आगामी फागुन २१ गते हुने प्रतिनिधिसभा निर्वाचनलाई लक्षित गर्दै उज्यालो नेपाल पार्टी र सर्वोदय पार्टीबीच औपचारिक रूपमा चुनावी एकताको घोषणा गरिएको छ।

आज यहाँ आयोजित संयुक्त पत्रकार सम्मेलनमार्फत दुवै पार्टीका शीर्ष नेतृत्वले चुनावी एकता घोषणापत्रमा हस्ताक्षर गर्दै संयुक्त रूपमा निर्वाचनमा सहभागी हुने प्रतिबद्धता जनाएका हुन्।

उक्त पत्रकार सम्मेलनमा उज्यालो नेपाल पार्टीका अध्यक्ष अनुप उपाध्याय र सर्वोदय पार्टीका अध्यक्ष दीपक साहले संयुक्त रूपमा चुनावी एकता घोषणापत्रमा हस्ताक्षर गरेका थिए।

दुई पार्टीबीच भएको सहमतिअनुसार सर्वोदय पार्टीले आगामी प्रतिनिधिसभा निर्वाचनमा उज्यालो नेपाल पार्टीको चुनाव चिह्न ‘बलेको चिम’ प्रयोग गर्ने, साझा चुनावी घोषणापत्र निर्माण गर्ने तथा चुनावी प्रक्रियामा उत्पन्न हुनसक्ने विवाद समाधानका लागि संयुक्त संयन्त्र गठन गर्ने उल्लेख गरिएको छ।

उज्यालो नेपाल पार्टीका अध्यक्ष उपाध्यायले वर्तमान देशको जटिल राजनीतिक अवस्था, अस्थिरता र जनतामा बढ्दो निराशाबाट निकास खोज्ने उद्देश्यले औपचारिक चुनावी एकता घोषणा गरिएको जानकारी दिए।

उनले भने, 'देशलाई स्थिरता, सुशासन र जवाफदेही राजनीतिक संस्कृतितर्फ डोर्याउन समान सोच र लक्ष्य भएका शक्तिहरूबीच एकता अपरिहार्य भएको छ।'

यसैगरी सर्वोदय पार्टीका अध्यक्ष दीपक साहले ‘जेनजी आन्दोलन’ को भावना, चेतना र मागलाई व्यवहारमा रूपान्तरण गर्दै नयाँ राजनीतिक संस्कृतिको निर्माण गर्ने लक्ष्यसहित एकीकृत मोर्चाबाट चुनावमा जाने निर्णय गरिएको बताए।

नेपाली कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) का संयोजक पुष्पकमल दाहालको निर्वाचन क्षेत्र स्थायी नहुने देखिएको छ । अघिल्लो प्रतिनिधिसभा सदस्य, २०७९ मा दाहाल गोरखा निर्वाचन क्षेत्र–२ बाट निर्वाचित भएका थिए ।

त्यसबेला गोरखाका डा. बाबुराम भट्टराईले उक्त क्षेत्र दाहाललाई छाडेका थिए । आगामी फागुन २१ गते हुने प्रतिनिधिसभा सदस्य निर्वाचनमा गोरखा –२ बाट उम्मेदवार बन्ने तयारीमा भट्टराई लागेपछि दाहालका लागि नयाँ चुनावी क्षेत्र खोज्नुपर्ने अवस्था देखिएको हो । विगतमा दाहाल चितवन, रोल्पा, सिरहा र काठमाडौंबाट निर्वाचन लडिसकेका छन् ।

भट्टराई निकट नेताहरुका अनुसार यदि उनी गोरखा– २ बाट उम्मेदवार नबने छोरी मानुषी यमी भट्टराई उम्मेदवार उम्मेदवार हुनेछन् । अघिल्लो प्रतिनिधिसभा सदस्य निर्वाचनमा गोरखा–२ दाहाललाई छाडेका भट्टराई प्रत्यक्षतर्फ उम्मेदवार बनेनन् । त्यसबेला उनले छोरी मानुषीलाई काठमाडौं निर्वाचन क्षेत्र–७ बाट उम्मेदवार बनाएका थिए ।

दाहाल अघिल्लो पटक चितवन निर्वाचन क्षेत्र–३ असुरक्षित ठानेर गोरखा–२ पुगेका थिए । दाहाल फागुनमा हुने निर्वाचनमा चितवन–३ बाट उम्मेदवार बन्न चाहन्छन् । दाहाल आफू त्यहाँबाट उम्मेदवार बन्ने अवस्था नआए छोरी रेणु दाहाललाई उम्मेदवार बनाउन चाहन्छन् ।

दाहालले चितवन–३ आफू वा छोरीका लागि सुरक्षित गर्न राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) सँग सहकार्यको कोसिस गरिरहेका छन् । रेणु भरतपुर महानगरपालिको मेयर छिन् । यसकारण यस पटक प्रतिनिधिसभा सदस्य निर्वाचनमा उनी उम्मेदवार बन्ने सम्भावना कम छ । दाहालले आफू चितवन–३ बाट उम्मेदवार बन्न चाहेकाले सहकार्यका लागि रास्वपासँग प्रस्ताव गरेको स्रोतको दाबी छ ।

