नेपाली व्यापारीले चीनका विभिन्न औद्योगिक सहरबाट मगाएका सामान सात महिनादेखि तिब्बतको केरुङमा रोकिएका छन्। एक हजारभन्दा बढी कन्टेनर सात महिनादेखि चीनको स्वशासित क्षेत्र तिब्बतको केरुङमा रोकिँदा नेपाली व्यापारी मारमा परेका छन्। नेपाली व्यापारीका अनुसार गत पुसमा परेको हिउँ र त्यसपछि कोभिड महामारीलाई देखाएर तिब्बतको भन्सारले सामान क्लियर नगर्दा यस्तो अवस्था आएको हो।
बीच बाटोमै रोकिएका एक हजारभन्दा बढी कन्टेनरमा लत्ताकपडा, कम्प्युटर, फर्निचर, कच्चा पदार्थ, खाद्यान्न, इलेक्ट्रोनिक्स सामान, रेडिमेड गार्मेन्ट, जुत्ता–चप्पललगायत अर्बौं रूपैयाँका सामान छन्। ‘सात महिनादेखि अर्बौं मूल्यका एक हजार कन्टेनर सामान केरुङमा रोकिएका छन्,’ नेपाल हिमालयन सीमापार वाणिज्य संघका अध्यक्ष बच्चु पौडेलले भने, ‘रोकिएका ती सामान कहिलेसम्म आउँछन् भन्ने अझै निश्चित छैन।’
पौडेलका अनुसार बैंकबाट ऋण लिएर किनेका सामान बीच बाटोमा लामो समयसम्म अड्किएपछि व्यापारी चिन्तित छन्। ‘चीनबाट मगाएका सामान ट्रक र कन्टेनरमा छन्,’ पौडेलले भने, ‘धेरै सामान त बिग्रिसकेका होलान्।’ उनका अनुसार पुसमा हिउँको कारण कन्टेनर रोकिए। त्यसपछि चीनमा कोरोना संक्रमण भयो। चैतदेखि नेपालमा पनि बन्दाबन्दी र नाका बन्द भएपछि सामान ल्याउन सकिएन। पछिल्लो समय चीनले सीमानाकामा कडाइ गरेका कारण समाना ल्याउन कठिनाइ भएको हो। चीनमा कोरोना देखिएपछि केही समय रसुवागढीका स्थानीयले सामान ल्याउन अवरोध गरेका थिए।
सामान रोकिएका व्यापारीमध्येका एक शुभदीप इन्टरनेसनल बिजनेस प्रालिका प्रोपाइटर रामचन्द्र पराजुलीका अनुसार सात महिनाअघि उनका सामान लिएर चीनबाट हिँडेका १० कन्टेनर अहिलेसम्म रसुवा भन्सार नजिकै तिब्बतको केरुङमा अड्किएका छन्। लत्तकपडा, कम्युटरलगायत सामान माघदेखि केरुङमा रोकिएको जानकारी पराजुलीले दिए। ‘सुरुमा हिउँका कारण ढुवानी रोकियो,’ उनले भने, ‘त्यसपछि चीनमा कोभिड महामारी फैलिएकाले सामान ल्याउन पाइएन। चैतदेखि नेपालमा पनि लकडाउन भयो।’
रोकिएका सामान ल्याउन पहल गर्न व्यापारीले पटकपटक सरकारको ध्यानाकर्षण गराएका छन्। तर व्यवसायीका समस्यामा राज्यका निकाय संवेदनशील नभएको नेपाल हिमालयन सीमापार वाणिज्य संघका महासचिव नवराज तिमल्सिनाले बताए। चिनियाँ पक्षका कारण नेपाली व्यवसायीले दुःख पाएको उनको धारणा छ। ‘भारततर्फ यसरी सामान रोकिएको भए सडकमा नाराबाजी भइसक्थ्यो,’ उनले भने, ‘चिनियाँले जे गरे पनि कोही बोल्न सक्दैनौं।’
संघको नेतृत्वमा केही समयअघि छिटो सामान छुटाउने व्यवस्था मिलाउन परराष्ट्रमन्त्री प्रदीप ज्ञवालीलाई ज्ञापनपत्र बुझाइएको थियो। मन्त्री ज्ञवालीले समस्याबारे आफू जानकार रहेकाले जतिसक्दो छिटो सामान ल्याउन सहजीकरण गर्ने आश्वासन दिएका थिए। ‘परराष्ट्रमन्त्रीले सामान ल्याउन पहल गर्ने आश्वासन दिनुभएको थियो,’ संघका अध्यक्ष पौडेलले भने, ‘अझै अपेक्षित परिणाम आएको छैन।’
रसुवा भन्सार कार्यालयका प्रमुख पुण्यविक्रम खड्का अनुसार कोरोनाका कारण करिब पाँच महिना बन्द भएको भन्सार असार २२ देखि खोलिएको छ। चिनियाँ पक्षले दिनमा चार ट्रकमात्र सामान क्लियर गरेकाले रोकिएका सबै कन्टेनर एकैपटक ल्याउन नसकिएको उनले बताए। ‘कोभिडका कारण चिनियाँ पक्षले एक दिनमा चार ट्रकमात्र सामान पठाउँछ,’ खड्काले भने, ‘थोरै मात्र ट्रक छाड्दा ढिला भयो।’
अहिले चीन र नेपाल सीमानाकाबाट गाडी ओहोरदोहोर गर्न रोक लगाइको छ। चीनतर्फ नेपाली गाडी जान दिइएको छैन। चीनबाट पनि यता गाडी आउँदैनन्। चिनियाँ पक्षले सामान ल्याएर मितेरी पुल नजिकै खसाल्छन्। ती सामान नेपाली कामदार र ट्रक पठाएर लोड गरी ल्याउनुुपर्ने बाध्यता छ। ‘पिपिई सेट नलगाईकन कामदारले सामान उठाउन पाउँदैनन्’ भन्सार कार्यालय प्रमुख खड्काले भने, ‘कामदार र चालकको पनि पिसिआर टेस्ट गरेर पठाउनुपर्छ। चिनियाँले सामान छाडेपछि मात्र नेपाली त्यहाँ जान पाउँछन्। एक नेपाली कामदारमा कोरोना पोजेटिभ देखिएपछि बिहीबारदेखि फेरि नाका बन्द भएको छ। खड्काले पिसिआर गरेका अन्य कामदार खटाएर सामान उठाउन पहल गरिरहेको बताए।
सामान धेरै पठाउन आग्रह गरे पनि माथिको आदेश छैन भन्दै चिनियाँ अधिकारी उम्किने गरेका छन्। ‘भनेका बेला पिसिआर टेस्ट पनि हुँदैन,’ खड्काले भने, ‘व्यवस्थापन गर्न निकै कठिन भएको छ।’ दिनमा चार गाडीका दरले सामान ल्याउँदा रोकिएका सबै सामान आउन अझै दुई/तीन महिना लाग्छ।
प्रकाशित: १९ भाद्र २०७७ ०१:०९ शुक्रबार