नेपाली कांग्रेसका नेता मोहनबहादुर बस्नेतले निर्वाचनबाट मात्रै देशमा राजनीतिक निकास सम्भव हुने बताएका छन्।

नेपाली कांग्रेस सिन्धुपाल्चोक क्षेत्र नं-१ द्वारा शुक्रबार बाह्रबिसेमा आयोजित बृहत् चुनाव तयारी सभामा उनले फागुन २१ गते हुने निर्वाचनलाई पार्टीले आत्मसात गरेको भन्दै सरकारले निर्वाचनको वातावरण बनाउनुपर्नेमा जोड दिए।

‘जेन-जी आन्दोलनपछि मुलुक जटिल परिस्थितिमा छ, यस्तो अवस्थामा निकासका बाटो भनेकै निर्वाचन हो। हाम्रो पार्टीले औपचारिक निर्णय गरेर निर्वाचनमा जाने भनेको छ, अब सरकारले अलमल नगरी चुनावको वातावरण बनाउनुपर्छ’, नेता बस्नेतले भने।

उनले नेपालको संविधानले शिक्षा र स्वास्थलाई नागरिकको मौलिक हकका रूपमा व्यवस्था गरेकाले त्यसको निःशुल्क व्यवस्था गरिनुपर्नेमा जोड दिए। आफूले स्थानीय जनताको आवश्यकताका आधारमा सधैँ विकासको राजनीति गरिरहेको र आगामी दिनमा पनि त्यसमा क्रियाशील रहने प्रतिबद्धता जनाए।

पार्टीका जिल्ला सचिव भक्तध्वज बोहराले फागुन २१ गतेको लागि घोषणा भएको निर्वाचनका लागि यहाँ आयोजना गरेको सभा देशभरकै पहिलो रहेको जानकारी दिए।

उनले निर्वाचनमा हार र जितभन्दा पनि जनताप्रतिको विश्वासलाई पार्टीले पहिलो प्राथमिकतामा राखेको बताए।

महासमिति सदस्य डा. प्रेमध्वज लामा र भोला बोहरा, नेता यास्मिन ढुङ्गाना, जिल्ला उपसभापति दोर्जे लामा, पूर्वजिल्ला सभापति भूपेन्द्रबहादुर थापा, सिन्धुपाल्चोक क्षेत्र नं-२ का सचिव विष्णु घोरासैनी, मेलम्ची नगर सभापति बसन्त गुरुङ, बलेफी गाउँपलिकाका पूर्वअध्यक्ष केदार क्षेत्री, नेपाल महिला सङ्घका केन्द्रीय सदस्य मञ्जु नेपाल भण्डारी, क्षेत्र नं-१ का सचिव सञ्चवीर तामाङलगायतले आफ्नो धारणा राखेका थिए।

सर्लाहीको हरिपूर्वा नगरपालिकामा ट्याक्टरको ठक्करबाट बालिकाको मृत्यु भएको छ।

हरिपूर्वा–६ स्थित पोखरी नजिकै इँटा लोड गरिएको मधेस प्रदेश ०३–००१ त ८७०४ नम्बरको ट्याक्टरले शनिबार दिउँसो ठक्कर दिँदा स्थानीय अफरोज साह फकिरकी दुई वर्षीया छोरी सोहानी साह फकिरको मृत्यु भएको हो।

बाटो काट्ने क्रममा ट्याक्टरले ठक्कर दिँदा बालिका गम्भीर घाइते भएकी थिइन्। घाइते बालिकालाई तत्काल उपचारका लागि प्रादेशिक अस्पताल मलङ्वामा पुर्‍याउँदा चिकित्सकले मृत घोषणा गरेका जिल्ला प्रहरी कार्यालयका प्रहरी प्रवक्ता एवं प्रहरी नायब उपरीक्षक सरोज राईले जानकारी दिए।

उनका अनुसार प्रहरीले ट्याक्टर र त्यसका चालकलाई नियन्त्रणमा लिएर आवश्यक अनुसन्धान गरिरहेको छ। मृतक बालिकाको शव परीक्षणका लागि प्रादेशिक अस्पतालमै राखिएको उनले बताए।

त्यस्तै सर्लाहीको धनकौल गाउँपालिका–५ स्थित भित्री सडकखण्डमा गएराति ट्याक्टर दुर्घटना हुँदा चालकको मृत्यु भएको छ।

ज १ त ७०१३ नम्बरको ट्याक्टर दुर्घटना हुँदा चालक धनकौल–४ मैनाथपुरका ३० वर्षीय अरुणराय यादवको सोही ट्याक्टरले च्यापिएर मृत्यु भएको अवस्थामा आज बिहान शव फेला परेको प्रहरी नायब उपरीक्षक राईले जानकारी दिए।

जबरर्जस्ती करणी उद्योग मुद्दामा फरार रहेका दुई जना प्रतिवादीलाई प्रहरीले पक्राउ गरेको छ।

जिल्ला प्रहरी कार्यालय सिरहाका सूचना अधिकारी एवं प्रहरी नायब उपरीक्षक रमेशबहादुर पालका अनुसार नवाजपुर गाउँपालिका–३ जगतपुरस्थित आँप बगैँचाका २२ वर्षीय सञ्जीवकुमार यादव र ३२ वर्षीय श्यामसुन्दर यादवले एक युवतीलाई जबर्जस्ती करणी गरी फरार भएका थिए।

सूचना अधिकारी पालले घटनापछि मानसिक तनावका कारण पीडितले चार महिनापछि गत वैशाख २ गते आफ्नै घर सल्काई आत्महत्या गरेकी जानकारी दिए।

उनका अनुसार प्रहरीले फरार प्रतिवादीको खोजतलास तीव्र बनाएको थियो। खोजतलासका क्रममा फरार प्रतिवादी भारतका विभिन्न स्थानमा लुकिछिपी बस्दै आएको सूचनाका आधारमा यही पुस ९ गते इलाका प्रहरी कार्यालय महेशपुरपाटार सिरहाबाट खटिएको प्रहरी टोलीले नेपाल–भारत सीमा नजिक नवाजपुर गाउँपालिका–३ झाँपडिबाट उनीहरूलाई पक्राउ गरेको प्रहरी नायब उपरीक्षक पालले जानकारी दिए।

पक्राउ परेका दुवै जनालाई इलाका प्रहरी कार्यालय महेशपुरपाटारमा राखी थप अनुसन्धान सुरु गरिएको उनले बताए।

जुम्लाको सदरमुकाम खलंगामा सञ्चालित दर्जनौं ट्युसन तथा कोचिङ सेन्टरहरू अवैध रूपमा सञ्चालन भइरहेको पाइएको छ।

स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐन- २०७४ ले विद्यालयबाहिरका शैक्षिक गतिविधि सञ्चालन गर्न स्थानीय तहको अनुमति अनिवार्य गरेको भए पनि यहाँका सेन्टरहरूले वर्षौँदेखि कानुनको धज्जी उडाउँदै आएका छन्।

नियमनकारी निकाय चन्दननाथ नगरपालिकाको नाकैमुनि अवैध कक्षा सञ्चालन भइरहँदा पनि सरोकारवाला निकाय मूकदर्शक बनेका छन्।

विडम्बनाको कुरा त के छ भने चन्दननाथ नगरपालिकालाई आफ्नो क्षेत्रभित्र कतिवटा ट्युसन सेन्टर सञ्चालनमा छन् भन्ने यकिन तथ्यांकसमेत थाहा छैन। नगरपालिकाका शिक्षा शाखा प्रमुख खडानन्द चौलागाईं स्वयं स्वीकार गर्छन्, ‘कतिवटा ट्युसन सेन्टर छन् भन्ने जानकारी नै छैन।’

शाखा प्रमुख चौलागाईंका अनुसार हालसम्म एउटै ट्युसन सेन्टरले पनि कानुनी प्रक्रिया पूरा गरी अनुमति लिएका छैनन्। नगरपालिकाले एक साताभित्र अनुमति लिन निर्देशन दिँदै सूचना जारी गरे पनि विगतको अभ्यास हेर्दा यो औपचारिकतामा मात्र सीमित हुने आशंका बढेको छ।

अधिकांश ट्युसन तथा कोचिङ सेन्टरहरू सामुदायिक विद्यालयमै पढाउने शिक्षकहरूले सञ्चालन गरिरहेको गम्भीर तथ्य बाहिर आएको छ। बिहान विद्यालयमा औपचारिक कक्षा र बिहान–साँझ निजी ट्युसन पढाउने शिक्षकहरूको दोहोरो भूमिकाले सामुदायिक विद्यालयको पठनपाठन कमजोर बनेको आरोप लाग्ने गरेको छ।

विद्यालयमा पढाइलाई जानाजान कमजोर बनाएर विद्यार्थीलाई ट्युसनतर्फ धकेल्ने प्रवृत्ति जुम्लामा मौलाएको छ। विशेषगरी एसइई परीक्षा नजिकिँदै जाँदा खलंगाका सेन्टरहरूमा विद्यार्थीको भीड लाग्ने गरेको छ। तर, न त शुल्कको मापदण्ड छ, न विद्यार्थी संख्या र समय तालिकाको सीमा नै तोकिएको छ।

अवैध शैक्षिक गतिविधि नियन्त्रणमा सरकारी निकायहरू पन्छिने गरेका छन्। शिक्षा विकास तथा समन्वय इकाइ जुम्लाका निमित्त प्रमुख खेमराज पन्त संघीय संरचना लागू भएपछि अनुमति, अनुगमन र नियमनको सम्पूर्ण अधिकार स्थानीय तहलाई गएको भन्दै पन्छिएका छन्।

उनले भने, ‘पहिले शिक्षा नियमावली- २०५९ अनुसार जिल्ला शिक्षा कार्यालयबाट अनुमति लिने व्यवस्था थियो, तर अहिले यो अधिकार स्थानीय तहमा छ। स्थानीय तहले अधिकार प्रयोग गर्न नचाहँदा समस्या जटिल बनेको हो।’

यता, शिक्षा विकास तथा समन्वय समिति जुम्लाका संयोजक गौरीनन्द आचार्यले भने अब केही दिनभित्रै अनुगमन गरिने बताए। उनले भने, ‘छलछाम र मनपरी ढंगले शैक्षिक संस्था सञ्चालन गर्नु उचित होइन, सबै कानुनी दायरामा आउनुपर्छ।’

नियमन नहुँदा अभिभावकहरू चर्को शुल्क तिर्न बाध्य छन् भने अर्कोतर्फ शैक्षिक अराजकता बढ्दो छ। यद्यपि, ट्युसन सञ्चालकहरूले भने यस वर्ष विगतका वर्षहरूको तुलनामा ट्युसन पढ्ने विद्यार्थीको संख्या ह्वात्तै घटेको बताएका छन्।

स्थानीय सरकारले तत्काल कडाइ नगर्ने हो भने जुम्लाको सामुदायिक शिक्षा प्रणाली थप धराशायी हुने र शिक्षक पेसाको नैतिकतामाथि प्रश्नचिह्न खडा हुने खतरा बढेको छ।

‘महामन्त्रीको जिम्मेवारी सभापतिलाई सहयोग गर्ने हो । पार्टीको निर्णय गर्ने ठाउँमा चुक्दै हुनुहुन्छ भनेन चुक्नुस् भनेर उहाँलाई खबरदारी गर्ने हो, म त्यो जिम्मेवारी निर्वाह गर्ने छु ।’ नेपाली कांग्रेसको १४औं महाधिवेशनबाट पार्टीको महामन्त्रीमा निर्वाचित भएपछि गगन थापाले २०७८ मंसिरको अन्तिम दिन दिएको अभिव्यक्ति हो यो ।

