भारतले प्याजमा भन्सार शुल्क बढाएपछि नेपाली बजारमा यसको अभाव देखिन थालेको छ। काठमाडौंको मुख्य बजारमध्ये एक कालीमाटी फलफूल तथा तरकारी बजारमा व्यापारीले दुई दिनदेखि प्याज ल्याएका छैनन्। कालीमाटी बजारमा दैनिक एक सय मेट्रिकटनसम्म प्याज आउने गरेकामा सोमबार र मंगलबार कत्ति पनि प्याज नआएको सूचना अधिकारी विनय श्रेष्ठले बताए।
‘दैनिक औसत ९० देखि सय मेट्रिनटनसम्म प्याज आउने गरेकामा दुई दिनदेखि ठप्प छ। गत आइतबार ४७ मेट्रिकटन आएको र भएको मौज्दात सकिएपछि अहिले कालीमाटी तरकारी बजारमा प्याज छैन’, उनले भने।
यहाँ आउने सबैजसो प्याज भारतबाट आयात हुने गरेकामा भारत सरकारले शनिबारदेखि ४० प्रतिशत भन्सार शुल्क बढाएपछि अहिले आउन छोडेको सूचना अधिकारी श्रेष्ठको भनाइ थियो।
बेच्नका लागि नै नभएपछि कालीमाटी फलफूल तथा तरकारी बजार विकास समितिले दैनिक मूल्यसूची तालिकाबाटै प्याजलाई हटाएको छ।
‘भएको मौज्दात सकियो। व्यापारीले ल्याउने कुरा हो, उतै (भारत) बाट पठाएका छैनन् भन्ने सुनेको छ,’ उनले भने,‘बेच्नलाई प्याज नै नभएपछि मूल्यसूचीमा नराखिएको हो।’
भारतबाट व्यापारीले प्याज नल्याएपछि एकातिर बजारमा यसको अभाव देखिएको छ भने अर्कातिर कालोबजारी र मूल्यवृद्धि समेत देखिएको छ। पछिल्लो दुई दिनमा मात्र वाणिज्य आपूर्ति तथा उपभोक्ता संरक्षण विभागले १७ तरकारी व्यापारीलाई कारबाही गरेको छ भने थप केही व्यापारीसँग अनुसन्धान चलिरहेको छ।
कालोबजारी र मूल्यवृद्धि भएको गुनासो उपभोक्ताबाट आएपछि विभागले प्याजलक्षित बजार अनुगमन थालेको हो। विभागका महानिर्देशक गजेन्द्रकुमार ठाकुरले पछिल्लो तीन दिनदेखि प्याजको बजारमूल्य केन्द्रित अनुगमन भइरहेको बताए।
‘हामीले उपत्यकाका सबै ठाउँ अनुगमन गरिरहेका छौं। आज पनि कीर्तिपुर, चोभार, बनेपा लगायत क्षेत्रमा अनुगमन भइरहेको छ’, उनले भने, ‘अहिले हामीले मुख्य गरी प्याजका आयातकर्ता र गोदाममा अनुगमन गरिरहेका छौं। व्यापारीले प्रतिकिलो ४८ रुपैयाँमा किनेको प्याज ६८/७० रुपैयाँसम्ममा बेच्ने गरेको अनुगमनबाट देखिएको छ।’
यसरी मूल्यवृद्धि र कालोबजारी गर्ने व्यापारीलाई विभागले तत्काल अधिकतम तीन लाख रुपैयाँसम्म जरिवाना गर्ने गरेको महानिर्देशक ठाकुरले बताए।
विभागले बजार अनुगमनका क्रममा सोमबार तीन व्यापारीलाई जनही २० हजार, दुई व्यापारीलाई जनही ५० हजार रुपैयाँका दरले जरिवाना गरेको थियो भने चार आयातकर्ता र व्यापारीलाई थप अनुसन्धानका लागि कागजात माग गरेको थियो।
त्यस्तै मंगलबार अनुगमनका क्रममा १२ तरकारी व्यापारीलाई जरिवाना गरिएको थियो भने पाँच व्यापारीसँग थप अनुसन्धानका लागि कागजात माग गरिएको थियो।
भारतले प्याजको निर्यातमा भन्सार बढाएको भोलिपल्टै नेपाली बजारमा प्याजमा कालो बजारी र चर्को मूल्यवृद्धि देखिन थालेको थियो।
भारतले प्याज निर्यातमा कडाइ गर्दै भन्सार कर बढाउनुअघि नेपाल भित्रिसकेको र मौज्दात प्याजमा समेत चर्को मूल्यवृद्धि र कालोबजारी भइरहेको विभागले जनाएको छ। कालीमाटी फलफूल तथा तरकारी बजारमा गत आइतबार प्रतिकिलो ६० का दरले बिक्री भइरहेको प्याज सोमबार प्रतिकिलो २० सम्म बढेर ८० रुपैयाँ पुगेको थियो तर विभागले अनुगमन गरेपछि कालीमाटी तरकारी बजारमा प्याजको मूल्य प्रतिकिलो १० सम्मले घटे पनि सोमबारयता भने त्यहाँ प्याज कारोबार भएको छैन।
भारतको वित्त मन्त्रालयले शनिबार प्याजको निर्यातमा ४० प्रतिशतसम्म भन्सार कर बढाउने निर्णय गरेको थियो। त्यहाँको आन्तरिक बजारमा प्याजको मूल्य बढेपछि भन्सार कर बढाइएको उक्त मन्त्रालयले जनाएको थियो। आगामी डिसेम्बर ३१ सम्म यस्तो कर लाग्नेछ।
यसअघि भारतले बास्मतीबाहेक अन्य चामल निर्यातमा बन्देज लगाएकाले नेपाली बजारमा चामलमा पनि कालोबजारी बढेको थियो।
प्रकाशित: ६ भाद्र २०८० ०९:५१ बुधबार
