श्रद्धेय लामा गुरु रिन्पोछेज्यूहरू विभिन्न देशमा बसोबास गर्दै आएका बेला सबै सम्प्रदायका महान् गुरु दलाइ लामासहित गुरु तथा रिन्पोछेहरू भारत प्रवेश गरे । त्यतिबेला छाब्सार वंशका आदरणीय टुल्कु उर्गेन रिन्पोछे आफ्ना परिवारका साथ नेपाल भूमिमा बस्न रुचाए । सकल गुरुहरूले आफ्ना बौद्ध महायान धर्मलिपिहरू सुरक्षित राखी विश्व शान्ति र जगत् कल्याणका लागि परम्पराअनुसार पूजाआजा सञ्चालन गरी अभिषेक उपदेश र आगमहरू भक्तजनहरूलाई प्रदान गर्दै आएका छन् ।  

बौद्धनाथ स्तुपा सामीप्यमा रहेका फूलबारीस्थित जग्गामा निर्माण गरेको कानिब सेडुपलिब महाबिहार (सेतो गुम्बा) सन् १९७६ मा साह्रो ग्याल्वाब कर्मापाको सानिध्यमा राजा वीरेन्द्रको बाहुलीबाट समुद्घाटन भएको थियो ।

दश वर्षको उमेरमा सिक्किम रुम्तेक, सेडुप छोर्खोलिब महाबिहारमा अध्ययनार्थ प्रवेश गर्नुभएका आदरणीय छोग्लिब देवे दोर्जेले अक्षर लेखनको पठनपाठनबाट वाद्यवादन, धार्मिक नृत्य कला, मण्डला रेखांकित गर्ने कला र स्वर लहरीमा सूत्र पाठ गर्ने कलामा निपूर्णता हासिल गर्नुभयो ।  

सन् १९५३ मा पुजनीय टुल्कु उर्गेन रिन्पोछेज्यू र कुन्साब देक्षेनज्यूका पुत्रका रूपमा जन्मनुभएका आदरणीय छोग्लिब मिग्युर देवे दोर्जेज्यू २०७३ सालमा सिंगापुर जाँदा बिरामी हुनुभयो । उहाँलाई सोही ठाउँको अस्पतालमा भर्ना गरियो । अस्पतालमा रहँदा उपचारको बेला उहाँका परिवार सदस्यहरूसँगै थिए । राम्रो उपचार र प्रार्थना गर्दागर्दैै २०७७ पुस ३ गतेका दिन उहाँ दिवंगत भएपछि सात दिनसम्म मृत्यु प्रभाश्वर समाधि (थुग्दाम) मा रहनुभयो ।  

बौद्ध फूलबारीस्थित कानिब सेडुप लिब महाबिहार (सेतो गुम्बामा) को पूजा हलमा संस्मरण अनुष्ठान पूजा भव्यरूपमा सञ्चालन गरी केही दिन परमपुज्य गुरु छोग्लिब रिन्पोछेज्यूको पार्थिव शरीर (कुदुब) राखिने कार्यक्रम छ । सोही बेला राष्ट्रिय÷अन्तर्राष्ट्रिय शिष्यहरूले उहाँको पार्थिव शरीर (कुदुब) प्रति सम्मान श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्ने सु–अवसर पाउनेछन् ।  

संक्षिप्त जीवनी  

बाल्यकालमा नै आदरणीय छोग्लिब मिग्युर देवे दोर्जेज्यूमा अद्भूत लक्षणहरू प्रतिविम्बित भइसकेको थियो । दश वर्षको उमेरमा सिक्किम रुम्तेक, सेडुप छोर्खोलिब महाबिहारमा अध्ययनार्थ प्रवेश गर्नुभएका आदरणीय छोग्लिब देवे दोर्जेले अक्षर लेखनको पठनपाठनबाट वाद्यवादन, धार्मिक नृत्य कला, मण्डला रेखांकित गर्ने कला र स्वर लहरीमा सूत्र पाठ गर्ने कलामा निपूर्णता हासिल गर्नुभयो ।  

उहाँले सद्धर्म, विनय, अभिधर्म कोष, माध्यमिकशास्त्र र मैत्रीयको पाँच शास्त्र, अभिलक्षण यानका ग्रन्थहरूको गहिरो अध्ययन पूरा गर्नुभयो ।  

अझ विशेषगरी हेबज्र तन्त्र, उत्तर तन्त्र, अर्थक्षय कोष, मूल र भाष्य जस्ता गुह्य मंत्रायानका ग्रन्थहरू र ज्ञान कोषका भाष्य टीकाहरूको अध्ययनमा उहाँ पारंगत हुनुभएको थियो ।  

आदरणीय ग्याल्वाब कर्मापा रिग्पे दोर्जे र पुजनीय दिल्गो खेन्चे रिन्पोछेबाट दुझ्योम तेर्सारका धर्मनिधिहरू र उपदेशहरूसँगै उहाँका पिता आदरणीय टुल्कु उर्गेन रिन्पोछेज्यूबाट विभिन्न अभिषेकहरू र गुह्य उपदेशहरू उहाँले पूर्णरूपमा प्राप्त गर्नुभयो ।  

क्याब्जे दिल्गो खेन्चे रिन्पोछेज्यूले भविष्यको परिस्थितिलाई विचार गरी उहाँलाई गम्भीर मार्ग वज्रयानको महा गुह्य उपहेतु चर्यामा गहन अध्ययन गर्न प्रोत्साहित गर्नुभयो । जसअनुसार शुभ सगुनको अवस्थामा सहज ज्ञान साक्षात्कार गरी सिद्ध विद्याधर्म अभेद रही उहाँले अनाभोग योग अवस्था अनवरत कायम राख्नुभएको थियो ।  

२०६९ सालमा सेतो गुम्बा र २०५३ सालमा भेन्छेन फुन्छोग धार्गेलिब गुम्बामा छोग्लिब तेर्सार अभिषेक उहाँले प्रदान गर्नुभयो । त्यसैबेला हिमाली लामाहरूलाई अभिषेक, आगम दिनुको साथै २०७३ सालमा आफ्नै सेतो गुम्बामा आफ्ना चेला–चेलीहरूलाई अभिषेक आगम दिनुभएको थियो ।  

संक्षेपमा महानिधि प्रकाशक छोग्युर लिबपाका धर्म शासनलाई पुनर्उत्थान गर्न र अटुटरूपमा राख्नमा उहाँको ठूलो योगदान रहेको छ । नेपाली भक्तजनहरूलाई उहाँले प्रदान गर्दै आउनुभएको अभिषेक, आगम उपदेशहरू विशेष उल्लेखनीय रहेका छन् । विदेशमा स्थापना भएका धर्मकेन्द्रहरूमा बेलाबखत भ्रमण गरेर सद्धर्मको अमृत बाँड्दै सकल प्राणीको उद्धार निम्ति निभाउनुभएको उहाँको धर्मकार्य सदा स्मरणीय रहनेछ ।  

अन्तमा उहाँको पुनर्निर्माण कार्य समयअनुसार शीघ्र पाउन सकोस् । हाम्रो सहृदय प्रार्थना ।  

(सेतो गुम्बा) 

प्रकाशित: २६ पुस २०७७ ०४:५० आइतबार