२०३६ सालमा नेपाल विद्यार्थी संघ (नेविसंघ) को उपाध्यक्ष मीनेन्द्र रिजाल र २०४४ सालका महामन्त्री प्रकाशशरण महतलाई मात्र होइन, २०५७ का अध्यक्ष विश्वप्रकाश शर्मालाई पनि पछि पार्दै थापा डा. शेखर कोइराला समूहबाट महामन्त्रीमा निर्वाचित भएका हुन् । तीन हजार २३ मतसहित थापा महामन्त्रीमा निर्वाचित हुँदा शर्मा पनि एक हजार नौ सय ८४ मत पाएर महामन्त्री नै बनेका हुन् ।

राष्ट्रिय राजनीतिमा मात्र होइन, गुटभित्र पनि विद्रोह गर्दै आफ्नो स्थान सुरक्षित गर्दै आएका महामन्त्री थापा आफैंले भनेअनुसार पार्टी जिम्मेवारी पुरा गरे कि गरेनन् भन्ने प्रश्न छ । तर उनले पार्टीको महामन्त्रीको जिम्मेवारीमा पुगे पनि आफ्नो विद्रोही छविलाई भने कायमै राखेका छन् । कांग्रेसमा सभापतिपछि महामन्त्री सबैभन्दा शक्तिशाली कार्यकारी पद हो । तर थापा महाधिवेशनपछिका चार वर्षमा अक्सर पार्टीभित्रको विद्रोही नेताका रूपमा प्रस्तुत भएको कांग्रेस नेताहरूको बुझाइ छ । पार्टी निर्णय गराउने मात्र होइन, कार्यान्वयन गराउने मुख्य जिम्मेवारी महामन्त्रीमा रहे पनि अक्सर त्यसको विपक्षमा देखिएको कतिपय नेताहरूको बताउँछन् ।

पार्टीको निर्णयाधिकारीमध्येका महामन्त्रीहरू नै चर्चामा आउन विद्रोही नेताजस्तो प्रस्तुत भएको थापाका आलोचकहरू बताउँछन् । पार्टीलाई विधि र विधानअनुसार सञ्चालन गर्न बितेको चार वर्षमा कुनै पहल नगरेको आरोप पनि महामन्त्रीहरूमाथि लाग्दै आएको छ । पार्टी विधानले चार वर्षभित्र महाधिवेशन गर्ने स्पष्ट व्यवस्था मात्र होइन, महामन्त्री थापाले नै २०८० फागुनमा भएको महासमिति बैठकमा १५औं महाधिवेशनको कार्यतालिका पेस गरेका थिए ।

२०८२ मंसिरभित्र १५औं महाधिवेशन गर्ने प्रस्तावसहित थापाले २०८१ असोजमा विधान महाधिवेशन, मंसिर १५ भित्र वडा अधिवेशन सुरु गरेर २०८२ मंसिर मसान्तभित्र केन्द्रीय महाधिवेशन गर्ने जनाएका थिए । महासमिति बैठकले त्यसलाई पारित गरे पनि व्यवहारमा ल्याउन नसक्दा अहिले कांग्रेसको १५औं महाधिवेशन अन्योलमा परेको छ । समयमा महाधिवेशन गर्ने गरी तयारी नपुगेका बेला पार्टी केन्द्रीय समितिको बैठकमा अजेन्डा पेस गर्ने महामन्त्रीले नै विशेष महाधिवेशनको पक्षमा पार्टीका नेता तथा कार्यकर्तालाई आह्वान गरेका थिए ।

पार्टी विधानअनुसार ५४ प्रतिशत महाधिवेशन प्रतिनिधिले हस्ताक्षरसहित विशेष महाधिवेशनको मागसहित केन्द्रीय कार्यालयमा निवेदन दर्ता गराएका थिए । तर कांग्रेसको केन्द्रीय समितिको बैठकमा उक्त विशेष औपचारिक रूपले प्रवेश नै पाएन । ४९ दिन लम्बिएको केन्द्रीय समितिको बैठकले पुस २६ गतेदेखि महाधिवेशन गर्ने गरी कार्यतालिका पारित गरेको थियो ।

केन्द्रीय समितिले प्रस्ताव पारित गर्दा नै समयसीमा भेट्टाउन नसकिने निश्चितजस्तै थियो । शुक्रबारसम्म क्रियाशील सदस्यता वितरण पनि नसकिएपछि महाधिवेशन नहुने निश्चित भएको र सोही बेला विशेष महाधिवेशन पक्षधरले पार्टी कार्यालयमा स्मरणपत्र बुझाएको छ । त्यसमा महामन्त्री थापाले पनि साथ दिएका छन् । अब विशेष महाधिवेशनको विकल्पै नभएको धारणा उनले राखेका छन् ।

मंसिरभित्र नियमित महाधिवेशन नभए विशेष महाधिवेशनको विकल्प नभएको सार्वजनिक रूपमै अभिव्यक्ति दिएका थापाले नै केन्द्रीय समितिको बैठकमा पुस १६ गते देखि १५औं महाधिवेशनको कार्यतालिका पेस गरेका थिए । त्यसको काउन्टरमा सहमहामन्त्री महेन्द्र यादवले वैशाख अन्तिम साता महाधिवेशन गर्ने प्रस्ताव गरेका थिए । त्यसकै बिचमा सहमति खोज्दै कांग्रेस केन्द्रीय समितिले ४९औं दिनमा पुस २६ गतेदेखि काठमाडौंमा १५औं महाधिवेशन गर्ने निर्णय गरेको थियो । तर उक्त मितिमा कांग्रेसको महाधिवेशन नहुने निश्चितजस्तै छ ।

त्यति मात्र होइन, कांग्रेसको महासमिति बैठकमा नै थापाले २०८४ को आम निर्वाचनमा कुनै पनि राजनीतिक दलसँग गठबन्धन नगर्ने प्रस्ताव गरेका थिए । उक्त प्रस्ताव कांग्रेसले पारित गरे पनि निर्वाचनमा तालमेल गर्न भने कांग्रेसले छाडेको छैन । त्यसभन्दा अघि २०८० पुस २२ गते महामन्त्री थापाले राष्ट्रियसभा निर्वाचनका लागि उम्मेदवार छान्न बसेको बैठकमा फरक मत लेखेका थिए ।

केन्द्रीय समितिको निर्णयअनुसार उम्मेदवार छनोट नभएको जनाउँदै उनले लेखेका थिए, ‘यो निर्णयले पार्टीमा कुनै पनि आग्रह नराखी निर्णय हुन्छ, सबै तह र तप्काका साथीलाई समान ढंगले न्यायको अनुभूति र अवसरमा स्थान हुन्छ भन्ने विश्वासलाई पुनः एकपटक खण्डित गरेको छ । यस्तो आग्रहपूर्ण निर्णयले पार्टीभित्रको लोकतन्त्रलाई समेत थप कमजोर बनाउँछ । अतः आजको निर्णयप्रति मेरो लिखित असहमति छ ।’

महामन्त्रीले आफ्नो भूमिकालाई प्रभावकारी बनाउनुको साटो विद्रोही बनेर र विद्रोह गरेर नै अघि बढ्ने काम गरेको आरोप लगाउँदै कांग्रेसका एक केन्द्रीय सदस्यले भने, ‘पार्टी महामन्त्रीको जिम्मेवारी र भूमिका उहाँले भुल्नुभयो ।’

२०७९ वैशाखमा भएको स्थानीय तह निर्वाचनमा चुनावी तालमेलको थापा विपक्षमा उभिएका थिए । सभापति शेरबहादुर देउवासहित सबैजसो नेता त्यतिबेलाको सत्ता गठबन्धनमा रहेका दलहरूसँग चुनावी तालमेलको पक्षमा थिए तर थापा विपक्षमा उभिए । यता पार्टी भने चुनावी तालमेल गरेर जाने निर्णयमा पुग्यो । स्थानीय तह निर्वाचनपछि फेरि मंसिरमा प्रदेश र प्रतिनिधिसभा निर्वाचन मिति घोषणा भयो । उक्त निर्वाचनमा पनि थापा चुनावी तालमेलको पक्षमा देखिएनन् तर चुनावमा गठबन्धन भयो ।

निर्वाचनबाट कांग्रेस प्रतिनिधिसभाको सबैभन्दा ठुलो दल बन्यो । संसदीय दलका नेतामा संस्थापन इतर समूहमै विद्रोह गर्ने जनाएपछि शेखर कोइरालाले १५औं महाधिवेशनमा आफूलाई सहयोग गर्ने गरी उनलाई उम्मेदवार बनाए । तर थापाले अहिले आफैं सभापतिको उम्मेदवार बन्ने घोषणा गरेका हुन् । संसदीय दलको नेतामा देउवा निर्वाचित भए ।

त्यसपछि बसेको पार्टी बैठकमा थापासहितका नेताले संसद्को ठुलो दलको हैसियतले सरकारको नेतृत्व कांग्रेसले नै गर्नुपर्ने अडान लिए । कांग्रेसले राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्री दाबी गर्ने र त्यसका लागि पहल गर्ने निर्णय गर्‍यो । तर गठबन्धनमा रहेको माओवादी केन्द्र पूर्वसहमति पालना नभएको भन्दै विपक्षी एमालेसँग मिल्न पुग्यो । एमालेको समर्थनमा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल २०७९ पुस १० गते प्रधानमन्त्रीमा नियुक्त भए । कांग्रेस संघदेखि प्रदेशसम्म सरकारबाहिर हुन पुग्यो ।

परिस्थितिलाई सम्हाल्नुपर्ने महामन्त्रीद्वय थापा र शर्मा आफूहरूलाई भूमिका नदिएको भन्दै अन्य नेताहरूको आलोचनामा सक्रिय भएको नेताहरूको आरोप छ । केन्द्रदेखि प्रदेशसम्म कांग्रेस सत्ताच्युत हुँदा महामन्त्रीद्वय पोखरामा आयोजित एक कार्यक्रममा सहभागी हुन पुगेका थिए । उनीहरूले वल्र्डकपको उदाहरण दिँदै मेसीलाई सिम्बोल बनाउँदै पार्टी नेतृत्वको आलोचना गरेका थिए । सभापति शेरबहादुर देउवा १५औं महाधिवेशनपछि नेतृत्वमा नआउने र त्यसपछि पार्टी आफूहरूले सम्हाल्ने जनाएका थिए ।

त्यसको दुई साता बित्दानबित्दै सभापति देउवासहित नेताहरू दाहाललाई प्रधानमन्त्रीमा विश्वासको मत दिने पक्षमा उभिए । तर महामन्त्री थापा त्यसको फेरि विपक्षमा उभिए । प्रमुख प्रतिपक्षी दलको भूमिकामा बस्नुपर्ने कांग्रेसले प्रधानमन्त्रीलाई विश्वासको मत दिनु संसदीय शासन व्यवस्थाविपरीत भएको भन्दै फरक मत दर्ज गर्न थापाले चाहेका थिए तर उनले फरक मत लेखेनन् ।