फागुनको निर्वाचनका लागि दाहालको नाम महोत्तरी–४ र गोरखा–१ बाट सिफारिस भइसकेको छ । सर्लाही र नुवाकोटबाट पनि उनको नाम सिफारिस हुने सम्भावना रहेको स्रोतको दाबी छ । दाहालको नाम शेरा दरबार जग्गा हिनामनिा प्रकरणमा मुछिएकाले नुवाकोट उनका लागि महँगो पर्ने बताइएको छ ।

यसअघि दाहाल निर्वाचित गोरखा–२ भट्टराईको पकड क्षेत्र मानिन्छ । गोरखा–२ रास्वपाका सहमहामन्त्री कविन्द्र बुर्लाकोटीको पनि पकड क्षेत्र मानिन्छ । नयाँ पुस्ताले बुर्लाकोटीलाई मन पराइरहेकाले गोरखा–२ यस पटक दाहालका लागि अनुकूल हुन नसक्ने बताइन्छ ।

दाहालले यसपटक विभिन्न स्रोतमार्फत रास्वपा सभापति रवि लामछिानेसँग सहकार्यका लागि कुराकानी गरिरहेका छन् । लामिछाने थुनामा हुँदा उनलाई भेट्न नख्खु कारागारसमेत पुगेका दाहालले चितवन आफ्ना लागि सुरक्षित बनाउन खोजिरहेको स्रोतले जनाएको छ ।

दाहाल गत भदौ ४ गते लामिछानेलाई भेट्न नख्खु कारागार पुगेका थिए । नख्खु कारागारमा लामिछानेलाई भेट्न पुगेपछि दाहालप्रति रास्वपाले आभार प्रकट गरेको थियो । त्यो भेटमा रास्वपा उपसभापति डोलप्रसाद अर्याल र प्रवक्ता मनिष झा पनि उपस्थित थिए ।

विभिन्न वामपन्थी पार्टीहरु मिलेर बनेको नेकपाका संयोजक दाहालले पार्टीकै भरमा आफूले चितवन–३ बाट चुनाव जित्न नसक्ने विश्लेषणसहित रास्वपासँग सहकार्य गर्न केही सहयोगीलाई पनि संवादमा खटाएको स्रोतको दाबी छ ।

दाहालसँग निकट तर नेकपाभन्दा बाहिरका केही बुद्धिजीवीले लामिछानेसँग दाहालका तर्फबाट चितवन–३ मा चुनावी सहकार्यको प्रस्ताव राखिसकेको स्रोतको दाबी छ । स्रोतका अनुसार चितवनमा मात्र नभएर देशभरि सहकार्य प्रस्ताव पनि उनले दूतमार्फत लामिछानेसँग पुर्‍याएका छन् । नेकपा र रास्वपाबिच चुनावी सहकार्य भए बहुमतको सरकार बनाउन सकिने दाहालको अनुमान रहेको स्रोतले बतायो ।

२०६४ सालमा भएको संविधानसभा सदस्य निर्वाचनमा दाहाल काठमाडौं–१० र रोल्पाबाट विजयी भएका थिए । त्यसपछि उनी रोल्पा गएनन् । २०७० सालमा भएको संविधानसभा सदस्य निर्वाचन (दोस्रो) मा काठमाडौं– १० बाट पराजित दाहाल सिरहा १ बाट निर्वाचित भएका थिए । दाहाल २०७४ सालमा भएको संसदीय निर्वाचनमा चितवन ३ बाट निर्वाचित भएका थिए । त्यसपछि उनी गोरखा पुगेका थिए । अहिले रास्वपासँग मिलेर चितवन ३ बाटै चुनावमा भाग लिने कोसिसमा दाहाल छन् । चितवन–३ राप्रपाको पनि पकड क्षेत्र मानिन्छ ।

अघिल्लो पटक सो क्षेत्रबाट राप्रपाका विक्रम पाण्डे विजयी भएका थिए । उनलाई त्यतिबेला एमालेले सहयोग गरेको बताइएको थियो । एमालेले पाण्डेलाई सहयोग गर्ने भएपछि दाहालले सो क्षेत्र छाडेर गोरखा २ पुगेका थिए । अहिले चितवनमा रास्वपाको पकड रहेको भन्दै दाहाले सहकार्यको प्रस्ताव राखेको स्रोतको दाबी छ । दाहालले रास्वपालाई देशका विभिन्न निर्वाचन क्षेत्रमा सहयोग गर्नेगरी यस्तो प्रस्ताव गरेको स्रोतले जनाएको छ ।

नेपाली कांग्रेसका नेता डा. शेखर कोइरालाले विराटनगरस्थित कोइराला निवास जलाउनेलाई सरकारले छाडेको खुलासा गरेका छन्। बुधबार नागरिक फ्रन्टलाइनमा कुराकानी गर्दै शेखरले यस्तो खुलासा गरेका हुन्।

‘मलाई थाहा छ, कोइराला निवास कसले जलायो। तर म भन्दिनँ, त्यो जलिसक्यो सक्यो,’ शेखरले भने, ‘भनेर के फाइदा? यो सरकारले वा अर्को सरकारले उसलाई दुई दिन समातेर छोड्ने हो भने केही माने भएन।’

१२५ वर्ष पुरानो घर लोकतन्त्रको, प्रजातन्त्रको पर्यायवाची घर जलाउनेलाई सरकारले नै छाडेको उनले बताए। ‘राज्यले छोडिराख्या छ त। समातेको छोड्या छ त। अनि किन भन्नुहुन्छ?,’ कोइरालाले भने।

तर राज्यले उनीहरूबाट कसले भनेर गरेको हो भनेर कुरा निकाल्नसक्नुपर्नेमा भने जोड दिए। उनले भने, ‘तीनीहरुले के खोजेको हो? के गर्न खोजेको हो?’

