विकास सम्बन्धमा प्रकाशित लेखहरू हेर्दा लाग्छ, सरकारले आफ्नोतर्फबाट गर्नुपर्ने सबै कुरा गरिसक्यो। अब बाँकी छ त केबल– जनताले सरकारको आदेश पालन गर्नु र समृद्धिको मूल फुटाउनु।
मझधारमा भूमिसुधार
विसं २००७ भन्दा पहिलेदेखि नेपालमा यससम्बन्धी चर्चा परिचर्चा हुँदै आए पनि जनचाहना र आकांक्षाअनुरूप भूमिसुधार हुनसकेन। भूमिसुधारको बहसको स्वरूप र आयतन फेरियो।
भूमिहीन दलितलाई भूमि
भूमिसम्बन्धी अधिकार र भूमिमाथिको पहुँच विश्वव्यापीरूपमै दिगो विकासको लक्ष्य प्राप्तिको बलियो आधारका रूपमा स्वीकारिएको छ ।