राष्ट्रपति निर्वाचनसम्म आइपुग्दा पुसमा बनेको गठबन्धन भत्कियो । कांग्रेसले नेता रामचन्द्र पौडेललाई राष्ट्रपति बनायो । दाहाल नेतृत्वको सरकारमा कांग्रेस चैतमा सहभागी भयो । प्रदेशहरूमा पनि कांग्रेस सत्तामा फक्र्यो । पुरानो गठबन्धन फर्केपछि थापा केही समय त्यसको पक्षमा देखिए । यही गठबन्धनले देशलाई अघि बढाउने र पाँच वर्षसम्म चल्ने दाबी गरे । संघदेखि प्रदेशसम्मका सरकारमा थापाले आफ्नो भूमिका र सहभागिता खोजे । तर संस्थापनतिरबाट मात्र होइन, इतरबाट पनि उनले सोचेजस्तो भएन ।

सरकारले पनि त्यसअनुसार काम गर्न सकेन । त्यसपछि थापा सरकारविरुद्ध आक्रामक बन्दै आए । निर्वाचनअघि गठबन्धन आवश्यक नरहेको थापाले सार्वजनिक अभिव्यक्ति दिँदै आए । तर राष्ट्रियसभा निर्वाचनमा सत्ता गठबन्धनमा रहेका दलहरू सिट बाँडफाँट गर्दै तालमेल गरेर जान तयार भए । त्यसको विपक्षमा थापा उभिए । महासमिति बैठकमा उनै थापाले २०८४ सालको निर्वाचनमा तालमेल नगर्ने प्रस्तावलाई आधार बनाउँदै माओवादी केन्द्रले काँध फेर्‍यो । नेकपा एमालेसहितका दलहरू समर्थमा दाहाल अघि बढ्दा राष्ट्रियसभा अध्यक्ष मात्र होइन, फेरि कांग्रेस केन्द्रदेखि प्रदेशसम्म सत्ताबाट विमुख हुन पुग्यो ।

त्यसको केही महिना बित्न नपाउँदै फेरि सभापति शेरबहादुर देउवाले एमालेसँग सात बुँदे सहमति गरे । २०८१ असार अन्तिममा केपी ओली नेतृत्वको सरकारमा कांग्रेस सहभागी भयो । पार्टी सभापति देउवा र एमाले अध्यक्ष ओलीबिच भएको सहमतिप्रति पनि असन्तुष्टि जनाएका थापा सरकार सञ्चालन गर्ने संयन्त्रमा बसे । केही समय सरकारले गरेका कामको पक्षपोषण मात्र गरेनन्, सफलतामा आफ्नो हिस्सा पनि खोज्न थाले । संसद् छलेर अध्यादेशबाट शासन गरेको भन्दै विगतमा संसद्मा सबैभन्दा धेरै गरम सुनिने थापा ओली नेतृत्व सरकारले ल्याएको आधा दर्जन अध्यादेशको पक्षपोषणमा जुटे । त्यसको केही समय बित्न नपाउँदै थापाले मुलुकको कार्यकारी प्रमुखको बेडरुमसम्म बिचौलिया पुग्ने गरेको बताए ।

त्यससँगै कांग्रेसको समर्थनमा गठन भएको सरकारप्रति आक्रामक बनेका थापा भदौ २४पछि पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवाको विपक्षमा उभिए । त्यति मात्र होइन, जनताको सर्वोच्च थलो संसद् विघटन हुँदा त्यसको स्वागत गर्दै निर्वाचनको पक्षमा सबैभन्दा पहिला खुले । सरकारले फागुन २१ गतेका लागि घोषणा गरेको निर्वाचनमा पार्टी सहभागी हुनुपर्ने पक्षमा उभिएका थापा कांग्रेसका अरू नेताहरूभन्दा पहिला नै निर्वाचन वैशाखमा सानुपर्ने पक्षमा पनि खुलेका छन् ।

फागुन २१ गतेको निर्वाचन र पुस २६ गत सुरु हुने भनिएको कांग्रेस १५औं महाधिवेशन दुवै अन्योलमा परेका बेला थापा फेरि १४औं महाधिवेशनको गुटमा विद्रोह गर्ने निष्कर्षमा पुगेका छन् । १५औं महाधिवेशनमा सभापतिको गृहकार्यमा लामो समय देखि जुटेका थापाले सोमबार आफ्नै निर्वाचन क्षेत्रमा आयोजित कार्यक्रममा उम्मेदवार बन्ने घोषणा गरेका हुन् ।

कांग्रेस महामन्त्री थापा अहिले मात्र होइन, नेपाल विद्यार्थी संघको राजनीति गर्दादेखि विद्रोही स्वभावका हुन् । त्रिचन्द्र क्याम्पसको स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियनको सभापतिमा पनि थापा विद्रोही उम्मेदवार बनेका थिए । निर्वाचन परिणाम आफ्नो पक्षमा पारेपछि थापालाई संगठनले पछि आधिकारिकता दिएको थियो । २०५९ मा नेपाल विद्यार्थी संघको महामन्त्री बनेका थापा पार्टी राजतन्त्रको पक्षमा रहेकै बेला गणतन्त्रको पक्षमा उभिएका थिए ।

पार्टी संस्थापन लाइनविपरीत संघको नेतृत्व लिन थापा सक्रिय रहँदा संघको पोखरा सम्मेलन बिथोलिन पुगेको थियो । २०६४ जेठमा चितवनमा भएको संघको महाधिवेशनबाट थापा नेतृत्वमा पुग्न चाहेका थिए । तर प्रदीप पौडेलले पनि नेतृत्व प्रतिस्पर्धामा उत्रिछाड्ने अडान नछाडेपछि पछि हटेका थापा त्यसपछि संविधानसभा सदस्यको जिम्मेवारीमा पुगेका थिए ।

पार्टीको १२औं महाधिवेशनमा सबैभन्दा धेरै मतसहित केन्द्रीय सदस्य निर्वाचित उनी १३औं महाधिवेशनमा तत्कालीन संस्थापन पक्षसँग विद्रोह गरेर सभापतिको उम्मेदवार बनेका कृष्णप्रसाद सिटौलासँगै मिलेर महामन्त्रीको प्रत्यासी बने ।सिटौला समूहबाटै स्वास्थ्यमन्त्रीको जिम्मेवारीमा पुगेका थापा १४औं महाधिवेशनमा आइपुग्दा सिटौलालाई छाडेर पार्टीलाई देखिने र सुनिने बनाउन नेतृत्व परिवर्तन आवश्यक रहेको जनाउँदै शेखर कोइराला समूहबाट महामन्त्रीको प्रत्यासी बने र निर्वाचित पनि भए ।

थापा र शर्मा कांग्रेस महामन्त्रीमा निर्वाचित हुँदा एक हजार पाँच सय ५६ मतसहित प्रकाशशरण महत तेस्रो बनेका थिए भने प्रदीप पौडेलले एक हजार तीन सय ९३ मत पाएका थिए । रिजाल आठ सय नौ मतमा समेटिएका छन् भने महामन्त्रीका अर्का उम्मेदवार राजाराम कार्कीले एक सय ६ मत पाएका थिए ।

चलचित्र कल्लीको टिजर सार्वजनिक भएको छ। टिजरमा अभिनेता आफ्नो सामान्य भूमिकाभन्दा फरक अवतारमा देखिएका छन्।

टिजरमा भनिएका संवादले चलचित्रप्रति दर्शकलाई निकै कौतुहलता जगाएको छ। टिजरमा देखाइएको दृश्यमा कलाकारहरू फरक अवतारमा देखिएका छन्।

मन भित्रका देउताको अन्य भएपछि को अवस्था कस्तो हुन्छ र मानव नै राक्षस स्वरुप स्वहार गर्न थालेको अवस्था यसका देखाइएको छ।

महेश दवाडीको लेखन रहेको चलचित्रमा कथा र निर्देशक लक्ष्मण सुनारको छ । चलचित्रमा उत्तम प्रधान, सौगात मल्ल, अर्पण थापा, बेनिशा हमाल, नाजिर हुसेन, वर्षा राउत र बाल कलाकार मञ्जिला बानियाँ सुलक्षण भारती, बेगम नेपाली, विनोद न्यौपाने, रेयर राई, प्रियना आचार्यलगायत कलाकारको अभिनय छ ।

चलचित्र फागुन १ देखि प्रदर्शनको तयारीमा छ।

भदौ २३ र २४ गतेको घटनापछि बहुसंख्यक जेन–जीले प्रधानमन्त्रीमा सुशीला कार्कीलाई अघि सारे। लामो रस्साकस्सीपछि राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेल कार्कीलाई अन्तरिम सरकारको कमान सुम्पिन तयार भएका थिए।

तर, उनी ‘संवैधानिक मार्ग’को खोजेमा थिए। सँगै मुख्य राजनीतिक दलको सहमति पनि जुटाउन चाहन्थे। त्यसका लागि राष्ट्रपति पौडेलले कार्कीसँग प्रस्ताव राखे–प्रमुख दलका शीर्ष नेतासँग पनि छलफल गरौँ। त्यसले पछि सरकारलाई काम गर्न सहज हुन्छ। राष्ट्रपतिले नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा, नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओली र तत्कालीन नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’सँग संवादको प्रस्ताव राखेका थिए। यद्यपि कांग्रेस सभापति देउवा घाइते भएर अस्पतालमा उपचाररत थिए।

राष्ट्रपति पौडेलको प्रस्ताव कार्कीले ठाडै अस्वीकार गरिन–म तिनीहरूको अनुहार पनि हेर्दिनँ। त्यसपछि कार्की प्रधानमन्त्री नियुक्त हुँदा दलसँग कुनै किसिमको दोहोरो संवाद भएन।

तैपनि राष्ट्रपति पौडेलले आफ्नो किसिमले दल र नेताहरूसँग आवश्यक छलफल भने गरेका थिए। जसमा प्रधानमन्त्री कार्की सहभागी थिइनन्।

प्रधानमन्त्री नियुक्त भएपछि पनि कार्कीले लामो समय सोही रवैया देखाइरहिन्। कतिसम्म भने एमाले अध्यक्ष ओलीलाई त पक्राउ गरेरै छाड्ने जुक्ति पनि जुटाउन लागिरहिन्।

‘मुखै नहेर्ने’ प्रधानमन्त्री कार्कीको बयानबाजी सञ्चारमाध्यममा पनि आउन थाल्यो। जसको प्रचण्डले सार्वजनिक मञ्चमै उभिएर चित्त दुखाइ व्यक्त समेत गरे। कात्तिक १९ गते नेपाली कम्युनिस्ट पार्टीको एकता सभामा बोल्दै उनले आफूले कार्कीलाई प्रधानमन्त्री बनाउन र सरकारलाई सफल बनाउन सहयोग गर्दागर्दै पनि मुखै हेर्दिनँ भन्दा चित्त दुखेको बताएका थिए।

सुशीलाले मुख हेर्दिनँ भन्दा प्रचण्डको चित्त दुखाई: मन चसक्क बिझेको छ | Nagarik News

‘अझ उल्टो फलाना फलाना नेतालाई त म हेर्नै मन लागेको छैन भन्नुभयो रे। भन्दाखेरि चसक्क बिझेको त छ,’ प्रचण्डले भनेका थिए।

समय क्रम बित्दै जाँदा प्रमुख दलका तीन शीर्ष नेताको ‘मुखै नहेर्ने’ भन्ने प्रधानमन्त्री कार्की र उनी नेतृत्वको सरकार अहिले दिनहुँ उनै ओली, देउवा र प्रचण्डसमक्ष हारगुहार लगाइरहेको छ। निर्वाचनको वातावरण नबन्दा सरकारको औचित्यमै प्रश्न चिन्ह उठ्न थालेपछि सरकार रक्षात्मक अवस्थामा पुग्दा उनै नेता फकाउन दौडधुप खेप्नुपरिरहेको छ।