श्रम संस्कृति पार्टीका केन्द्रीय अध्यक्ष हर्कराज राईले श्रमलाई राष्ट्र निर्माणको मूल आधारका रूपमा स्थापित नगरेसम्म नेपाल समुन्नत बन्न नसक्ने बताएका छन्।

आज श्रम संस्कृति पार्टी जिल्ला कमिटी झापाको आयोजनामा विर्तामोडमा आयोजित आमसभालाई सम्बोधन गर्दै राईले श्रम संस्कृतिको विकासबिना परिवर्तन सम्भव नहुने स्पष्ट पारे।

'श्रम गरेर धर्तीलाई फुलाउनुपर्छ। श्रम गर्ने बानीले नै नेपाल बन्छ,' अध्यक्ष राईले भने, 'अरूको दोष खोजेर होइन, आफ्नै हातले काम गरेर देश बनाउने संस्कार आवश्यक छ।'

पार्टीले आगामी फागुन २१ गते हुने प्रतिनिधि सभाको निर्वाचनमा ७७ वटै जिल्लाबाट उम्मेदवारी दिने तयारी गरेको जनाएको छ।

कर्णाली प्रदेशका मुख्यमन्त्री यामलाल कँडेलले फागुन २१ गते तोकिएको मितिमा निर्वाचन गराउने हो भने प्रमुख राजनीतिक दललाई पाखा राख्ने सोच त्याग्न सुझाव दिएका छन्।

उनले निर्वाचनको विषय अझै संशयमा भन्दै दलहरूबीचको सहमतिले मात्र निर्वाचनको वातावरण बन्ने धारणा राखे। आजदेखि वीरेन्द्रनगरमा सुरु भएको प्रदेश सुरक्षा गोष्ठीमा मुख्यमन्त्री कँडेलले सरकारका कतिपय गतिविधिकै कारण निर्वाचनको वातावरण अझै तयार नभएको समेत दाबी गरे।

मुख्यमन्त्री कँडेलले निर्वाचनका सन्दर्भमा भयरहित वातावरण र सुरक्षा प्रमुख विषय रहेको भन्दै भदौ २३ र २४ गतेपछि सुरक्षा अवस्थाले भयरहित वातावरण बन्न नसकेकोमा जोड दिए। उनले सुरक्षा अवस्था पहिलेको जस्तो नरहेको र सुरक्षाकर्मीमा समेत मनोवैज्ञानिक त्रासमा रहेको भन्दै निर्वाचनको वातावरण बनाउन सुरक्षाकर्मी त्रसित मनोविज्ञानबाट मुक्त हुनुपर्ने धारणा राखे।

उनले भने, ‘यहाँ व्यक्त नभए पनि सुरक्षाकर्मी साथीहरू एक प्रकारले मनोवैज्ञानिक रूपमा त्रसित हुनुहुन्छ, उहाँलाई दिइएको हतियार परिआएमा प्रयोग गर्ने वा नगर्ने द्विविधामा हुनुहुन्छ यस्तो अन्यौल अवस्थामा निर्वाचनको वातावरण कसरी बन्न सकला?'

नेपाली कांग्रेसका नेता डा. शेखर कोइरालाले भदौ २३ र २४ गतेको घटना एक भाग मात्रै भएको बताउँदै अर्को त्यस्तै भाग नेपालले ब्यहोर्नुपर्ने पूर्वानुमान गरेका छन्। बुधबार नागरिक फ्रन्टलाइनमा कुराकानी गर्दै कोइरालाले यस्तो टिप्पणी गरेका हुन्।

‘जेन–जी आन्दोलन के केपी ओलीको सरकार ढाल्न र ७६ जनाको हताहती गर्न मात्रै भएको हो? ०८४ को चुनाव ०८२ मा ल्याउन मात्रै भएको हो? त्यो त होइन होला,’ शेखरले भने, ‘मैले भन्ने गरेको छु भदौ २३ र २४ को घटना हाफ सर्कल मात्रै हो। अब हाफ सर्कल बाँकी छ। त्यो के हो? आई डन्ट नो।’

अहिले बुझ्नै गाह्रो भएको उनले बताए। ‘ल २३ गतेको त सरकारको दमन भन्नुस्, कलिला केटाकेटी हताहत भए। तर, २४ गतेको घटना?,’ उनले प्रश्न गरे।

