समयमै उपचार गरे थाइराइड रोग जटिल नबन्ने चिकित्सक बताउँछन्। यो रोगको अध्ययन अनुसन्धानसँगै उपचारमा सक्रिय इण्डोक्राइनोलोजिष्ट डा.सौरभ खतिवडा थाइराइडसम्बन्धी रोग लागेमा आत्तिनुनपर्ने तर समयमा सही उपचार गर्नुपर्ने बताउँछन्।

उनले भने, 'समयमा उपचार गरेर थाइराइडलाई नियन्त्रणमा राख्न सकिन्छ', भारतको नयाँदिल्लीस्थित एम्स्बाट इण्डोक्राइनोलोजिमा डिएम गर्नुभएका खतिवडा कुनै खानेकुराले थाइराइड बनाउने नभई शरीरको ‘एन्टीबडी’का कारणले हुने बताउँछन्। उनले भने, 'थाइराइड कुनै भाइरल इन्फेक्सनपछि दुख्ने हुन्छ। कुनै जेनेटिक कारणले हुन्छ। थाइराईडको परीक्षण र उपचार पद्धति राम्रोसँग विकास भएको छ।'

चितवन मेडिकल कलेजमा कार्यरत खतिवडा थाइराइडका कारण क्यान्सर नै भए पनि यसले मानिसको आयु नघटाउने बताउँछन्। उनले भने, 'थाइराइडका अरु समस्या त झनै सजिलै समाधान गर्न सकिन्छ। चिकित्सकको सल्लाहबमोजिम गर्नुपर्छ। औषधि आफैँ खान बन्द गर्नुहुँदैन। खानपान चिकित्सकले भनेमा मात्रै बार्ने गर्नुहोला।'

उनले थाइराइडका बिरामीले खानेकुरा बार्नु नपर्ने बताए। उनले समयसँगै थाइराइडसम्बन्धी रोग परिवर्तन भएको बताउँदै भने, 'अहिले थाइराइड हर्माेन घट्ने वा बढ्ने शरीरको एन्टीबडीका कारणले हुने गर्दछ। त्यसकारण कुनै खानेकुराका कारण हुने होइन', चिकित्सकको सल्लाहबमोजिम औषधि सेवन गर्नु नै उत्तम उपाय भएको उनको भनाइ छ।

उनका अनुसार घाँटीको अगाडि तलपट्टी हुने सानो ग्रन्थीलाई थाइराइड भनिन्छ। यसमा दुई वटा भाग हुन्छन्। यसले शरीरलाई आवश्यक पर्ने महत्वपूर्ण हर्माेन उत्पादन गर्दछ। यो हर्माेन हाम्रो दैनिक जीवनमा धेरै महत्वपूर्ण छ। यो हर्माेनले बच्चाको दिमागको वृद्धि विकासदेखि वयस्क मानिसमा काम गर्ने जाँगर, स्फूर्ति, मुटुको कामका लागि, खाना पचाउने, शरीरको मोटोपनलाई सन्तुलनमा राख्ने काम गर्ने उनले बताए।

 थाइराइड हर्माेन कमी वा बढी भएमा फरक फरक लक्षण देखिने डा.खतिवडा बताउँछन्। उनले भने, 'थाइराइडमा कहिलेकाहीँ ट्युमर पनि पलाउँछ। ट्युमरमध्येमा सबैभन्दा सजिलै उपचार गर्न सकिने भनेको थाइराइडको ट्युमर हो। यस्तो ट्युमरको उपचार गर्दा बिरामीको आयु पनि घट्दैन।'

साधारणतया मानिसलाई थाइराइड हर्माेन घट्दा थकाइ लाग्ने, कसैकसैलाई खुट्टा सुन्निने, अनुहार फुस्रो हुने, कपाल झर्नेजस्ता लक्षण देखिने उनी बताउँछन्। यस्तै बढ्दा आत्तिने, हात काप्ने, मुटु ढुकढुक हुने, गर्मी धेरै महसुस हुनेजस्ता लक्षण देखिन्छन्।

थाइराइडको उपचार तीन किसिमले गरिने उनको भनाइ छ। एउटा औषधिको सेवन, दोस्रोमा झोल औषधिको प्रयोग गरेर ग्रन्थी सुकाउने र तेस्रो शल्यक्रिया गर्ने उनी बताउँछन्। तर पछिल्लो समय शल्यक्रियाभन्दा झोल औषधिको प्रयोग गरेर सुकाउने विधि धेरै प्रयोगमा आउने गरेको उनको भनाइ छ।

घाँटी दुख्दैमा थाइराइड नहुने बताउँदै उनले भने, 'घाँटी दुखेमा कहिलेकाहीँ मात्रै थाइराइड हुन सक्छ। त्यसैले घाँटी दुख्दा भेट्ने भनेको नाक, कान घाँटी विशेषज्ञ चिकित्सकलाई हो।' कहिलेकाहीँ थाइराइडबाट क्यान्सरमा परिणत हुन सक्ने उहाँको भनाइ छ। उनले भने, 'घाँटीमा गाँठागुँठीजस्ता लाग्यो भने त्यसको अल्ट्रासाउण्ड गरेर क्यान्सर हो होइन, पत्ता लगाउँछौँ। कहिलेकाहीँ ट्स्यिुको परीक्षण गरेर पनि क्यान्सर पत्ता लगाउँछौँ।' क्यान्सर पहिचान भयो भने पनि शल्यक्रिया र रेडियोथेरापी गरेर सजिलै निको पार्न सकिने उनको भनाइ छ।

थाइराइड भएको बिरामीले के खान हुन्छ, के खानु हुँदैन भन्ने धेरैलाई जिज्ञासा हुने उनको अनुभव छ। उनले भने, 'समयसँग थाइराइडसम्बन्धी रोग परिवर्तन भएको छ। पहिला पहिला गलगाँडको धेरै समस्या हुन्थ्यो, त्यो समयमा काउली, बन्दा, तरुललगायतका तरकारी कम प्रयोग गर्नुपर्छ भन्ने चलन आएको थियो।' पछिल्लो समय थाइराइड हर्माेन घट्ने वा बढ्ने शरीरको एन्टीबडीका कारणले हुने भन्दै उनले कुनै खानेकुराका कारण थाइराइड नहुने बताए। रासस

प्रकाशित: ११ जेष्ठ २०७९ ०९:१० बुधबार