राष्ट्रपतिले जोडेको मेसो

सुरुमा राष्ट्रपति पौडेलले नै राजनीतिक दलसँगको संवादको प्रस्ताव राख्दा ठाडै ‘मुखै हेर्दिनँ’ भनेर जवाफ फर्काएकी प्रधानमन्त्री कार्कीका लागि पछिल्लो समय दलसँग संवादको ढोका उनै राष्ट्रपतिले खोलिदिनुप¥यो।

राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री र शीर्ष दलका नेताबिच झण्डै ३ घण्टा छलफल | Nagarik News

यसै साताको मंगलबार(पुस ८ गते) राष्ट्रपतिले प्रमुख तीन दल शीर्ष नेता देउवा, ओली र प्रचण्डलाई शीतल निवास डाँके। सोही बैठकमा प्रधानमन्त्री कार्कीलाई पनि बोलाएर पहिलो पटक तीन नेतासँग संवाद गराए।

त्यसअघि सोही दिन बिहान सरकारका सञ्चार मन्त्री जगदीश खरेल, कानुन मन्त्री अनिल सिन्हा र प्रधानमन्त्रीका प्रमुख सल्लाहकार अजयभद्र खनाल प्रमुख पार्टीका कार्यालय निरीक्षणमा पुगेका थिए। जहाँ भदौ २४ को विध्वंसमा जलेका पार्टी कार्यालयको निरीक्षण गर्न साढे तीन महिनापछि सरकार पुगेको थियो।

यस्तै शुक्रबार(पुस ११) गते मात्रै सञ्चार मन्त्री खरेल देउवा, ओली र दाहालकै निवास पुगेर भेटवार्ता गरेका थिए। जहाँ पनि प्रधानमन्त्री कार्कीको सन्देश लिएर सरकारका तर्फबाट आधिकारिक रूपमा मन्त्री नै पहिलो पटक पुगेका थिए।

यस्तै शनिवार प्रधानमन्त्री कार्कीले तीनै नेतालाई बालुवाटार डाँकेर छलफल गरिन। यी सबै भेटमा प्रधानमन्त्री कार्की र सरकारका मन्त्रीहरूले आफू नितान्त चुनाव गर्न आएको बताउँदै सहयोग गर्न आग्रह गरेका थिए।

शनिवारको बैठकमा प्रधानमन्त्री कार्कीले बालुवाटारको प्रधानमन्त्री निवास दलकै नेताका लागि भएको बताउँदै आफू अहिले विशेष परिस्थितिमा मात्रै आएको भन्दै फकाउन खोजेकी थिइन।

दलका नेताहरूले भने लगातार आफूहरू चुनावका लागि तयार रहेको बताउँदै सरकारले वातावरण बनाउन नसकेको भन्दै आएका छन्। ‘चुनावका लागि कांग्रेस लगायत सबै दल तयार छौँ। तर वातावरण बनेको छैन, सरकारले बनाओस्,’ शनिवार प्रधानमन्त्री कार्कीसँगको बैठकपछि बाहिरिँदै कांग्रेस सभापति देउवाले भने। ‘एमाले नि?’ भन्ने पत्रकारको प्रश्नमा देउवाले ठाडै भने,‘एमाले पनि चुनावमा जान्छ, नगएर के गर्छ?’

चौतर्फी दबाबमा सरकार

जेन–जी आन्दोलनकै जगमा बनेको कार्की सरकारले सुरुदेखि नै पुराना दलप्रति वक्रदृष्टि नै राख्दै आएको थियो। यसर्थ सबै दल सरकारसँग सन्तुष्ट थिएनन्। तर, एमालेबाहेक अन्य दलले सरकारविरुद्ध मुखै भने खोलेका थिएनन्।

यद्यपि सरकारको मूल काम नै चुनाव गराउने भए पनि चुनावी वातावरण बनाउन नसकेको भन्दै दबाब भने सबैजसो दल दिँदै आएका थिए।

पछिल्लो समय कतिपय जेन–जी समूह नै प्रधानमन्त्री कार्की, गृहमन्त्री ओमप्रकाश अर्याल लगायत विरुद्ध आक्रोशको भाषा बोलिरहेका छन्।

जसको प्रधानमन्त्री कार्कीले बिहीबारको एक सार्वजनिक कार्यक्रममै गुनासो पोखिन्। आफू अहिले दल र जेन–जी समूहको चपेटामा परेर अचानो जस्तै अवस्थामा पुगेको भन्दै दिक्दारी पोखिन्। ‘राजनीतिक दलले पनि गाली गर्छ, मारले गाली गर्छ। अहिले छोड्, भोलि छोड् भन्छ,’ उनले भनिन्, ‘जेन–जीले पनि आजै छोड्, भोलि छोड्, पर्सि छोड् भन्छन्।’

प्रधानमन्त्रीको दिग्दारीः जेन-जीले आजै छाड्, भोलि छाड् भन्छन्, पेन्डुलम जस्तै भइयो | Nagarik News

छोडिदिए पनि आफूलाई नै सबैले गाली गर्ने भय उनले सुनाएकी थिइन्। ‘छोडौँ भने के छोडौँ, छोडेको भोलिपल्ट, थुक्क, पालो त दिएको थियो नि तिमीहरूलाई एउटा, तिमीहरूको औकात त छोडेर हिँड्ने न रहेछ, के गर्याैँ भन्ने भाष्य आउँछ,’ प्रधानमन्त्री कार्कीले आफ्नो अनुभव सुनाइन्। अहिले आएर मुलुक बाङ्लादेश नहोस् भन्ने चिन्तामा रहेको उनले बताएकी थिइन्।

चुनावी बाध्यता

जेन–जीको आँधीको बलमा बनेको सरकारकी प्रधानमन्त्री कार्कीमा सुरुमा आफैँमा अर्कै ऊर्जा देखिएको जानकार स्रोत बताउँछ। आन्दोलनकै बेला उनले दिएका अभिव्यक्ति पनि निकै आक्रोशित सुनिन्छन्। जसका टेपहरू सञ्चारमाध्यममा भाइरल नै छन्।

सरकारकै कमानमा पुग्दा भने कार्कीलाई बिस्तारै जिम्मेवारी र मुलुकको अस्थिर अवस्थाको बोझले थिचिँदै गएको अनुभूति हुन थाल्यो। पछिल्ला केही सातायता उनी दबाबबाट उन्मुक्ति खोजिरहेको स्रोत बताउँछ।

त्यसका लागि सरकारको मुख्य दायित्व रहेको चुनाव गरेर बाहिरिन चाहिन्छन्। त्यही चुनावको वातावरण बनाउन दलका मुख्य नेतासँग संवादका माध्यमबाट विश्वासको वातावरण आर्जन गर्ने प्रधानमन्त्रीको चाहना देखिन्छ।

सोही कारण कार्की आफ्नै पूर्व अभिव्यक्तिलाई बिर्सेर ठुला दलका शीर्ष नेताको अनुहार हेर्ने मात्र होइन, उनीहरूसँगै सल्लाह–सुझाव लिएर काम गर्ने अवस्थामा पुगेको देखिएको छ।

सर्लाहीको हरिपूर्वा नगरपालिकामा ट्याक्टरको ठक्करबाट बालिकाको मृत्यु भएको छ । हरिपूर्वा–६ स्थित पोखरी नजिकै इँटा लोड गरिएको मधेस प्रदेश ०३–००१ त ८७०४ नम्बरको ट्याक्टरले आज दिउँसो ठक्कर दिँदा स्थानीय अफरोज साह फकिरकी दुई वर्षीया छोरी सोहानी साह फकिरको मृत्यु भएको हो ।

बाटो काट्ने क्रममा ट्याक्टरले ठक्कर दिँदा बालिका गम्भीर घाइते भएकी थिइन् । घाइते बालिकालाई तत्काल उपचारका लागि प्रादेशिक अस्पताल मलङ्वामा पुर्‍याउँदा चिकित्सकले मृत घोषणा गरेका जिल्ला प्रहरी कार्यालयका प्रहरी प्रवक्ता एवं प्रहरी नायब उपरीक्षक सरोज राईले जानकारी दिए ।

उनका अनुसार प्रहरीले ट्याक्टर र त्यसका चालकलाई नियन्त्रणमा लिएर आवश्यक अनुसन्धान गरिरहेको छ । मृतक बालिकाको शव परीक्षणका लागि प्रादेशिक अस्पतालमै राखिएको उनले बताए ।

त्यस्तै सर्लाहीको धनकौल गाउँपालिका–५ स्थित भित्री सडकखण्डमा गएराति ट्याक्टर दुर्घटना हुँदा चालकको मृत्यु भएको छ । ज १ त ७०१३ नम्बरको ट्याक्टर दुर्घटना हुँदा चालक धनकौल–४ मैनाथपुरका ३० वर्षीय अरुणराय यादवको सोही ट्याक्टरले च्यापिएर मृत्यु भएको अवस्थामा आज बिहान शव फेला परेको प्रहरी नायब उपरीक्षक राईले जानकारी दिए ।

पर्वतारोहणका लागि नेपाल आउने आरोहीको संख्या वृद्धि हुँदै गएको छ । पछिल्ला वर्षमा आरोहीको संख्या बढेको पर्यटन विभागले जनाएको छ । आर्थिक वर्ष २०८०/८१ को तुलनमा २०८१/८२ मा आरोहीको संख्या बढेको हो ।

पर्यटन विभाग साहसिक पर्वतारोहण शाखाका निर्देशक हिमाल गौतमका अनुसार गत आव २०८१/८२ मा ८७ देशका तीन सय तीन पर्वतारोहण दलका पाँच सय ५५ महिला र एक हजार नौ सय ९३ पुरुष गरी दुई हजार पाँच सय ४८ जनाले पर्वतारोहण अनुमतिपत्र लिएका छन् । सोबापत सरकारले ९१ करोड ८६ लाख ३३ हजार रुपैयाँ सलामी रकम (रोयल्टी) प्राप्त गरेको छ ।

आव २०८०/८१ मा ९३ देशबाट तीन सय आठ पर्वतारोही दलका चार सय ७६ महिला र एक हजार आठ सय ९७ पुरुष गरी जम्मा दुई हजार तीन सय ७३ जनाले पर्वतारोहण अनुमति प्राप्त गरेका थिए । त्यसबापत सरकारलाई ७६ करोड ८६ लाख नौ हजार सलामी रकम प्राप्त भएको थियो ।

आव २०८०/८१ को तुलनामा आव २०८१/८२ मा पर्वतारोहणबापतको सलामी रकम १९.०८ प्रशितले वृद्धि भएको छ भने पाँच देशका पर्वतारोहीसमेत घटेको पर्यटन विभागले जनाएको छ ।

विगत दुई वर्षमा पर्वतारोहणबाट प्राप्त कुल सलामी रकममा सगरमाथाको हिस्सा ७८.७४ प्रतिशत रहेको छ ।

नेपालमा पर्वतारोहणका लागि सामान्यतः आरोही खुम्बु क्षेत्रका हिमाल आरोहण गर्न आउने गरेको भए पनि अहिले पूर्वदेखि पश्चिमसम्मका हिमालहरूमा पनि आरोहीको आगमन देखिन थालेकाले गर्दा पर्वतारोहणमा आरोहीको आगमन बढेको निर्देशक गौतम बताउँछन् ।

सरकारले अहिले मानव विकास सूचकांकमा पछाडि परेका प्रदेशमा अवस्थित हिमालमा आरोहण गर्न लाग्ने रोयल्टी पनि निःशुल्क गरेकाले गर्दा आरोहीको संख्या बढेको उनले बताए ।

