बेइजिङ - गार्मेन्ट कारखानामा काम गर्न चीन आएका ४४ नेपाली महिला अलपत्र पारेका छन् । चीनको उत्तर–पूर्वमा पर्ने ल्याबोनिङ प्रान्तको तानतोङस्थित तानतोङ गार्मेन्ट कारखानामा काम गर्न आएका नेपाली चेली भिसा अवधि सकिएपछि अलपत्र परेका हुन् । उनीहरूलाई एकमहिने पर्यटक भिसामा काठमाडौंस्थित एक मेनपावर कम्पनीले चीन पठाएको थियो । अलपत्र नेपाली चेलीले आफूहरूलाई चीन पठाउने मेनपावर कम्पनी र बेइजिङस्थित नेपाली दूतावाससँग उद्धार गरी नेपाल पठाइदिन अनुरोध गरेका छन् ।

काठमाडौं गौशाला पिंगलास्थानमा रहेको कम्पास रिक्रुटमेन्ट मेनपावर कम्पनीले मोटो रकम लिएर आफूहरूलाई चीन पठाएको ती चेलीले बताएका छन् । उक्त मेनपावर कम्पनीले गार्मेन्ट कारखानामा कपडा ‘प्याकिङ’ गर्ने काम र आकर्षक तलब पाइने भन्दै झुक्याएर चीन पठाएको आरोप उनीहरूको छ । गत मे १२ मा ३९ जना र सोही महिनाको ३१ तारिखमा १० नेपाली महिला उत्तर कोरियाको सीमानजिकै पर्ने तानतोङ आएका थिए । उनीहरुमध्ये पाँचजना केही सातापछि नेपाल फर्किसकेका छन् भने ४४ जना अलपत्र परेका छन् । पहिलो चरणमा चीन आएका ३४ जनाको भिसा सकिएको दुई साता भइसकेको छ भने दोस्रो चरणमा आएका १० जनाको भिसा पनि सकिँदैछ । चिनियाँ कानुनअनुसार अवैधरुपमा चीन बस्ने विदेशीलाई दैनिक पाँच सय युआन जरिवाना हुन्छ । भिसा अवधि सकिएको तीन सातापछि हिरासतमा लिइन्छ । चीनमा अलपत्र पर्नेमा १९ देखि ३७ वर्ष उमेरसम्मका सामान्य साक्षरदेखि उच्च मावि तह उत्तीर्णसम्म छन् ।

उद्धारका लागि नेपाली दूतावास र मेनपावर कम्पनीसँग हारगुहार

कम्पास रिक्रुटमेन्ट मेनपावर कम्पनीका राम कार्की, गिरिराज घिमिरे र निर्णय पौडेलले मोटो रकम लिएर आफूहरुलाई चीन पठाएको अलपत्र नेपाली चेलीले बताएका छन् । नेपालबाट चीन पठाउँदा गार्मेन्ट कारखानामा कपडा ‘प्याकिङ’ गर्ने भनिए पनि आफूहहरूले यहाँ आएर मेसिनबाट लुगा सिलाउने काम गर्नुपरेको अलपत्रमध्येकी सविता भट्टराईले बताइन् । मेसिन चलाउन आउँदैन भन्दा पनि जबरजस्ती काममा लगाइएको र मेसिन वा गार्मेन्ट बिग्रिएमा क्षति तिर्नुुपर्ने भन्दै रोजगारदाताले धम्की दिने गरेको उनले बताइन् ।

एजेन्टमार्फत कम्पास मेनपावरको सम्पर्कमा आएका उनीहरुले जनही कम्तीमा ६० हजारदेखि एक लाख २० हजार रुपैयाँसम्म तिरेको पीडितमध्येकी सर्लाहीकी संगीता बखरेलले बताइन् । कम्पास मेन पावर कम्पनीले उनीहरुलाई ३५ हजार रुपैयाँ तलब हुने भनेको थियो तर यहाँ एक महिनाको तलब भन्दै तीन सय ४५ चिनियाँ युआन (पाँच हजार रुपैयाँ ) मात्र दिइएको गुनासो उनले गरिन् । उनका अनुसार थोरै पैसामा काम गर्न नसक्ने भन्दै कम्पास मेनपावर कम्पनीमा फोन गरेपछि गार्मेन्ट कारखानाले एक सय डलर थपिदिएको थियो । पैसा थपिदिए पनि नेपालमा सम्झौता गर्दा उल्लेख गरिएको ३५ हजारको आधा पनि हुँदैन । गार्मेन्ट कारखानामा वाङ र चाङ नाम गरेका व्यक्तिले काम लगाउने गरेको बखरेलले बताइन् ।

काठमाडौंस्थित कम्पास मेनपावर कम्पनीबाट एक महिनाको पर्यटन भिसामा गार्मेन्ट कारखानामा काम गर्न चीन पठाइएका नेपाली चेलीको भिसा अवधि सकिएको छ । उनीहरूले सम्झौताअनुसार सेवासुविधा र तलब पनि पाएका छैनन् ।