२४ गतेको घटना घटाउन नेपालीहरूको त्यत्रो क्षमता नै नभएको पनि कोइरालाले दाबी गरे। ‘६ घण्टामा देशभरी एकैचोटी बाल्ने नेपालीहरूको क्षमता छ? जेन–जीको छ? मलाई लाग्दैन,’ उनले भने। यो विषय खोज गर्नुपर्ने र अनुसन्धान गर्ने मान्छे र संस्थाहरूले खोजी गर्नुपर्ने उनले बताए।

ती घटनामा नेपालको लोकतन्त्र, लोकतान्त्रिक विरासत बोकेका संस्था र जनप्रतिनिधिमूलक संस्थामा छानीछानी आक्रमण भएको बताउँदै यसलाई सामान्य लिन नमिल्ने बताए।

यस्तै नेपालको घटनालाई सार्क राष्ट्रका अन्य देश, बाङ्ग्लादेश, श्रीलंकालगायतका देशमा भएका घटनासँग जोडेर पनि अनुसन्धान गर्नुपर्नेमा जोड दिए।

तर, यो अनुसन्धान वर्तमान सरकारबाट हुनेमा आफू विश्वस्त नरहेको पनि उनले टिप्पणी गरे।

नेपाली कांग्रेसका नेता डा. शेखर कोइरालाले पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवाले पत्नी डा. आरजु राणा देउवालाई राजनीतिमा अगाडी सार्नु स्वाभाविक रहेको बताएका छन्। बुधवार नागरिक फ्रन्टलाइन संवादमा कुराकानी गर्दै नेता कोइरालाले यस्तो बताएका हुन्।

संवादमा नागरिक दैनिकका प्रधान सम्पादक गुणराज लुइँटेलले ‘कांग्रेसमा सभापति शेरबहादुर देउवाकी पत्नी पनि, नेता पनि आरजु राणाको व्यवस्थापन जसले गर्छ, उसैले सभापति जित्छ भनिन्छ नि?’ भनेर प्रश्न गरेका थिए।

त्यसको जवाफमा कोइरालाले त्यो ‘न्यारेटिभ’ पार्टीभित्र रहेको स्वीकार गरे। ‘त्यो न्यारेटिभ पार्टीभित्र छ। त्यसलाई म स्वाभाविक रूपमा लिन्छु,’ उनले भने, ‘सभापतिको सक्सेसरका रूपमा परिवार आउनु अन्यथा होइन।’

नेपाली कांग्रेसका नेता डा. शेखर कोइरालाले पार्टीको महाधिवेशनमा सभापति पदमा जति जना उठे पनि फरक नपर्ने बताएका छन्। बुधबार नागरिक फ्रन्टलाइन संवादमा कुराकानी गर्दै लोकतान्त्रिक पार्टीको नेतृत्व लिने चाहना राख्नु स्वाभाविक रहेको बताउँदै यस्तो टिप्पणी गरेका हुन्।

‘लास्ट टाइम(१४ औँ महाधिवेशन)मा पनि म र शेरबहादुर देउवा जीसहित पाँच जना सभापतिमा भिडेको हो। कांग्रेसमा सभापति हुन ५० प्रतिशत बढी भोट ल्याउनैपर्छ, नभए दोस्रो चरणमा जान्छ,’ कोइरालाले भने,‘त्यसैले जति जना लडे पनि के फरक पर्छ र?’

आफू पार्टी सभापति लड्दा प्यानलै बनाएर जाने उनले बताए। तर प्यानलमा बस्न नचाहनेले स्वतन्त्र भएर लड्न पनि सक्ने उनले बताए।

नेपाली कांग्रेसका नेता डा. शेखर कोइरालाले महामन्त्री गगन थापाले टिम छाड्नुलाई आफूले स्वाभाविक रूपमा लिएको प्रतिक्रिया दिएका छन्। बुधवार नागरिक फ्रन्टलाइन संवादमा कुराकानी गर्दै नेता कोइरालाले पार्टीभित्र टिममा नेता आउने–जाने क्रम स्वाभाविक रूपमा चलिरहने बताएका हुन्।

१४ औँ महाधिवेशनमा नेता कोइराला सभापति लड्दा उनकै टिमबाट गगन महामन्त्रीका उम्मेदवार थिए। अहिले १५ औँ महाधिवेशनमा दुवै नेता सभापतिको तयारीमै छन्।

कोइरालाले आफू सभापतिको स्वाभाविक उम्मेदवार रहेको बताउँदै त्यसैको तयारीमा लागिरहेको बताए। गगन आफूसँग नहुँदा त्यसको विकल्पमा अरू कुनै नेता पनि आउन सक्ने उनले बताए।

‘यस्तो भइरहन्छ। पहिले–पहिलेका महाधिवेशनमा पनि भएका छन्। उहाँ जाँदा शेरबहादुरजीकै टिममा भएका कोही नेता मसँग आउनुहोला,’ कोइरालाले भने, ‘मैले अघिल्लो पटक प्रयास गरेँ, सकिनँ। अहिले त्यो भन्दा राम्रो तयारी गरिरहेको छु।’

यस पटक कोइराला परिवारका अन्य नेताहरू डा. शशांक कोइराला र सुजाता कोइरालाले आफूलाई सहयोग गर्ने उनले दाबी गरे।

