ललितपुर – केही समय अघि एक जना चिकित्सक श्रीमतीले सन्तानको हेरचाह नगरेको भन्दै सम्बन्ध विच्छेदका लागि मुद्दा हाल्न ललितपुर महानगरपालिकामा आइपुगे। ब्युटिसियन श्रीमतीले घर–परिवार र सन्तानलाई बेवास्ता गरेको उनको आरोप छ। धनाढ्यसँगको संगतका कारण पैसा उडाउने र घरभन्दा बाहिर बढी समय बिताउने गरेको उनका श्रीमान्को आरोप छ।

झट्ट सुन्दा होला जस्तो लागे पनि अहिले काठमाडौं उपत्यकालगायतका देशका शहरी क्षेत्रमा यस्ता घटना बढिरहेका छन्। बढ्दो शहरीकरणसँगै पारिवारिक विचलनका घटना बढ्नु स्वभाविक हो। परम्परागत रुपमा श्रीमान–श्रीमतीको झगडा परालको आगो मानिन्थ्यो। विस्तारै महिलाले कानुनी र सामाजिक रुपमा अधिकार पाउन थालेपछि श्रीमानसँग सम्बन्ध नराम्रो भएपछि श्रीमती प्रहरीसम्म जाने क्रम बढ्न थालेको छ।

घरेलु हिंसा, श्रीमान्ले अर्काे विवाह गरेको, खान–लाउन नदिएको भन्दै महिलाले सम्बन्ध विच्छेदका लागि निवेदन दिँदै आएका छन्। पछिल्लो सामाजिक परिवर्तनसँगै भने पुरुषले पनि श्रीमतीबाट आफू पीडित भएको भन्दै सम्बन्ध विच्छेदका लागि निवेदन दिने क्रम बढ्न थालेको छ।

ललितपुर महानगरपालिकामा नै आएको अर्काे घटनामा एक जना नेपाली पुरुषले विदेशी श्रीमतीले बेवास्ता गरेको भन्दै सम्बन्ध विच्छेद गर्न चाहेका छन्। डेढ वर्ष पहिले अमेरिकन नागरिकसँग विवाह गरेका ती व्यक्ति उनीसँग मुस्किलले १० दिन मात्रै सँगै बसे। आफू गएपछि प्रक्रिया मिलाएर उनलाई समेत अमेरिका लाने श्रीमतीले आश्वासन दिएकी थिइन्। उता गएपछि फर्किएर पनि नआएको र उनलाई उता लैजान बेवास्ता गरेको भन्दै उनले कानुनीरुपमै समेत अलग्गिन चाहेका हुन्।

प्रहरी र स्थानीय निकाय दुवैमा पुरुषले सम्बन्ध विच्छेद गर्न चाहेका मुद्दा आउन थालेका छन्। पहिले श्रीमानले सोझै सम्बन्ध विच्छेदका लागि अदालतमा निवेदन दिन पाउने व्यवस्था थिएन। त्यसैले पनि यस्ता मुद्दा पहिले स्थानीय निकायमा जाने गरेका थिए।

ललितपुर महानगरपालिकाका न्यायिक समिति सदस्य ज्ञानभक्त डंगोलले श्रीमतीबाट विभिन्न कारणले पीडित भएर सम्बन्ध विच्छेद गर्नका लागि उजुरी कानुन शाखामा धेरै आएको बताए। समितिले भने आएका मुद्दामा पहिले मेलमिलापका लागि प्रयास गर्छ। मेलमिलापको चरण पार गरेर पनि मिल्न नसकेका मुद्दा मात्रै अदालतमा जान्छ। उनी भन्छन्,“हामीले सकेसम्म र मिल्नेसम्मका मुद्दा मेलमिलापमार्फत यहि टुंगाउन प्रयास गर्छाैं।” आपसमा मिलेर बस्न नै नमिल्ने दुवैले भन्दा मात्रै समितिले मुद्दा अदालत पठाउने गरेको छ।

महानगरीय प्रहरी परिसर ललितपुरअन्तर्गतको महिला तथा बालबालिका कार्यालयकी प्रमुख चञ्चला श्रेष्ठ महिलाका तुलनामा पुरुष घरभित्र पीडित भएका घटना कम भए पनि बढ्ने क्रममा रहेको बताउछन्। एक दशकसम्म होला जस्तो लागे पनि प्रहरीसम्म यी घटना आउन थालेका छन्। पुरुष खुलेर महिला जसरी म पीडित भएँ भनेर कम मात्रै आउने गरेको बताउछन्। अधिकांश घटनामा उनीहरु सल्लाहका लागि आउँछन्। उनी भन्छन्,“अझै पनि म त केटा मान्छे हो श्रीमतीबाट पीडित भएँ भनेर कसरी भनेर खुल्न नसक्ने छन्।” गैरसरकारी संस्थाले पनि महिला मात्रै पीडित हुन्छ भन्ने सोच्ने गर्छ।

श्रीमतीबाट पीडित हुने घटना वैदेशिक रोजगारीमा गएका पुरुषको बढी आउने गरेको बताउछन् श्रीमतीलाई शहरी क्षेत्रमा छोडेर गएका पुरुष फर्कदा श्रीमती र सम्पत्ति दुवै गुमाएका छन्। श्रीमतीले भने महँगीले गर्दा पैसा सकिएको बताउने गर्छन्। प्रहरी कहाँ खोजतलासमा धेरै महिला हराएका मुद्दा छन्। तीमध्ये धेरैमा वैदेशिक रोजगारबाट फर्किएका श्रीमान्ले श्रीमती हराएको भन्दै दिएका मुद्दा छन्।    (सञ्चिता घिमिरेः रासस)

प्रकाशित: १५ चैत्र २०७४ १०:०६ बिहीबार