दाङ तुल्सिपुर निवासी चौधरी अमेरिका बस्दै आएका छन्। अमेरिकाबाट आन्दोलन गर्न नेपाल आइपुगेका चौधरीले 'थारु युवा स्वयंसेवक' दस्ता गठन गर्नु अपरिहार्य भएको बताए। उचाइमा पुगेको थारु आन्दोलन एकाएक कमजोर हुनुमा नेताहरुकै बढी दोष भएको उनी बताउँछन्। त्यसैले पनि आन्दोलनमा युवाहरुको सक्रिय भूमिका आवश्यकता भएको उनले बताए। 'थारु आन्दोलनलाई थप बलियो बनाउन अमेरिकाबाट फर्केको हुँ। मेरो नेतृत्वमा निर्माण भएको युवा स्वयंसेवकले आन्दोलनमै सक्रिय भूमिका निर्वाह गर्छ,' उनले भने।
उनले संगठन विस्तार गर्नुको पछाडि राजनीतिक, समाजिक तथा आर्थिक प्रमुख कारण रहेको बताए। थारुहरु अझै पनि राजनीतिक, समाजिक र आर्थिकरुपले सबल नभएको उनको तर्क छ। 'थारुहरु राजनीतिक, समाजिक र आर्थिक तीनटै कारणले पछाडि छन्। न उनीहरुसँग राजनीतिक पहुँच छ, न आर्थिकरुपले समृद्ध नै,' उनले भने।
युवा स्वंयसेवकमा पूर्व कमान्डरहरु
थारु युवा स्वंयसेवकमा विद्यार्थीदेखि तत्कालीन माओवादीका पूर्वकमान्डरहरुको सहभागिता छ। यो संगठनमा जनयुद्धकालमा सहादत प्राप्त गरेका सहिदहरुको सन्तान पनि छन्। तराईका प्रत्येक गाउँ, नगर र जिल्ला कमिटी बनाउने लक्ष्य लिएको यो संगठनमा जुझारु युवाहरुको सहभागिता रहेको चौधरीले बताए। 'थारुलाई राज्यले धेरै हेपेको छ। हक अधिकार माग्दा दमन गरेको छ। त्यही अधिकार सुनिश्चित गर्न युवाहरु जमघट भएका छन्,' चौधरीले भने।नेताहरुले युवालाई 'युज एन्ड थ्रो'को सिद्धान्तमा प्रयोग गरिरहेको आरोप उनको छ। चौधरीका अनुसार दाङ भेलामा सहभागी युवाहरुले 'हामी कन्डम होइनौं, प्रयोग गर्दै फाल्नलाई' भन्दै नेतृत्वको आलोचना गरेका थिए। चौधरीले पनि नेताहरुले हालसम्म यही प्रवृत्ति दोहोर्या रहेको बताए। 'नेताहरुले युवालाई गोटी बनाए, प्रयोग गरे। युवाहरु अब स्वतन्त्र हुनुपर्छ,' उनले भने। थारु स्वयंसेवक पनि स्वत्नत्र संगठन भएको उनले बताए। 'यो कुनै पार्टी वा नेताको अन्डरमा बस्ने संगठन होइन,' उनले भने।
कसरी अगाडि बढ्छ?
यो संगठनले आन्दोलनमा सक्रिय भूमिका र नेतालाई दबाब दिन्छ नै। यसले गाउँस्तरमै कमिटी पनि बनाउने चौधरीले बताए। छिट्टै नै बाराको पथलैयामा दस्ताको पूर्वी भेला बोलाइएको उनले बताए। 'दाङ भेलामा सबैलाई बोलाए पनि यातायात असहजका कारण पूर्वका युवाहरुको सहभागित न्यून रह्यो। उनीहरुका लागि पथलैयामा राष्ट्रिय भेला डाकिएको छ। यो भेलासँगै गाउँ नगर र जिल्ला कमिटीहरु पनि बनाइनेछ,' चौधरीले बताए।
युवाहरुको शक्ति प्रदर्शन
चौधरीका अनुसार गाउँ, नगर र जिल्ला कमिटी गठनपछि थारु युवा स्वयंसेवकहरुको शक्ति प्रदर्शन गरिनेछ। उक्त शक्ति प्रदर्शनमा २०-३० हजार युवाहरुको सहभागिता रहने उनको भनाइ छ। 'थारु युवा स्वंयसेवक पूर्णरुपमा गठित भइसकेपछि शक्ति प्रदर्शन गर्नेछौं। जसमा २० देखि ३० हजार युवाहरु सहभागिता हुनेछन्,' उनले भने। शक्ति प्रदर्शन कहाँ हुन्छ भन्ने प्रश्नमा चौधरीले भने, 'हाम्रो शक्ति राज्यलाई देखाउन जरुरी छ, सरकारलाई देखाउन जरुरी छ। त्यही भएर राजधानीमै शक्ति प्रदर्शन गर्नेछौं।'थारुका माग के हुन्?
