कोरोना कालमा अक्सिजन जेनेरेसन प्लान्ट खरिद गर्दा राज्यलाई करोडौं रूपैया व्ययभार पारेको विषयमा संयुक्त राष्ट्रसंघीयको परियोजना सेवा कार्यालय ‘युनोप्स’ले आफ्नो कार्यालय त्यस्तो कार्यमा संलग्न नभएको जनाएको छ।
स्वास्थ्य सेवा विभागले कोरोना महामारीको कारण देखाएर युनोप्सलाई खरिद अधिकार दिएपछि राज्यलाई करोडौं रूपैयाँ व्ययभार परेको समाचारमा आफ्नो संलग्नता नभएको जनाएको हो।
स्वास्थ्य सेवा विभाग, स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयको साझेदारी र विश्व बैंकको आर्थिक सहयोगमा सञ्चालित परियोजना मे २०२१ देखि सुरु भई १५ जुलाई २०२४ मा सम्पन्न हुने जानउँदै परियोजनाको कुल बजेट अमेरिकी डलर ४ करोड ५१ लाख ७ हजार ३७८ रहेको छ।
‘युनोप्सका अनुसार सो परियोजनाअन्तर्गत स्वास्थ्य मन्त्रालयले सात प्रदेशकालागि जेनेरेटर, प्लान्ट भवनसहित सातवटा अक्सिजन प्लान्ट स्थापना गरी मर्मत सम्भार तथा सञ्चालन गर्न, एक हजार थान अक्सिजन कन्सेन्ट्रेटर र पिसिआर किट खरिद गर्न युएनओपिएसलाई अनुरोध गरिएको थियो। यस परियोजनाबाट जडान भएका अक्सिजन प्लान्टहरूबाट हालसम्म सात प्रदेशमा ४ लाख ५६ हजार भन्दा बढी व्यक्तिले अक्सिजन थेरापी सेवाप्राप्त गरिसकेको युनोप्सले जनाएको छ।
सन् २०२१ मा कोभिड–१९ को प्रकोप उत्कर्षमा पुगेको समय भएको, अक्सिजनको माग विश्वव्यापी रूपमा अत्यधिक रहेको तर आपूर्ति अत्यन्त न्यून रहेको, आपूर्ति शृंखला बिल्कुल टुटेको, अन्तर्राष्ट्रिय लकडाउन भएको, अन्तर्राष्ट्रिय उडान बन्द भएको तथा पानीजहाजको सञ्चालनसमेत रोकिएको अवस्थामा अक्सिजन प्लान्ट खरिदको जिम्मेवारी युएनओपिएसलाई दिइएको जनाएको छ।
यस परियोजनाअन्तर्गत खरिद भएका अक्सिजन प्लान्ट र तिनका उपकरणहरूको प्राविधिक स्पेसिफिकेसन चिकित्सा क्षेत्रका विज्ञहरूको सहयोगमा तयार पारिएका थिए र साझेदार तथा दाताबाट स्वीकृत भएको पनि युनोप्सले जनाएको छ।
‘यस परियोजनाअन्तर्गत खरिद भएका अक्सिजन प्लान्ट र तिनका उपकरणहरू युएन ओपिएस को खरिद प्रक्रिया अवलम्बन गर्दै बायो–मेडिकल विज्ञहरूको सहयोगमा प्राविधिक स्पेसिफिकेसन तयार पारिएको थियो र साझेदारबाट स्वीकृत भएका थिए,’ युनोप्सले जारी गरेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ।
यसका साथै सम्बन्धित बोलपत्र युएनओपिएस मुख्यालयको खरिद समितिले स्वतन्त्र रूपमा समीक्षा गरी स्वीकृति प्रदान गरेको थियो। युएनओपिएसअन्तर्गत सञ्चालित कुनै पनि खरिद प्रक्रिया र वित्तीय कारोबारहरूको आन्तरिक एवं बाह्य लेखा परीक्षण स्वतन्त्र रूपमा रहेका आन्तरिक लेखापरीक्षण र अनुसन्धान समूह (आइएआइजी) तथा संयुक्त राष्ट्रसंघ लेखापरीक्षण बोर्डबाट गरिने पनि जनाएको छ।
सामान्यतया, अक्सिजन प्लान्टको लागत अमेरिकी डलर १५ हजार देखि अमेरिकी डलर ५ लाखबीच हुने गरेको जनाउँदै यस्तो लागत प्लान्टको क्षमता, आकार, गुणस्तर, खरिदको समय र तिनीहरूलाई स्थापना गर्ने भवन तथा अन्य आवश्यक पूर्वाधार कार्यहरूमा निर्भर गर्ने उल्लेख गरेको छ।
युएनओपिएसले खरिद गरेको ‘डुप्लेक्स’ अक्सिजन प्लान्टहरूमा दुई छुट्टाछुट्टै एकाइहरू छन्। यसबाट अस्पतालमा सिधै अक्सिजन उपलब्ध गराउनुका साथै आपतकालीन ब्याकअप र एम्बुलेन्स प्रयोगका लागि सिलिन्डरमा अक्सिजन भर्न पनि सकिने पनि युनोप्सले जनाएको छ।
प्रकाशित: २२ जेष्ठ २०८१ ०८:०५ मंगलबार