नेपाली कांग्रेसका नेता डा. शेखर कोइरालाले सरकारले तोकेको फागुन २१ को प्रतिनिधिसभा अगावै १५ औँ महाधिवेशन सम्पन्न हुने दाबी गरेका छन्। बुधवार नागरिक फ्रन्टलाइन संवादमा कुराकानी गर्दै नेता कोइरालाले यस्तो बताएका हुन्।

यद्यपि पुस २६ देखि तोकिएको महाधिवेशनको मितिमा भने अलिअलि तलमाथि हुन सक्ने उनले बताए। ‘महाधिवेशन मिति अलिअलि तलमाथि होला। तर, हामी आम चुनाव अगाडी महाधिवेशन भने गरिहाल्छौँ,’ कोइरालाले भने।

फागुन २१ मा तोकिएको प्रतिनिधिसभा निर्वाचन हुनेमा भने उनले शङ्का व्यक्त गरे। ‘सरकारका तर्फबाट हुनुपर्ने जति वातावरण निर्माण भएकै छैन। हामी त चुनाव लड्न तयारै छौँ नि,’ उनले भने, ‘सरकारले गर्नुपर्ने काम त गरिसकेको जस्तो लाग्दैन।’

राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी र कमल थापा नेतृत्वको अर्को राप्रपाबीच एकता हुने भएको छ ।

निर्वाचनको मिति नजिक आइरहेका बेला राजेन्द्र लिङ्देन नेतृत्वको राप्रपा र थापा नेतृत्वको अर्को राप्रपाबीच मिलेर जाने सहमति भएको हो । राप्रपाका प्रवक्ता मोहन श्रेष्ठका अनुसार एकापसमा मिलेर जाने सहमति भएको हो ।

बुधबार राप्रपाको केन्द्रीय कार्यालय धुम्बाराहीमा बसेको बैठकले बद्लिदो परिस्थितिमा दुई मिलेर जाने सहमति भएको थियो । बैठकमा दुई राप्रपाका नेताहरु सहभागी थिए । गत महाधिवेशनमा पराजित भएपछि थापाले राप्रपा छोडेका थिए ।

२०७८ साल माघमा पार्टीमा सैद्धान्तिक विचलन आएको भन्दै छाडेका थापा अहिले घर फर्किन तयार भएका हुन् । उनले त्यतिबेला गलत प्रवृत्तिलाई सुधार गरेर बाँकी क्रियाशील राजनीतिक जीवन पार्टीभित्रै बिताउने चाहना भए पनि सुनुवाइ नभएकाले आफूले राप्रपा छाडेका बताएका थिए ।

२०७८ सालको मंसिरको अन्तिम साता भएको पार्टी महाधिवेशनमा अध्यक्षमा पराजित भएसँगै थापा असन्तुष्ट रहँदै आएका थिए । राप्रपाका पूर्वअध्यक्षसमेत रहेका थापाले पार्टी छाडेपछि नयाँ राजनीतिक दल घोषणा गरेर बसेका थिए ।

त्यतिबेला थापाले पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहले महाधिवेशनको निर्वाचन प्रक्रियामा हस्तक्षेप गरेका कारण अध्यक्षमा आफू पराजित भएको आरोप लगाएका थिए ।

पूर्वराजाको भूमिकाको बारेमा पार्टीले छानबिन गर्नुपर्ने र त्यस्तो अवस्थामा आगामी दिनमा दोहोरिन नदिन पार्टीले ठोस कदम चाल्नुपर्ने माग थापाको थियो । थापाले छुट्टै दल बनाएपछि एमालेसँग मिलेर मकवानपुरमा चुनाव लडेका थिए ।

यस्तो छ सहमति

नेकपा (एमाले) खोटाङले आगामी फागुन २१ गते हुन गईरहेको प्रतिनिधिसभा निर्वाचनमा समानुपातिकतर्फ तीन जनाको नाम सिफारिस गरेको छ । पार्टी केन्द्रलाई उद्धृत गर्दै प्रदेश कमिटीले मागे बमोजिम समानुपातिक सांसदका लागि नाम सिफारिस गरेको हो ।

जिल्ला कमिटी बैठकले समानुपातिकतर्फ पार्टी केन्द्रीय सदस्य उषाकला राई, केन्द्रीय अनुसासन आयोग सदस्य कर्ण घले र पूर्वकेन्द्रीय सदस्य खगेन्द्र राईको नाम सिफारिस गरेको हो । जिल्ला कमिटी सचिव सुरेन्द्र राईका अनुसार उनीहरुको नाम सर्वसम्मत छनौट गरेर केन्द्रीय समितिमा सिफारिस गरिएको हो ।

सिफारिसमा परेका नाममध्ये उषाकला राई यसअघि ०७४ को प्रदेशसभा सदस्यको निर्वाचनमा समानुपातिक सांसद हुन् । त्यसबेला प्रदेश सांसद शेरधन राई मुख्यमन्त्री भएको प्रदेश १ सरकारमा सामाजिक विकास मन्त्रीसमेत भएकी थिईन् । बाँकी दुई नामहरु घले र राई पुराना र क्रियासिल नेता हुन् ।