मानव विकास सूचकांकमा पछाडि परेको प्रदेश कर्णाली र सुदूरपश्चिम प्रदेश हुन् । पश्चिम क्षेत्रका पर्वतारोहण गर्नका लागि स्थानीयस्तरबाट सहयोगको अपेक्षा रहेको भए पनि समन्वय सहकार्य नभएकाले गर्दा जति आरोही आउनुपर्ने हो त्यति आउन नसकिरहेको निर्देशक गौतमको भनाइ छ । पर्वतारोहणलाई स्थानीय स्तरबाट पनि साथ सहयोग भए आरोहीको संख्या अझै वृद्धि हुने उनले बताए ।

अहिले सरकारले कर्णाली र सुदूरपश्चिमका ९७ वटा हिमालको रोयल्टी निःशुल्क गरेको छ । विश्वकै सर्वोच्च शिखर सगरमाथा लगायत करिब १३ सयभन्दा बढी आरोहणयोग्य हिमाल नेपालमा रहेको नेपाल पर्वतारोहण संघको अध्ययनले देखाएको छ ।

नेपालका हिमालमध्ये हालसम्म सरकारले चार सय ६१ वटा हिमाल आरोहणका लागि खुला गरेको छ । आरोहणका लागि खुला गरेका हिमालहरूको संख्या धेरै भए पनि सीमित हिमालमा मात्र आरोहण केन्द्रित हुने गरेको देखिएको हो ।

खुला गरिएका हिमालमध्ये हालसम्म मानव पाइला नपुगेका कीर्तिमानी प्रथम आरोहीको प्रतीक्षामा रहेका हिमालहरूको संख्या एक सय दुई रहेको पर्यटन विभागको वार्षिक प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

पर्वतारोहण गर्न हिमालहरूमा अहिले पनि पूर्वाधारहको समस्याले गर्दा अपेक्षाकृत पर्यटकको आगमन हुन नसकिरहेको निर्देशक गौतमले बताए ।

नेपालमा सबै भन्दा बढी पाँच वटा देशबाट पर्वतारोहण गर्न आरोहीहरू आउने गरेका छन् । जसमा अमेरिका, चीन, फ्रान्स, बेलायत र जर्मनी देशबाट आउने गरेको पर्यटन विभागले जनाएको छ ।

नेपाल पर्वतारोहण संघ (एनएमए) का अध्यक्ष फुर गेल्जे शेर्पाले आरोहीका लागि उत्कृष्ट स्थलहरू भएकाले गर्दा पनि नेपालमा आरोहीको संख्या बढेको बताए । उनले पर्वतारोहणका क्षेत्रहरू व्यवस्थित गर्न सके अझै धेरै आरोहीको संख्या बढ्न सक्ने बताए ।

राज्यले पर्वतारोहणका क्षेत्रहरूको प्रचारप्रसार अझै गर्न सके धेरैभन्दा धेरै देशबाट आरोहीहरू नेपाल आउने उनको भनाइ छ ।

गत आवमा दुई हजार एक सय ९६ आरोहीलाई सफल आरोहणको प्रमाणपत्र जारी गरिएको थियो ।

जसमध्ये आरोहण अनुमति लिई सलामी रकम बुझाएका आरोहीहरू मध्ये पुरुषको संख्या आठ सय १७ र दुई सय ६१ महिला गरी एक हजार ७८ जना छन् । पर्वतीय पथप्रदर्शक, उचाइमा जाने कामदार एवं अन्य सहयोगीहरूको कुल संख्या एक हजार एक सय १८ जना रहेको छ । जसमध्ये पुरुष एक हजार एक सय पाँच र महिला १३ जना रहेका छन् ।

आर्थिक, सामाजिक एवं माव विकास सूचाकङमा पछाडि परेका कर्णाली प्रदेश र सुदूरपश्चिम प्रदेशमा पर्वतीय पयृटन प्रवद्र्धनमार्फत अन्य पर्यटकीय गन्तव्य एवं सम्भावनाहरुको विकास र विस्तार गर्न नेपाल सरकारले (मन्त्रिपरिषद्) बाट उक्त दुई प्रदेशमा अवस्थित सम्पूर्ण हिमाल आरोहणमा लाग्ने सलामी रकम आव २०८२/८३ र २०८३/८४ को लागि पूर्णरुपमा छुट दिने निर्णय गरेको छ ।

वीरगञ्ज महानगरपालिकाले शीतलहर चलेसँगै थप दुई दिन विद्यालयको पठनपाठन बन्द गर्ने निर्णय गरेको छ । पछिल्लो एक सातादेखि महानगर आपसपासमा लगातार चिसो बढेसँगै महानगरले आइतबार र बुधबार दुई दिन थप बिदा दिने निर्णय गरेको हो ।

महानगर शैक्षिक प्रशासन महाशाखा प्रमुख आनन्द लामिछानेले विगत केही दिनदेखि बढ्दै गएको जाडोका कारण बालबालिकाको स्वास्थ्यमा पर्नसक्ने प्रतिकुल असरलाई मध्यनजर गर्दै दुई दिन बिदा दिएको जानकारी दिए ।

‘वर्षे बिदाबाट कट्टा हुने गरी जाडो बिदा गरिएको हो,’ उनले भने ।

महानगरले वीरगञ्जका सामुदायिक र संस्थागत विद्यालयलाई बिदा दिएको हो । आगामी पुस १६ गतेदेखि विद्यालय फेरि सञ्चालनमा आउने जनाइएको छ ।

आसन्न प्रतिनिधि सभा निर्वाचनले देशमा चुनावी सरगर्मी ह्वात्तै बढाएको छ। स्वच्छ, स्वतन्त्र र निष्पक्ष निर्वाचन नै सुशासन तथा लोकतन्त्रको आधारस्तम्भ हो भने आफ्ना प्रतिनिधि छान्नु नागरिकको सर्वोच्च संवैधानिक अधिकार।

तर, विगतका निर्वाचनहरूमा निष्पक्षता, पारदर्शिता र भयरहित वातावरणमाथि बारम्बार उठ्ने गरेका प्रश्नहरू र गुनासालाई यसपटक पूर्णविराम लगाउने संकल्पसहित निर्वाचन आयोग मैदानमा उत्रिएको छ।

यही मर्मलाई आत्मसाथ गर्दै आगामी फागुन २१ गते हुने प्रतिनिधि सभा सदस्य निर्वाचनलाई स्वच्छ, स्वतन्त्र, निष्पक्ष र प्रविधिमैत्री बनाउन आयोग कटिबद्ध देखिएको छ।

अबको निर्वाचन केवल मतपत्र र मतपेटिकामा मात्र सीमित रहने छैन। अब साइबर स्पेसमा पनि उत्तिकै पेचिलो र चुनौतीपूर्ण बन्ने निश्चित छ।

यही सम्भावित ‘डिजिटल वार’ र त्यसबाट सिर्जना हुन सक्ने मिथ्या सूचनाको आँधीलाई रोक्न निर्वाचन आयोगले अभूतपूर्व र आधुनिक तयारी थालेको छ।

निर्वाचनलाई ‘हाइटेक’ सुरक्षा घेराभित्र राख्ने रणनीति अनुरुप आयोगले सामाजिक सञ्जालका विश्वव्यापी महारथी मेटा (फेसबुक/इन्स्टाग्राम), टिकटक र एक्स (ट्वीटर) सँग सिधा सहकार्य र समन्वय सुरु गरेको छ।

यही रणनीतिको कार्यान्वयनस्वरूप शुक्रबार आयोगको मुख्यालयमा निर्वाचन सूचना सम्प्रेषण तथा समन्वय केन्द्रको विधिवत् उद्घाटन गर्दै आयोगले फेक न्युज र डिप फेकविरुद्ध शून्य सहनशीलताको नीति अख्तियार गरेको जनाएको छ।

सूचना प्रविधिको विकाससँगै निर्वाचनका चुनौतीहरू पनि फेरिएका छन्। सामाजिक सञ्जालमार्फत फैलिने दुष्प्रचारले मतदाताको मनोविज्ञानलाई क्षणभरमै प्रभावित पार्न सक्ने खतरालाई मध्यनजर गर्दै आयोगले स्थापना गरेको ‘निर्वाचन सूचना सम्प्रेषण तथा समन्वय केन्द्र’ ले चौबीसै घण्टा निगरानी राख्नेछ।

आयोगका कार्यवाहक प्रमुख निर्वाचन आयुक्त रामप्रसाद भण्डारीले निर्वाचनलाई विश्वसनीय बनाउन तथ्यपरक सूचनाको सम्प्रेषण अनिवार्य शर्त रहेको बताए।

उनले सामाजिक सञ्जालबाट प्रवाह हुने गलत सूचना, अपव्याख्या, नकारात्मक टिप्पणी, झुटो साइट र एकाउन्ट तथा आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सबाट सिर्जित ‘डिप फेक कन्टेन्ट’ लाई तत्काल पहिचान गरी हटाउन आयोगले आवश्यक तयारी पूरा गरेको जानकारी दिए।

इन्टरनेट र सामाजिक सञ्जालले सूचनाको पहुँचलाई सहज बनाए पनि यसले नकारात्मक भाष्य निर्माण गर्ने जोखिमलाई नकार्न सकिँदैन। प्रयोगकर्ताको निजी विचारलाई सेन्सर गर्न नमिल्ने लोकतान्त्रिक मान्यतालाई सम्मान गर्दै आयोगले निर्वाचनको स्वच्छतामा आँच पुर्‍याउने भ्रामक सामग्रीलाई भने ‘फिल्टर’ गर्ने नीति लिएको छ।

यसका लागि आयोगको समन्वय केन्द्रमा तीनवटा विशेष एकाइहरूले काम गर्नेछन्। जसमा निर्वाचन सूचना तथा सञ्चार केन्द्र, सूचना सदाचार प्रवर्धन एकाइ र विद्युतीय मतदाता शिक्षा एकाइले एकीकृत रूपमा काम गर्नेछन्।

विशेषतः सूचना सदाचार प्रवर्धन एकाइमा सरकारी निकायका उच्च अधिकारी, साइबर सुरक्षा विज्ञ र कम्प्युटर इन्जिनियरहरूको टोलीले सामाजिक सञ्जालको ‘कन्टेन्ट एनालिसिस’ गर्नेछ।

यदि कुनै व्यक्ति वा संस्थाले भ्रमपूर्ण सूचना फैलाएमा, द्वेषपूर्ण अभिव्यक्ति दिएमा वा सूचना तोडमोड गरेमा त्यस्तो सामग्री तत्काल हटाउन लगाउने र प्रचलित कानुन बमोजिम तत्काल कारबाहीको दायरामा ल्याउन सम्बन्धित निकायसँग समन्वय गर्ने अधिकार पनि यस केन्द्रलाई दिइएको छ।

करिब १ करोड ९० लाख मतदाता

डिजिटल सुरक्षाको संयन्त्र तयार पारेसँगै निर्वाचन आयोगले आगामी निर्वाचनका लागि मतदाताको अन्तिम नामावली र मतदान केन्द्रहरूको विवरण पनि टुंगो लगाएको छ।

आयोगको बैठकले मतदाता नामावली ऐन, २०७३ को दफा २० बमोजिम २०८२ फागुन २० गतेसम्म १८ वर्ष उमेर पूरा हुने नागरिकहरूको विवरण अद्यावधिक गरी अन्तिम नामावली प्रकाशन गरेको हो।