चौधरीका अनुसार थारुका माग मुख्यतः समानुपातिक समावेशी प्रतिनिधित्व, जनसंख्याको आधारमा निर्वाचन क्षेत्र र सीमांकन हुन्। यीबाहेक मातृभाषालगायतका कुरा पनि छन्। यी थारुका मात्र नभएर आदिवासी जानजाति, मधेसी, मुस्लिम, दलित, पिछडा वर्गको साझा मुद्दा भएको उनले बताए।'थारुले प्रादेशिक स्वयतता मागेको छ। प्रदेश बनाउने तर स्वायतता नदिने? सबै नीति नियम केन्द्रले नै बनाउने हो भने संघीयता के काम,' उनको प्रश्न थियो।
भाषाका कुरामा पनि संविधानमा विभेद गरिएको चौधरीले बताए। नेपालले आइएलओ १६९ मा हस्ताक्षर गरेको छ। जसमा नेपालका आदिवासी जनजातिहरुका पहिचान र मातृ भाषालाई संरक्षण गर्नुपर्ने उल्लेख छ। 'यस्तो हुँदाहुँदै थारु भाषालाई दोस्रो कामकाजीको भाषा बनाउन किन सरकार हिच्किचाउँछ,' उनले भने। उनका अनुसार आइएलओको १४ देखि १७ सम्मको धारामा थारुहरुको भाषा र पहिचानलाई संरक्षण गर्नुपर्ने उल्लेख छ।
उनले थारुहरुलाई अल्पमतमा पारेर प्रदेशहरु बनाएको आरोप लगाए। 'कैलाली कञ्चनपुरको इतिहास हेर्ने हो भने त्यहाँका थारुहरुले पहिल्यैदेखि जंगल फडानी गरेर वस्ती बसालेका हुन्। उनीहरुलाई नै अल्पमतमा पारेर उनीहरुको क्षेत्र पहाडमा मिसाउनु कतिको उचित हो?,' उनको प्रश्च थियो।
आइएलओले पनि कुनै पनि आदिवासी जनजातिहरुको कल्सटरलाई फुटाएर अरु ठाउँमा राख्न नमिल्ने उल्लेख भएको उनले बताए।
थारु मधेसी एकता अपरिहार्य
उनले थारु मधेसीको मागमा भिन्नता नभएको बताउँदै एकता अपरिहार्य रहेको बताए। 'हाम्रो माग साझा हो। तराईमा हामी पहिल्यैदेखि मिलेर बसिआएका छौं। त्यसैले पनि हक अधिकार प्राप्तीको लागि कार्यगत एकता अपरिहार्य छ,' उनले भने।माग पूरा नभएसम्म आन्दोलन जारी
उनले थारु र मधेसीको माग एउटै भएकाले सरकारले मधेसी मोर्चासँग सहमति गरेपनि थारुलाई मान्य हुने बताए। तर मधेसीलाई मात्र खुसी पार्ने सम्झौता भए थारु आन्दोलन कुनै हालतमा नरोकिने उनले बताए। 'मधेसीको मागले थारुको माग पूरा हुन्छ भने आन्दोलन रोकिन्छ। तर मधेसीलाई मात्र खुसी पार्ने सहमति सम्झौता भयो भने थारुहरु पछि हट्ने कुरा हुँदैन,' उनले भने।लेनदेन गर्न सकिन्छ
उनले थारुहरु वार्तामा आउन तयार रहेको बताए। तर सरकारले वार्ताको वातावरण बनाउन तयार नरहेको उनको आरोप छ। विन विन पोजिसनका लागि पनि दुबै पक्ष वार्तामा बस्नुपर्ने उनले बताए। वार्तामै नबसी लेनदेन गर्न नमिल्ने उनको तर्क थियो। 'सरकारले हामीले यो यो माग पूरा गर्न सक्छौं भन्नुपर्योक। कुन कुन नाजायज माग हुन भन्नुपर्योल। त्यसपछि थारुहरु पनि यो यो कुरा मान्न सकिने वा नसकिने अवश्य भन्नेछन्,' उनले भने।
कैलाली कञ्चनपुरको थारु बाहुल्य क्षेत्र दिए पनि थारुलाई मान्य हुनुपर्ने उनको तर्क थियो। 'कैलाली कञ्चनपुरको थारु बाहुल क्षेत्र दिए थारुहरु मान्नुपर्छ जस्तो लाग्छ। तर यसका लागि सबैले छलफल गर्न जरुरी छ,' उनले भने। सहमति सम्झौता भने जनताको चाहनाअनुसार हुनुपर्ने उनले बताए।
भिडियो हेर्नुस्:
प्रकाशित: २७ मंसिर २०७२ २३:०८ आइतबार