नेत्रविक्रम चन्द ‘विप्लव’ नेतृत्वको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी(माओवादी)ले सुशीला कार्की नेतृत्वको अन्तरिम सरकार भंग गरी सर्वपक्षीय सरकारको माग गर्दै राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेललाई ज्ञापन पत्र बुझाएको छ। बुधवार राष्ट्रपति कार्यालय शीतल निवास पुगेर विप्लवसहितका नेताहरूले राष्ट्रपति पौडेललाई विभिन्न १३ बुँदे मागसहितको ज्ञापन पत्र बुझाएका छन्।

ज्ञापन पत्रमा पछिल्लो जेन–जी आन्दोलन जनताकै विद्रोह रहेको उल्लेख गर्दै, तर त्यसपछि विकसित घटनाक्रमले देश गम्भीर संकटमा पुगेको उल्लेख छ। अहिले चुनाव हुने भनिए पनि चुनाव हुनसक्ने अवस्था नरहेको पनि माओवादीको ठहर छ।

ज्ञापन पत्रमा आफ्ना माघ १० दिनभित्र पूरा नभए सडक संघर्षमा जाने चेतावनी दिइएको छ।

यस्तो छ ज्ञापन पत्र र मागहरू

आम जनता पार्टी (आजपा) का अध्यक्ष प्रभु साहले ऐतिहासिक जेनजी जनविद्रोहलाई यथास्थितिमा तुहाउने षड्यन्त्र भइरहेको आरोप लगाएका छन्।

आज पार्टीको केन्द्रीय कमिटीको पूर्ण बैठकलाई सम्बोधन गर्दै अध्यक्ष साहले राज्यको बेइमानी र प्रतिक्रियावादी शक्तिको घेराबन्दीका कारण मुलुक गम्भीर सङ्कटतर्फ धकेलिँदै गएको बताए।

भ्रष्टाचार, बेथिति र दलीय अत्याचार मौलाउँदै जाँदा जनआन्दोलन कमजोर पार्ने प्रयास भइरहेको उनले उल्लेख गरे।

बैठकमा समसामयिक राजनीति, सङ्गठन सुदृढीकरण, आगामी कार्ययोजनाबारे छलफल भइरहेको पार्टीका प्रवक्ता चन्द्रभूषण साहले जानकारी दिए।

नेपाली कम्युनिष्ट पार्टीका नेता भीम रावलले ताजा जनादेश लिन नेपाली कम्युनिष्ट पार्टी तयार रहेको बताएका छन्।

सो पार्टीको सुदूरपश्चिम प्रदेश समितिले आज धनगढीमा आयोजना गरेको पत्रकार सम्मेलनमा उनले आगामी फागुन २१ गतेको प्रतिनिधि सभाको निर्वाचनमा सहभागी हुन नेपाली कम्युनिष्ट पार्टी सम्पूर्ण रूपमा तयार रहेको बताए।

उनले भने, 'निर्वाचन स्वतन्त्र, निष्पक्ष र भयरहित वातावरणमा हुनुपर्छ। सरकारले त्यो वातावरण बनाउनुपर्छ। आगामी निर्वाचनमा सहभागी भएर ताजा जनमत लिन हाम्रो पार्टी तयार छ।'

उनले गत भदौ २३ र २४ गते घटेका घटनाको यथोचित, वस्तुगत तथा निष्पक्ष छानबिन गर्न र निर्वाचनको वातावरण बनाउन सरकारलाई आग्रहसमेत गरे।

नेता रावलले सुदूरपश्चिमका ९ वटै जिल्लामा पार्टीले एकता सन्देशसभा सम्पन्न गरेको र अब पालिकास्तर हुँदै वडास्तमा पुर्याइने बताए।

नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री गगनकुमार थापाले पूर्णबहादुर खड्का नाम मात्रका कार्यवाहक सभापति रहेको दाबी गरेका छन्। बुधवार बसेको पार्टीको कार्यसम्पादन समितिको बैठकपछि पत्रकारसँग कुराकानी गर्दै महामन्त्री थापाले अहिले पनि सबै शक्ति सभापति शेरबहादुर देउवाकै हातमा रहेको दाबी गरेका हुन्।

‘पार्टी सभापतिले कार्यवाहक दिनु भएको छ। तर, यो नाम मात्रको कार्यवाहक छ,’ महामन्त्री थापाले भने,‘आजको बैठकमा आउनु भएको छैन। तर, बाँकी रहेको बैठक, सबै अभ्यास त्यहीँ(सभापति देउवा निवास)बाट भइरहेको छ।’ त्यही कारण पार्टीको सर्वोत्तम हितका बारेमा सोचिदिन पनि उनले सभापति देउवालाई आग्रह गरे।

सभापति देउवाले असोज २८ गतेको केन्द्रीय समिति बैठकमा सम्बोधन गर्दै आफ्नो स्वास्थ्य अवस्थालाई कारण देखाएर उपसभापति खड्कालाई कार्यवाहक सुम्पिएका थिए। तर, उनले सबै कुरा त्याग गरेको घोषणा भने गरेका थिएनन्।