आयोगले सार्वजनिक गरेको विवरण अनुसार आसन्न प्रतिनिधि सभा सदस्य निर्वाचनमा कुल १ करोड ८९ लाख ३ हजार ६ सय ८९ जना मतदाताले आफ्नो मताधिकार प्रयोग गर्न पाउनेछन्।

यसपटकको निर्वाचनमा पुरुष मतदाताको सङ्ख्या ९६ लाख ६३ हजार ३५८ रहेको छ भने महिला मतदाताको सङ्ख्या ९२ लाख ४० हजार १३१ र अन्य लिङ्गी मतदाताको सङ्ख्या २०० रहेको छ।

वि.सं. २०७९ मा सम्पन्न निर्वाचनको तुलनामा यसपटक ९ लाख १५ हजार ११९ जना नयाँ मतदाता थपिएका छन्। तीन वर्षको अवधिमा पुरुष मतदाता ५ लाख २२ हजार ५५२ र महिला मतदाता ३ लाख ९२ हजार ५५२ जनाले बढेको तथ्याङ्कले देखाएको छ।

मतदाताको सङ्ख्यामा वृद्धि भएसँगै आयोगले मतदान गर्ने पूर्वाधारमा पनि विस्तार गरेको छ। आगामी निर्वाचनका लागि देशभर १० हजार ९६७ मतदान स्थल र २३ हजार ११२ मतदान केन्द्र निर्धारण गरिएको छ। यो अघिल्लो निर्वाचनको तुलनामा मतदान स्थल ७५ वटा र मतदान केन्द्र ८८५ वटाले बढी हो।

आयोगले अन्तिम मतदाता नामावली आफ्नो आधिकारिक वेबसाइटमा प्रकाशन गरेको छ जहाँ मतदाताले आफ्नो विवरण हेर्न सक्नेछन्। आफ्नो विवरण हेर्न यहाँ क्लिक गर्नुहोस्

प्रदेशगत रूपमा हेर्दा सबैभन्दा बढी मतदाता बागमती प्रदेशमा रहेका छन् भने सबैभन्दा कम कर्णाली प्रदेशमा रहेका छन्।

बागमती प्रदेशमा कुल ३६ लाख ८२ हजार ३१० मतदाताका लागि १ हजार ९१५ मतदान स्थल र ४ हजार ३४१ मतदान केन्द्र तोकिएको छ।

यस्तै, मधेश प्रदेशमा ३६ लाख ३६ हजार ४१४ मतदाताका लागि २ हजार १६० मतदान स्थल र ४ हजार ४७१ मतदान केन्द्र रहनेछन्।

कोशी प्रदेशमा ३५ लाख ७४ हजार ३१० मतदाता कायम हुँदा लुम्बिनी प्रदेशमा ३३ लाख ८६ हजार ६८० मतदाता रहेका छन्।

गण्डकी प्रदेशमा १८ लाख ७० हजार ०६५ मतदाता र सुदूरपश्चिम प्रदेशमा १७ लाख १६ हजार ६६० मतदाता रहेका छन्।

सबैभन्दा कम मतदाता रहेको कर्णाली प्रदेशमा १० लाख ३७ हजार २५० जना मतदाताका लागि ९४१ मतदान स्थल र १ हजार ४३७ मतदान केन्द्र निर्धारण गरिएको आयोगले जनाएको छ।

नयाँ आचारसंहितामा ‘हरित निर्वाचन’ र एआई निषेध

निर्वाचनलाई अनुशासित, मर्यादित र वातावरणमैत्री बनाउन आयोगले शनिबार ‘निर्वाचन आचारसंहिता, २०८२’ स्वीकृत गरेको छ।

२०७९ सालको आचारसंहितालाई परिमार्जन गर्दै जारी गरिएको नयाँ आचारसंहिताले आधुनिक प्रविधिको दुरुपयोगलाई पूर्ण रूपमा निषेध गरेको छ।

नयाँ आचारसंहिताको दफा ४ बमोजिम सामाजिक सञ्जालमा आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सको प्रयोग गरी निर्वाचनलाई प्रतिकूल प्रभाव पार्ने, उम्मेदवारलाई होच्याउने, दुष्प्रचार गर्ने वा द्वेषपूर्ण भाषण गर्न नपाइने व्यवस्था गरिएको छ।

कुनै पनि प्रयोजनका लागि प्रकाशन भएको सामग्रीलाई एआई प्रयोग गरी तोडमोड गर्न वा ‘डिप फेक’ बनाउन पूर्ण रूपमा बन्देज लगाइएको छ।

यदि कसैले सामाजिक सञ्जालमा यस्ता भ्रामक सामग्री राखेको पाइएमा तत्काल हटाउन लगाउनुका साथै कडा कारबाही गरिने व्यवस्था आचारसंहिताले गरेको छ।

यसपटकको आचारसंहिताले ‘हरित निर्वाचन’ को अवधारणालाई विशेष प्राथमिकता दिएको छ।

आचारसंहिताको परिच्छेद–९ अनुसार निर्वाचन प्रचारप्रसार गर्दा वातावरणमैत्री सामग्रीको प्रयोगलाई अनिवार्य गरिएको छ।

उम्मेदवार तथा दलहरूले प्रचारका क्रममा प्लास्टिक, पोलिथिन जस्ता अजैविक र वातावरणलाई हानि पुर्‍याउने सामग्रीको प्रयोग गर्न पाउने छैनन्।

प्रचार सामग्रीलाई पुनः प्रयोग वा पुनः चक्रण गर्न सकिने बनाउनुपर्ने र प्रचारप्रसारमा डिजेल वा पेट्रोलबाट चल्ने सवारी साधनको सट्टा विद्युतीय सवारी साधनलाई प्राथमिकता दिनुपर्ने नियम बनाइएको छ।

मतदान वा प्रचार कार्यक्रम सकिएपछि प्रयोग भएका सामग्रीहरू अनिवार्य रूपमा सङ्कलन गरी उचित व्यवस्थापन गर्नुपर्ने दायित्व पनि सम्बन्धित दल र उम्मेदवारको हुनेछ।

साथै, निर्वाचनलाई कम खर्चिलो र पारदर्शी बनाउन आचारसंहिताले उम्मेदवारको आर्थिक गतिविधिलाई नियमन गर्ने प्रावधानहरू समेटेको छ।

आचारसंहिताको दफा १६ अनुसार उम्मेदवारले मनोनयनपत्र दर्ता गर्दा नै आफूले गर्ने अनुमानित खर्च र त्यसको स्रोत अनिवार्य रूपमा खुलाउनुपर्नेछ।

निर्वाचन सम्बन्धी खर्च गर्दा उम्मेदवार वा दलले बैंक तथा वित्तीय संस्थामा छुट्टै खाता खोली सोही खाताबाट मात्र कारोबार गर्नुपर्नेछ।

२५ हजार रुपैयाँभन्दा बढीको आर्थिक सहयोग प्राप्त गर्दा अनिवार्य रूपमा बैंकिङ प्रणालीमार्फत लिनुपर्ने र स्वेच्छिक सहयोगको रसिद वा भरपाइ राख्नुपर्ने व्यवस्था गरिएको छ। निर्वाचन सकिएको ३५ दिनभित्र खर्चको विवरण सार्वजनिक गरी आयोगमा बुझाउनुपर्ने नियमलाई पनि निरन्तरता दिइएको छ।

त्यसैगरी, मतदानको निष्पक्षतालाई कायम राख्न ‘मौन अवधि’ लाई कडाइका साथ लागू गरिने भएको छ।

मतदान हुने दिनको अघिल्लो ४८ घण्टादेखि मतदान केन्द्र बन्द नहुन्जेलसम्मको अवधिलाई मौन अवधिका रूपमा परिभाषित गरिएको छ।

यो अवधिमा कुनै पनि प्रकारका सभा, सम्मेलन, कार्यशाला, अन्तरक्रिया वा सामाजिक सञ्जालमार्फत मत माग्न वा प्रचारप्रसार गर्न पूर्ण रूपमा निषेध गरिएको छ।

मतदान हुनुभन्दा ४८ घण्टा अघि नै मतदान स्थलको ३०० मिटर वरिपरि राखिएका प्रचार सामग्रीहरू हटाउनुपर्नेछ।

साथै, नेपाल सरकार वा प्रदेश सरकारका मन्त्रीहरूले आफू उम्मेदवार भएको क्षेत्रबाहेक अन्यत्र सरकारी स्रोत साधनको प्रयोग गरी प्रचारमा जान पाउने छैनन्।

तर, आयोगको अनुमति लिएर र सरकारी सुविधा प्रयोग नगरी दलको प्रचारमा सहभागी हुन भने बाधा नपर्ने लचिलो व्यवस्था दफा ५ मा गरिएको छ।

कर्मचारी, सुरक्षाकर्मी, शिक्षक तथा प्राध्यापकहरूले कुनै पनि दलको पक्ष वा विपक्षमा प्रचार गर्न वा सामाजिक सञ्जालमा राजनीतिक सामग्री पोस्ट गर्न नपाउने व्यवस्थालाई पनि आचारसंहिताले समेटेको छ।

आचारसंहिता उल्लंघन गर्नेलाई १ लाख रुपैयाँसम्म जरिवाना वा उम्मेदवारी नै रद्द गर्नेसम्मको अधिकार आयोगलाई दिइएको छ।

पूरा आचारसंहिता पढ्न यहाँ क्लिक गर्नहोस्

कालीकोटको रास्कोटमा इलाका प्रशासन कार्यालय स्थापना हुने भएपछि रास्कोटमा खुसियाली छाएको छ।

रास्कोट नगरपालिका, सान्नीत्रिवेणी, पचालझरना, पलाता र नरहरिनाथ गाउँपालिकालाई लक्षित गरेर प्रदेश निर्वाचन क्षेत्र नं ख का लागि रास्कोटमा इलाका प्रशासन कार्यालय स्थापना गर्न शुक्रबार अर्थ मन्त्रालयले निर्णय गरेपछि रास्कोटमा खुसियाली छाएको हो ।

इलाका प्रशासन कार्यालय स्थापना गर्न निर्णयपछि खुसियाली बनाएको नगर प्रमुख धर्मराज शाहीले बताए । उनले भने, 'रास्कोटका नागरिकको वर्षौंदेखिको माग पूरा भएको छ ।’

इलाका प्रशासन बनेपछि नागरिकता बनाउनकै लागि कम्तीमा ३ दिनको समय र ३ हजार रुपियाँ जोगाउन सकिने भन्दै स्थानीयमा खुसियाली छाएको शाहीले बताए ।

रास्कोटका नगरपालिकाका उपप्रमुख मनिराज बरालले नागरिकता बनाउनकै लागि सदरमुकामपारिका करिब ७० हजार बासिन्दाले सदरमुकाम पुग्नुपर्ने बाध्यताको अन्त्य भएको बताए । संघीयताको मर्मअनुसार सहज सेवा दिन राज्यले गरेको निर्णय स्वागत योग्य भएकाले खुसियाली मनाइएको उनको भनाइ छ।

फरक क्षमताकी कवि प्रिता बल्लको एकालाप ऋतुहरू शीर्षकको कवितासंग्रह शनिबार भक्तपुरमा विमोचन भएको छ । नेपाली राष्ट्रिय गानका रचयिता व्याकुल माइलाले कविता संग्रहको लोकार्पण गरे ।

खुट्टाको सहाराले मोबाइलमा टाइप गरेर प्रिताले कविता लेखेकी हुन् । एकाला ऋतुहरू कविता संग्रहभित्र उनका १०० वटा कविताहरू संग्रहित छन् ।