बखरेलका अनुसार नेपालबाट चीन पठाउँदा मेनपावर कम्पनीले दैनिक ८ घण्टामात्र काम गर्नुपर्ने भने पनि ११ घण्टासम्म पसिना बगाउनुपरेको छ । बिहान ६ बजे घण्टी बजेपछि एक कचौरा जाउलो खाएर सात बजेभित्र कारखानाभित्र छिरिसक्नुपर्छ । सातदेखि १२ बजेसम्म काम गरेपछि खाना खान क्यान्टिन जानुपर्छ । क्यान्टिनमा एउटा तरकारी र एक कचौरा भातमात्र खान दिइन्छ । आधा घण्टाभित्र खाना खाएर साढे १२ देखि साँझ साढे ६ बजेसम्म निरन्तर काम गर्नुपर्छ । एउटा कोठामा ८ जनालाई राखिन्छ । कोही बिरामी भएर काममा जान नसके क्यान्टिनमा खाना खान नदिने गरेको बखरेलले बताइन् । कारखाना परिसरभन्दा बाहिर निस्कन नदिने र त्यहाँ पसल भए पनि किनेर खान नपाइने भएकाले बिरामी पर्दा भोकभोकै बस्नुपरेको उनले बताइन् । उनका अनुसार महिनामा दुई दिनमात्र बिदा हुन्छ । कारखानामा आफूहरूलाई शारीरिकसँगै मानसिक यातना दिइएको र मेनपावर कम्पनीलाई उद्धार गरी नेपाल फर्काउन भन्दा उसले ‘त्यस्तै हो काम गर्दै गर’ भनेर अलमल्याएको अर्की पीडित सुमित्रा बराइलीले बताइन् ।

गत अक्टुबरमा ल्याबोनिङ प्रान्तको तानतोङबाट तानतोङ गार्मेन्ट कारखानाले नेपाली कामदार माग गर्न स्वीकृतिका लागि बेइजिङस्थित नेपाली दूतावासमा आवेदन दिएको थियो । आवेदनमा साताको ६ दिन काम गर्ने र मासिक तलब साढे तीन सय अमेरिकी डलरदेखि माथि हुने उल्लेख गरिएको थियो । कारखानाको स्थलगत निरीक्षणपछि उपयुक्त लागेर स्वीकृति दिएको दूतावासका मिनिस्टर सुशील लम्सालले नागरिकलाई बताए । सम्झौताअनुसारको काम र पारिश्रमिक किन नदिएको भनेर दूतावासले प्रश्न गर्दा गार्मेन्ट कारखानाका अधिकारीले अत्यन्त गैरजिम्मेवार जबाफ दिने गरेको उनले बताए । लम्सालले भने, ‘कम्पास मेनपावरले नेपालीलाई त्यत्रो पैसा दिनुपर्दैन । त्यो सम्झौता नेपाल सरकारलाई देखाउनमात्र हो भनेको रहेछ ।’

कम्पास मेनपावर कम्पनीले ‘मानव बेचबिखन’ कै रुपमा काम गरेको समेत पाइएको छ । चिनियाँ रोजगारदाता उक्त कम्पनीका अधिकारीले कम्पास मेनपावरका सञ्चालकले श्रमिकलाई सम्झौताअनुसार पैसा दिनुनपर्ने र बाँकी पैसा एकआपसमा बाँड्नुपर्ने भनेको जानकारी दूतावासलाई गराएका छन् । चिनियाँ कम्पनीले कामदार चीन आउँदा लाग्ने सबै खर्च बेहोरे पनि नेपालको मेनपावर कम्पनीले मनलाग्दी पैसा असुलेको छ । नेपाल फर्किएका चारजनाले आफूहरुले तिरेको पैसा फिर्ता माग्दा मेनपावर कम्पनीले आलटाल गर्दै आएको छ । ‘बाहिर हल्ला नगर, तिमीहरुलाई त्यही पैसामा अर्को देश पठाउँला’ भन्दै आफूहरुलाई अलमल्याएको चीनबाट फर्किएकी एक महिलाले टेलिफोनमा बताइन् ।

चिनियाँ कम्पनीले गत अक्टुबरमा नेपाली दूतावासमा बुझाएको सेवासुविधासम्बन्धी सर्तमा दिएको निवेदनअनुसार कामदारको स्वास्थ्य बिमा, हवाई टिकट, खानबस्न, टेलिफोन सुविधा, हरेक दुई वर्षमा नेपाल जाने टिकटसहित बिदाको सुविधा हुनेलगायत उल्लेख छ । तर कम्पनीले सर्तअनुसारका कुनै पनि सुविधा उपलब्ध नगराएको पीडितले बताएका छन् । चिनियाँ कम्पनीले नेपालीलाई कामदार भिसा पनि दिन नसक्ने संकेत गरेको छ । चीनमा विदेशीलाई कामदार भिसा दिन निकै कडा गरिएको छ ।
नेपाली दूतावासले नेपाली चेलीहरुको उद्धारका लागि चिनियाँ कम्पनी र काठमाडौंस्थित कम्पास मेनपावर कम्पनीसँग कुरा गरिरहेको मिनिस्टर लम्सालले जानकारी दिए । ‘जेजसरी हुन्छ, केही दिनमै उनीहरुलाई नेपाल फर्काउने काम हुन्छ’, लम्सालले भने, ‘चीनमा पर्यटन भिसामा आएर कामदार भिसा पाउन धेरै कठिन छ ।’

प्रकाशित: १२ असार २०७६ ०३:०६ बिहीबार