यद्यपि महामन्त्री थापाले भने सभापति देउवाको अन्तिम केन्द्रीय समिति बैठक भनेर घोषणा गरेका थिए। अहिले उनै महामन्त्री थापा सभापति देउवाले नाम मात्रको कार्यवाहक दिएको भन्दै प्रतिवादमा उत्रिएका छन्।

नेपाली कम्युनिस्ट पार्टी जुम्लाले आगामी फागुन २१ गते हुने संघीय निर्वाचनलाई लक्षित गर्दै प्रत्यक्षतर्फ पाँच जनाको नाम सिफारिस गरेको छ।

बुधबार बसेको बैठकले संगठनात्मक मूल्यांकन, राजनीतिक योगदान र स्थानीय जनसमर्थनका आधारमा उम्मेदवारको नामावली तय गरेको हो। पार्टीले सार्वजनिक गरेको सिफारिस सूचीअनुसार पहिलो नम्बरमा नरेश भण्डारी रहेका छन्। दोस्रोमा दलबहादुर जिसी सिफारिस भएका छन् भने नमराज न्यौपाने, अम्मराज शाही र हरि रावल क्रमशः अन्य सिफारिस उम्मेदवार हुन्।

पार्टी स्रोतका अनुसार जुम्लामा संगठन सुदृढीकरण, जनआन्दोलनमा सक्रिय भूमिका र स्थानीय तहमा पार्टीको प्रभाव विस्तारमा योगदान पुर्‍याएका व्यक्तिहरूलाई प्राथमिकतामा राखिएको छ। 'व्यक्तिगत लोकप्रियता मात्र होइन, पार्टीप्रति प्रतिबद्धता र आगामी निर्वाचनमा जित सुनिश्चित गर्न सक्ने क्षमतालाई मुख्य आधार बनाइएको छ,' जिल्ला कमिटीका एक सदस्यले भने। नेकपा जुम्लाले यसपटक निर्वाचनलाई रणनीतिक रूपमा लिएको छ।

विगतका निर्वाचनमा देखिएका कमजोरीको समीक्षा गर्दै पार्टीले आन्तरिक एकता, मतदाता केन्द्रित अभियान र स्थानीय मुद्दालाई मुख्य एजेन्डा बनाउने तयारी गरेको जनाएको छ। सिफारिस भएका उम्मेदवारहरू धाैलिघाड परियोजना, चुकेनी जलविद्युत आयोजना,तिला हाइड्रोपावर, कर्णाली स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान र सिंजा सभ्यता विधेयक जुम्लाका दीर्घकालीन समस्यामा स्पष्ट धारणा राख्ने नेताहरू भएको पार्टीको दाबी छ।

जिल्लाबाट सिफारिस गरिएका नामहरु केन्द्रीय कमिटीमा पठाइनेछन्। अन्तिम उम्मेदवारको टुंगो पार्टीको केन्द्रीय नेतृत्वले लगाउने व्यवस्था छ। यद्यपि प्रारम्भिक सिफारिस सार्वजनिक भएसँगै जुम्लाको राजनीतिक सरगर्मी बढेको छ।

स्थानीय राजनीतिक विश्लेषकहरूका अनुसार नेकपाको यो कदमले जिल्लामा अन्य दलहरूलाई समेत उम्मेदवार चयनमा दबाब सिर्जना गर्ने देखिन्छ। निर्वाचन नजिकिँदै जाँदा जुम्लाको राजनीतिक प्रतिस्पर्धा थप चर्किने संकेत देखिएको छ।

निर्वाचन आयोगले तोकिएको जरिवना नबुझाएका छ वटा राजनीतिक दलको दर्ता खारेज गरेको छ।

आयोगले राजनीतिक दलसम्बन्धी ऐन, २०७३ को दफा ५४ को उपदफा (४) बमोजिम जरिवाना नबुझाएका दललाई सोही ऐनको दफा १२ बमोजिम खारेज गरेको हो।

आयोगका अनुसार आम आदमी पार्टी नेपाल, नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (लोकतान्त्रिक), नेपाल राष्ट्रवादी पार्टी, आधुनिक नेपाल समाजवादी पार्टी, नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (गौरवशाली) र माओवादी जनमुक्ति पार्टी खारेज भएका छन्।

हाल आयोगमा दर्ता भएका दलको सङ्ख्या १३७ छ।

नेपाली कांग्रेसको केन्द्रीय कार्यसम्पादन समितिको बैठकले १९ जना नेताको नाम प्रदेश सभाको समानुपातिक बन्द सूचीबाट हटाउने निर्णय गरेको छ। बुधबार बसेको बैठकले प्रदेशसभा बन्दसूचीबाट हटाएर अन्यमा जान चाहने नेताको नाम हटाउने निर्णय गरेको हो।

‘१९ जना प्रदेश सभाको समानुपातिक तर्फको बन्द सूचीबाट नाम हटाएर प्रतिनिधिसभाको समानुपातिकको बन्द सूची अथवा अन्यमा जान चाहनुहुन्थ्यो उहाँहरूको सूची पढियो र त्यसलाई पास गरिएको छ,’ बैठक पछि प्रवक्ता डा. प्रकाशशरण महतले भने।