प्रिताका पिता पवनकुमार बल्लका अनुसार २०४८ साल असार १० गते प्रिताको जन्म भएको हो । उनका अनुसार प्रिताको जन्म भएको केही वर्षदेखि नै उनी शाररिक रुपमा अशक्त भइन् । उनी अहिले पनि हिड्डुल गर्न सक्दिनन् । उनी ह्विलचियरको सहायताबाट बाहिर आउँछिन् ।

कवितासङ्ग्रहको सम्पादन जीवनाथ अधिकारीले गरेका हुन् । अनुशीलन नेपालबाट प्रकाशन गरिएको छ ।

कार्यक्रममा सम्पादक अधिकारीले प्रिता आफ्ना भावना व्यक्त गर्ने कवि रहेको बताए । कविताको रूपमा प्रिताले आफ्ना भावनाहरुलाई प्रेममय वातावरणमा छताछुल्ल पार्न सिपालु देखिएको उनले सुनाए ।

।ध्रुवप्रसाद बल्लको सभापतित्व कार्यक्रम भएको थियो । कार्यक्रम प्रिताकी बहिनी निष्ठा बल्लको सञ्चालनमा भएको थियो । कार्यक्रममा सन्दिप बल्लले कवि प्रिताको परिचय गराएका थिए ।

प्रमुख अतिथि व्याकुल माईलासहित चाँगुनारायण साहित्यिक समाजका अध्यक्ष लालबहादुर भुजेल, नारायण झा, लघुकथाकार हरिगोविन्द भूमि, एभरेस्ट स्कुलका संस्थापक प्रिन्सिपल भक्त राजभण्डारी, नेपाल स्काउटका पूर्व राष्ट्रिय सचिव तथा लेखक रामगोपाल कर्माचार्यलगायतले कार्यक्रममा शुभकामना मन्तव्य दिएका थिए ।

आपराधिक गतिविधि गर्ने दुई जनालाई कपिलवस्तु प्रहरीले पक्राउ गरेको छ । मायादेवी गाउँपालिका- २ भैसकुण्डामा ४३ ग्राम बढी खैरो हेरोईनसहित एक जना पक्राउ परेका छन ।

लागुऔषध अनुसन्धान ब्युरो र ईलाका प्रहरी कार्यालय पकडीको संयुक्त टोलीले चाकरचौडाबाट पकडी तर्फ युपी ५५ एयु ०७३ नम्बरको मोटरासईलमा आईरहेको मायोदबी गाउपालिका वडा नम्बर ४ बुलाडिहवाका ३६ वर्षीय अब्दुल कसिम मुसलमानलाई ४३ ग्राम ७६ मिलिग्राम खैरो हेरोईनसहित पक्राउ गरेको हो । पक्राउ परेको अब्दुललाई अदालतबाट १० दिनको म्याद थप गरी अनुसंधान अघि बढाइएको प्रहरी नायब उपरिक्षक रिपेन्द्र कुमार सिंहले बताए ।

त्यस्तै एआईबाट अश्लिल भिडियो फोट बनाएर युवतीको चरित्र हत्या गरेको आरोपमा कपिलवस्तुको सुद्धाधन गाउपालिका २ गुलरीका एक जना युवक पक्राउ गरिएको छ । युवतीको फोटो भिडियो बनाई आफना साथीसंगीहरुलाई पठाएको र युवतीलाई डर देखाई चरित्र हत्या गरेको आरोपमा २८ वर्षीय सुरेश कहार पक्राउ परेका हुन । पक्राउ परेको कहारलाई विद्युतीय कसुर सम्बन्धी मुद्दामा अदालतबाट ५ दिनको म्याद थप गरी घटनाको अनुसंधान भईरहेको प्रहरी उपरिक्षक रिपेन्द्र कुमार सिंहले बताए ।

युवाहरुलाई विदेश गएर पसिना बगाउनुको साटो स्वदेशमा नै कृषि व्यवसायलाई व्यवसायीकता प्रदान गर्ने उद्देश्यका साथ भक्तपुरको चाँगुनारायणमा व्यवसायिक कृषि खेती गर्दै गरेको पाइएको छ । चाँगुनारायण नगरपालिका वडा नं ४ चाँगुनारायणको २५ रोपनीमा सामूहिक खेती गरेको पाइएको हो ।

विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृत चाँगुनारायण मन्दिरको उत्तरपूर्व सांखु सालिनदीबाट सालिनदी उड्गमस्थल हुदै मनोहरा नदी पश्चिमतर्फ बग्दै पश्चिम कुना जडिवुटीसम्म रहेको कृषियोग्य भूमि लाखौ रोपनीमा विगतका वर्षमा ठिमी, बोडे, मुलपानी जडिबुटी क्षेत्रबाट हजारौं टन तरकारी उपत्यका र उपत्यका बाहिर पोखरा लगायत तराई नजिकका भारतका क्षेत्रहरुमासम्म निर्यात गर्ने गरेकोमा यो इतिहासलाई कायम राख्न सामूहिक कृषि खेती गरेको बताएका छन् ।

सालिनदीबाट सलम्बुटार मानेडाँडामुनी खुलालटार, इन्द्रायणी, टौढुड्गा, ब्रम्हखेल डाँछी कान्तीभैरव, चाँगुनारायण इन्जिनियरिङ्ग कलेज, मुलपानीसम्मको कृषियोग्य भूमिमा उत्पादन भएको आलु तरकारी, धान, गहुँ समेत निर्यात गर्ने गरेको भन्दै यसै इतिहासलाई जोगाइराख्न आफूहरु क्रियाशिल गरेको बताएका छन् ।

यो कर्मलाई सफल बनाउन स्थानीयले चम्पापुर कृषि सहकारी संस्था लिमिटेडको पनि स्थापना गरेका छन् । संस्थाका अध्यक्ष बलबहादुर श्रेष्ठले विद्ययालयस्तरदेखि नै कृषि उत्पादनको ज्ञान सिपको विकास गर्न संस्थाले विभिन्न प्रयोगात्मक, सैद्दान्तिक लगायत व्यवहारीक ज्ञानका कक्षाहरु समेत संचालन गर्ने लक्ष्य लिएको जनाए । शनिबार भएको संस्थाको १५ औ वार्षिक साधारणसभामा उनले कृषिमा लगानी जीवनको समून्नति भन्ने मूल नाराका साथ २०६७ सालबाट निरन्तर समुदायकोबिच आर्थिक तथा कृषि सम्बन्धि योजनामा सहभागी जनाउँदै निरन्तर अघि बढ्दै आएको जानकारी गराए ।

चाँगुनारायण नगरपालिका वडा नं ४ मनोहरा फाँटमा कृषि फार्ममा लगानी स्वरुप संस्थाको तर्फबाट २५% मध्ये रु. १० लाख (जम्मा शेयर रकमको ७३%) उत्पादनमुखी कार्यमा साझेदारी लगानी भएको जानकारी उने गराए । कृषि फार्ममा स्थानीय, प्राविधिकहरुको पनि लगानी रहेको उनले जानकारी गराए ।

स्मार्ट सिटीको विरोध

हाल उक्त क्षेत्रहरुमा बिभिन्न राज्यको नीतिबाट स्मार्ट सिटीको अवधारणासंगै बस्ती बिस्तार हुदै उक्त कृषियोग्य भुमि नष्ट हुदै गइरहेको भन्दै उनीहरुले विरोध जनाए । यसकारण खाद्य संकट हुने संभाबना देखिएको छ, कार्यक्रमका वक्ताहरुले भने, उक्त संकट समाधानको विकल्प खोज्न जरुरी रहेको सोही उद्देश्य बोकी राज्यको संविधानमा उल्लेख खाद्य प्रणाली, खाद्य संम्प्रभुता, खाद्य सुरक्षा जस्ता बिषयमाथि लक्षित गरी कार्य गर्ने संस्थाले लक्ष्य राखेको छ ।

संस्थाले लिएको लक्ष्य अनुरुप आगामी दिनहरुमा संस्थाले समुदायभित्रका कृषकहरु, कृषि फाम, उद्यमसिल महिला स्वरोजगार लक्षित गर्दै उत्पादनमुखी तरकारी, पशुपालन, दुधजन्य पदार्थ साथै बिषाधी प्रयोगमा न्युनीकरण गर्दै व्यवसायिक कृषिमा जोड दिने, प्राङ्गारीक, गडैलामलको प्रयोग विधि अनुरुप विउविजन उत्पादन गरी विस्तार गर्ने लक्ष्य लिएको जनाएको छ ।

चाँगुनारायण वडा नं. ४ स्थित विभिन्न सामुदायिक वनसँग सहकार्य गरी उत्पादनमुखी जडिबुटी, उद्यमसिल वन, कृषि पर्यटन जस्ता योजना संचालन गर्ने उद्देश्य लिदै विगत वर्षहरुमा चाँगुनारायण सामुदायिक वन क्षेत्रभित्र ७०० वटा टिमुर, ११०० वटा तेजपाट, ओखर, अमला, रोड सल्ला, रुडाक्ष, कतुस, हर्रो, वरों, बेल जस्ता वृक्षारोपन गर्न सहयोग पुयाउदै आएको समेत अवगत गराइयो । संस्थाले समुदायभित्र रहेका वन क्षेत्र, कृषियोग्य क्षेत्रमा सामुहिक कृषि प्रणालीमा जोड दिदै वरपरका कृषकहरुलाई निर्वाहमुखी कृषि भन्दा माथि उठेर व्यवसायिमुखी कृषि पर्यटनमा विश्व सम्पदा क्षेत्रभित्र रहेको चाँगुनारायण मन्दिर लगायतका त्यहाँ भएको विभिन्न कला संस्कृतिसँग जोड्दै पर्यटन व्यवसाय समेत विकास विस्तार गर्ने लक्ष्य संस्थाले लिएको जनायो ।

गरौ हामी मिलेर कृषि कर्म, बुझेर देशको मर्म, निर्यात भन्दा आयात बढी, नमानौ लाज गर्नलाई श्रम भन्ने नाराका साथ आफूहरु निरन्तर अगाडि बढिरहेको सचिव रामकुमार तामांगले बताए ।

उदयपुरको चौदण्डीगढी नगरपालिका ३ बाट ७ सय ६३ किलोग्राम ७ सय ग्राम लागूऔषध गाँजा बोकेको बोलेरो गाडीसहित २ जना पक्राउ परेका छन् ।

शनिबार बिहान १२:३० बजे इलाका प्रहरी कार्यालय बेल्टार र लागुऔषध नियन्त्रण व्युरो बिराटनगरबाट खटेको संयुक्त प्रहरी टोलीले चौदण्डीगढी नगरपालिका-३ स्थित पैतालिस चौकबाट लागू औषध बोकेको बोलेरोसहित उनीहरु पक्राउ परेका हुन् ।

बसाहाबाट सदरमुकाम गाईघाटतर्फ आउदै गरेको को १ ज ३४५६ नं. को बोलेरो गाडी चेकजाँच गर्दा गाडीभित्र ३० बोरामा राखेको ७ सय ६३ किलोग्राम ७ ग्राम गाँजा बरामद भएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय उदयपुरले जनाएको छ ।

गाँजा बोक्ने गाडी चालक बेलका नगरपालिका -६ का रविनकुमार राई र सोही गाडीमा सवार बेलका नगरपालिका -९ का रामबहादुर राईलाई नियन्त्रणमा लिएर अनुसन्धान अघि बढाएको जिल्ला प्रहरी प्रवक्ता डिएसपी केदारमान दोङले बताए ।