यो निर्णयको जानकारी निर्वाचन आयोगलाई दिने निर्णय पनि भएको उनले बताए।

गृहमन्त्री ओमप्रकाश अर्यालले तोकिएकै मितिमा प्रतिनिधिसभा निर्वाचन हुने बताउँदै राजनीतिक दलहरूलाई आन्तरिक तयारीमा लाग्न आग्रह गरेका छन्। उनले प्रतिनिधिसभा विघठन भएको ६ महिनाभित्र निर्वाचन गरिसक्नुपर्ने संवैधानिक बाध्यतालाई सरकारले बुझेको बताए।

‘सरकार फागुन २१ गतेको मितिमा निर्वाचन गराउन प्रतिबद्ध छ,’ कर्णाली प्रदेशस्तरीय सुरक्षा गोष्ठीलाई बुधबार सम्बोधन गर्दै अर्यालले भने, ‘हाम्रो कार्यभार पनि हो।’ उनले अहिले सुरक्षा चुनौतीहरू कम हुँदै गएको पनि बताए।

गृहमन्त्री अर्यालले कर्णाली प्रदेशका हिमाली क्षेत्रमा मौसमी चुनौतीहरू रहेको बताउँदै एक–दुई स्थानमा फागुन २१ मा चुनाव नहुँदैमा केही फरक नगर्ने बताए। ‘भौगोलिक चुनौतीले तोकिएको समयमा एक–दुई स्थानमा निर्वाचन नभए पनि केही समस्या हुँदैन,’ उनले भने, ‘अन्य सुरक्षा चुनौती पनि कम हुँदै गएका छन्।’ उनले चुनाव हुने बेलासम्म सुरक्षा अवस्थामा अझ धेरै सुधार हुने बताए।

गृहमन्त्री अर्यालले जेनजी जनआन्दोलनको स्मरण गर्दै नयाँ पुस्तालाई राजनीतिमा मूल प्रवाहीकरण गर्नुपर्नेमा जोड दिए। ‘सुशासन दिन सकिएन भने विद्रोहको अवस्था सिर्जना हुने रहेछ भन्ने कुरा जेनजी आन्दोलनले पुष्टि गरेको छ,’ मन्त्री अर्यालले भने, ‘अब युवा पुस्तालाई नजरअन्दाज गरेर र उनीहरूका जायज मागलाई बेवास्ता गरेर अघि बढ्न सकिँदैन।’

कर्णाली प्रदेशका मुख्यमन्त्री यामलाल कँडेलले निर्वाचनका लागि अझै वातावरण नबनेको बताए। संघीय सरकारलाई सघाउन प्रदेश सरकार तत्पर रहे पनि राजनीतिक परिस्थिति सहज नदेखिएको उनको भनाइ थियो। ‘राजनीतिक दल र दलीय व्यवस्थालाई नजरअन्दाज गरेर जाने हो भने आगामी निर्वाचन गर्न चुनौतीपूर्ण हुनेछ,’ मुख्यमन्त्री कँडेलले भने, ‘प्रदेशमा सौहार्द राजनीतिक वातावरण नबनेसम्म चुनावको सुनिश्चितता हुँदैन।’

मुख्यमन्त्री कँडेलले गत भदौमा भएको जेनजी आन्दोलनका क्रममा आफ्नो घरमा आगजनी र तोडफोड गर्नेहरूमाथि प्रहरीले कारबाही नगरेको भन्दै असन्तुष्टि जनाए। कँडेलले राज्यको कार्यकारी पदमा रहेको व्यक्तिले नै न्याय नपाएको अवस्थामा सर्वसाधारणले शान्ति सुरक्षाको अनुभूति गर्न नसक्ने बताए। गत भदौ २४ गते भएको आन्दोलनका क्रममा मुख्यमन्त्री कँडेलको निजी निवासमा तोडफोड, लुटपाट र आगजनी भएको थियो। उनले आफू मुख्यमन्त्री हुँदाहुँदै पनि घर लुटपाट, तोडफोड र आगजनीमा संलग्नविरुद्ध जाहेरी दिएपछि हालसम्म सुनुवाइ नभएको बताए। ‘म मुख्यमन्त्री हुँदा पनि प्रहरीमा आफ्नो घर लुटपाट गर्ने र आगजनी गर्नेहरूका विरुद्ध जाहेरी दिएँ, तर अहिलेसम्म कारबाही भएको छैन,’ प्रहरी प्रशासनप्रति आक्रोश पोख्दै कँडेलले भने, ‘मेरो त यो हालत छ भने आम नागरिकको अवस्था के होला?’

विध्वंस मच्चाउने र कानुन हातमा लिनेहरूलाई कारबाहीको दायरामा नल्याएसम्म शान्ति सुरक्षाको अवस्था सुदृढ हुन नसक्ने उनले बताए। ‘अपराधीलाई उन्मुक्ति दिँदा दण्डहीनता बढ्छ, भदौ २३ र २४ गतेको विध्वंसमा संलग्नहरूलाई कारबाही नहुँदासम्म नागरिकले सुरक्षाको वास्तविक महसुस गर्न सक्दैनन्,’ उनले भने।