निर्वाचन आयोगले फागुन २१ गतेदेखि हुने प्रतिनिधिसभा सदस्य निर्वाचनका लागि निर्वाचन आचारसंहिता ०८२ स्वीकृत गरेको छ।

शनिबार बसेको आयोगको बैठकले आचारसंहिताको मस्यौदालाई अन्तिम रूप दिँदै स्वीकृत गरेको हो।

निर्वाचनमा स्वतन्त्रता, स्वच्छता, निष्पक्षता, पारदर्शिता, मितव्ययिता तथा भयमुक्त वातावरण कायम राख्न निर्वाचन आचारसंहिता–२०८२ जारी गरिएको आयोगले जनाएको छ।

निर्वाचन आयोग ऐन, २०७३ को दफा २२ ले अधिकार प्रयोग गरी आयोगले आचारसंहिता जारी गरिएको हो।

आचारसंहितामा १० वटा परिच्छेद र पाँच वटा अनुसूची छन्। यो आचारसंहिता जारी भएसँगै निर्वाचन आचारसंहिता २०७९ खारेज गरिएको आयोगले जनाएको छ।

जारी आचारसंहिता उल्लङ्घन गर्नेको नाम सार्वजनिक गरिने, विद्युतीय माध्यम वा सूचना प्रविधिको उपयोग गर्न सकिने व्यवस्था गरिएको छ।

आचारसंहितामा निर्वाचन घोषणापत्र सार्वजनिक गरिनुपर्ने व्यवस्थासमेत गरिएको छ।

नेपालमा ७१ प्रतिशत नसर्ने रोगका बिरामी रहेका मधेस प्रदेशको स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयले जनाएको छ । खाद्य प्रविधि तथा गुण नियन्त्रण विभाग जनकपुरद्वारा आज आयोजित ‘नसर्ने रोगको न्यूनीकरणका लागि खानेपानीमा सुधार’सम्बन्धी जनचेतनामूलक कार्यक्रममा करिब ७१ प्रतिशतमा नसर्ने रोग देखिने गरेको जानकारी दिइएको हो ।

मन्त्रालयका स्वास्थ्य महाशाखा प्रमुख डा विपिनकुमार झाद्वारा प्रस्तुत विवरण अनुसार नसर्ने रोगका बिरामीको सङ्ख्या दिनप्रतिदिन बढ्दै गएको छ । अहिले सर्नेभन्दा बढी नसर्ने रोगका बिरामी बढ्दै गएको झाले बताए ।

नसर्नेमा मुख्य गरी मुटु रोग, मधुमेह, क्यान्सर, तथा दीर्घ श्वासप्रश्वासका बिरामी रहेका डा झाले जानकारी दिनुभयो । उहाँले करिब ३० वर्ष अघि विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले नसर्ने रोगको समस्या जटिल हुने भएकाले त्यसबाट सचेत र सुरक्षित रहन आग्रह गरेको थियो ।

नसर्ने रोगको मुख्य कारण मिसावटयुक्त अखाद्य प्रदार्थको प्रयोग, प्रदूषित हावापानी तथा जथाभावी खानपिन, शारीरिक रूपमा निष्क्रिय दैनिकीलगायत रहेकाले त्यसबाट सुरक्षित रहन जीवनशैली र खानपिनको बानीमा सुधार ल्याउनुपर्नेमा डा झाले जोड दिएका छन् । मधेस प्रदेशमा पनि यो समस्या बढ्दै गएको उनको भनाइ छ ।

कार्यक्रममा जनस्वास्थ्य कार्यालय धनुषाका प्रमुख उमेश यादवले स्वास्थ्य समस्या समाधानका लागि सरकारी तथा गैरसकारी निकाय हातोमालो गरेर अगाडि बढनुपर्नेमा जोड दिँदै बजेट कटौतीले आफ्नो कार्यालयले गुणस्तरीय सेवा दिन नसकेको गुनासो गरे ।

अहिले हृदयघात, मोटोपन, थाइराइड, महिलाको स्तन तथा पाठेघरको मुखको क्यान्सर, कलेजोको क्यान्सर, उच्च रक्तचापलगायत बिरामी अत्यधिक रहेकाले स्वास्थ्य सतर्कता अपनाउन सबैलाई उनले आग्रह गरेका छन् ।

आर्युवेद अस्पताल धनुषाका प्रमुख डा रुद्रनारायण ठाकुरले नसर्ने रोगको उपचार तथा नियन्त्रणका लागि आर्युवेद औषधिको प्रयोगसँगै योग र ध्यान प्रभावकारी बन्ने बताए । आयुर्वेदमा जटिलभन्दा जटिल रोगको प्रभावकारी उपचार क्षमता विकास हुँदै गएको उनको भनाइ छ ।

खाद्य प्रविधि तथा गुण नियन्त्रण विभाग जनकपुरका प्रमुख विमल दाहालले स्वस्थ जीवनका लागि स्वच्छ र गुणस्तरीय खानपिन आवश्यक रहेको उल्लेख गर्दै कार्यालयले खाद्य स्वच्छताका साथै न्यूनगुणस्तरीय खाद्यान्न उत्पादन तथा बिक्रीवितरण रोक्न नियमित अनुगमन तथा त्यस्ता वस्तुको प्रयोशालामा परीक्षण गरिरहेको जानकारी दिए ।

जनकपपुरधाम उपमहागनरपालिकाअन्तर्गत विभिन्न वडाका महिला, समाजसेवी तथा विभिन्न कार्यालयका प्रमुखको सहभागिता रहेको कार्यक्रम खाद्य प्रविधि तथा गुण नियन्त्रण विभागका प्रमुख दाहालको अध्यक्षतामा सम्पन्न भएको थियो । रासस

नेपाली कांग्रेसले फागुनमा हुने प्रतिनिधिसभा निर्वाचनमा समानुपातिक तर्फका उम्मेदवार छान्ने प्रक्रिया थालेको छ । ११० उम्मेदवार चयनको मापदण्ड तयार गरेर नाम चयन प्रक्रियासमेत पार्टीले अगाडि बढाएको छ ।

त्यस्तै कांग्रेसले विगतका निर्वाचनमा पार्टीका नेतालाई असहयोग गर्ने पार्टी हितविपरीत लागेका नेता तथा कार्यकर्तालाई कारबाही मिनाहा गरी क्रियाशील सदस्य नवीकरण गर्ने निर्णय गरेको छ ।

शनिबार केन्द्रीय कार्यालय सानेपामा बसेको केन्द्रीय कार्यसम्पादन समितिको बैठकले अनुशासनको कारबाही फुकुवा गरी क्रियाशील सदस्यता नवीकरण गर्ने निर्णय गरेको हो ।

यस्तै, विगतको निर्वाचनमा पार्टीको उम्मेदवार वा पार्टीले समर्थन गरेका उम्मेदवारकाविरुद्ध उम्मेदवार भएका, तिनका प्रस्तावक र समर्थक वा असहयोग गरी अनुशासन विपरीतका काम गरेकालाई केन्द्रीय अनुशासन समितिले गरेको निष्काशन, निलम्बन र पार्टीको विधानअनुसार स्वतः कारबाहीमा परेकाहरूको बाँकी अवधि माफी/मिनाहा गर्ने निर्णय पार्टीले गरेको छ ।

बैठकले विगतमा विभिन्न कारणले पार्टी परित्याग गरेर स्वतन्त्र बनेका वा अन्य पार्टीमा गएर उम्मेदवार, प्रस्तावक वा प्रचारक बनेकाहरूलाई पनि पार्टीमा फर्कनका आह्वान गरेको छ । त्यसरी फर्किने व्यक्तिलाई क्रियाशील सदस्यतासहित आवश्यक जिम्मेवारी प्रदान गर्ने बैठकले निर्णय गरेको छ ।

त्यसैगरी विभिन्न पेसा, व्यवसाय र विविध क्षेत्रमा रही राष्ट्र र जनताको सेवामा समर्पित लोकतान्त्रिक विचार र आस्था भएका व्यक्तिलाई कांग्रेसमा सक्रिय भूमिका निर्वाह गर्न आह्वान गरिएको छ । कांग्रेसले वर्तमान परिस्थितिमा पार्टी, लोकतन्त्र र समग्र मुलुकको हितका लागि बौद्धिक र व्यावसायिक क्षेत्र विशेष संवाद र सहकार्य गरेर अघि बढ्ने निर्णयसमेत गरेको मुख्यसचिव पौडेलले उल्लेख गरेका छन् ।

केन्द्रीय कार्यसम्पादन समितिको बैठक आइतबार बिहान ११ बजे पार्टी केन्द्रीय कार्यालयमा पुनः बस्नेछ ।

नेपाली कांग्रेस केन्द्रीय कार्यसम्पादन समितिको बैठकले अनुशासनको कारबाहीमा परेकाहरूलाई माफी–मिनाहा दिने निर्णय गरेको छ। शनिवार केन्द्रीय कार्यालय सानेपामा कार्यवाहक सभापति पूर्णबहादुर खड्काको अध्यक्षतामा बसेको कार्यसम्पादन समितिको बैठकले यस्तो निर्णय गरेको हो।

वर्तमान विकसित राजनीतिक अवस्थालाई मध्यनजर गर्दै पार्टीभित्रको एकता कायम गर्दै लोकतान्त्रिक व्यवस्था र संविधानको रक्षा गर्नु पर्ने राष्ट्रिय दायित्वलाई हेरेर भविष्यमा पार्टी हित विपरीत कुनै पनि कार्य नगर्न सचेत गराउँदै यस्तो निर्णय गरेको कांग्रेसले जनाएको छ।

यो निर्णय अनुसार विगतका निर्वाचनमा पार्टी उम्मेदवार वा पार्टीले समर्थन गरेका उम्मेदवारविरुद्ध उठेका, उम्मेदवारका प्रस्तावक र समर्थक बसेका वा असहयोग गरी अनुशासन समितिको कारबाही परेकालाई बाँकी अवधि माफी मिनाहा भएको छ।

‘यसरी कारबाही माफी–मिनाहा भएका व्यक्तिहरूको क्रियाशील सदस्यतालाई निरन्तरता कायम गरी क्रियाशील सदस्यता नवीकरण गर्ने निर्णय यो बैठक गर्दछ,’ पार्टीको विज्ञप्तिमा भनिएको छ।

यस्तै विभिन्न कारणले पार्टी परित्याग गरेर स्वतन्त्र बनेका, अन्य पार्टीमा गएकाहरूलाई पनि घर फर्कन पनि कांग्रेस बैठकले आह्वान गरेको छ। ‘त्यसरी फर्किने साथीहरूलाई क्रियाशील सदस्यता सहित आवश्यक जिम्मेवारी प्रदान गर्ने निर्णय यो बैठक गर्दछ,’ निर्णयमा भनिएको छ।

यस्तै कांग्रेसले आजको परिस्थितिमा पार्टी, लोकतन्त्र र समग्र मुलुकको हितका लागि बौद्धिक र व्यावसायिक क्षेत्र विशेष संवाद र सहकार्य गरेर अघि बढ्ने निर्णय गरेको छ।

यस्तै फागुन २१ को निर्वाचनका लागि समानुपातिक तर्फका ११० उम्मेदवार चयनको मापदण्ड तयार गरेर नाम चयन प्रक्रिया पनि सुरु गरेको छ।

यस्तै कार्यसम्पादन समितिको बैठक भोलि पनि बिहान ११ बजे बस्ने छ।