मितिनी नेपालले गण्डकी प्रदेशको पोखरामा समलैंगिक दृश्यता दिवसको अवसरमा र्‍याली आयोजना गरेको छ। र्‍याली पोखरा, लेकसाईड स्ट्रिट २ बाट सुरु भई बाराही चोकमा कोणसभामा परिणत भई सम्पन्न भएको बताइएको छ।

र्‍यालीमा विभिन्न प्रदेशका समलिंगी, द्वयलिंगी र क्वेर महिलाहरुका साथै यौनिक तथा लैंगिक अल्पसंख्यक समुदायको उपस्थिति रहेको थियो।

उनीहरुले समलिंगी महिला पर्खदैन, अधिकार नलिई फर्कदैन, समलिंगी महिला माथि हुने हिंसा अन्त्य गरौं जस्ता नाराहरु लगाएका थिए।

र्‍यालीलाई सम्बोधन गर्दै समलिंगी ज्येष्ठ महिला सुकमाया मगर समुदायबाट कुसुम सुनुवार र कविता तामाङले समलैंगिक दृश्यता दिवसको शुभकामना दिँदै समलिंगी महिला पनि महिला भित्रको विविधता भएको बताए।

समलिंगी महिलाको पहिचान, प्रतिनिधित्व र पहुँचका लागि राज्यले विशेष सम्बोधन गर्नुपर्ने सुनुवारले बताइन्।

यसैगरी पोखरा महानगरपालिका, सामाजिक विकाश शाखाबाट विष्णुमाया पौडेलले राज्यको हरेक निकायमा यौनिक तथा लैंगिक अल्पसंख्यक समुदायको पनि समानुपातिक प्रतिनिधित्व हुनुपर्ने भन्दै समलिंगी महिलाको विषयलाई राज्यले सम्बोधन गर्नुपर्ने बताइन्। साथै आगामी नीति तथा कार्यक्रमहरु बनाउँदा, बजेट बिनियोजनमा समुदायको सुझाव र सहयोग आवश्यक रहेको उनले बताइन्।

राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगबाट मानव अधिकार अधिकृत खिमलाल सुवेदीले समुदायको मानव अधिकारको संरक्षण र संवद्र्धनका लागि राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोग सदैव साथ र सहयोग रहेको भन्दै सम्पूर्ण मानव जातिको अधिकार बराबर भएको बताए।

मानव अधिकार सम्बन्धि विश्वव्यापी घोषणापत्रले सबै मानव स्वतन्त्र रुपमा जन्मेको र सबैको मर्यादित जीवन जिउन पाउने अधिकार भएको उनको भनाइ छ। साथै उनले स्थानिय तहमा यौनिक तथा लैंगिक अल्पसंख्यक समुदायको जोडीले बिना अवरोध अस्थायी विवाह दर्ता गराउन गृह मन्त्रालयले आवश्यक निर्देशन दिएको जानकारी गराए। र्‍याली कार्यक्रममा धन्यवाद ज्ञापन तथा समापन गर्दै मितिनी नेपालका अध्यक्ष लक्ष्मी घलानले सहभागी सम्पूर्णलाई विशेष धन्यवाद दिदैं समुदायले विभिन्न किसिमको उत्सव मनाई रहँदा समलैंगिक दृश्यता दिवसले महत्वपूर्ण भुमिका खेलेको बताइन्।

उनले राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगले समुदायको विषयलाई गम्भीर रुपले लिएको भन्दै फरक यौनिकता भएका महिलाको मुद्दालाई महिला आन्दोलनले साथै राज्यले सम्बोधन गर्नुपर्ने बताइन्।

पोखरा महानगरपालिका, सामाजिक विकाश शाखा, राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोग,पोखरा, नागरिक समाज, गोरेटो नेपाल, महिला मञ्च, वडा प्रहरी कार्यलय, बैदाम, यौनिक तथा लैंगिक अल्पसंख्यक समुदाय लगायत स्थानीयको बाक्लो सहभागिता गरी ६३ जनाको उपस्थिती रहेको थियो । कार्यक्रमको सहजिकरण मितिनी नेपालकी कार्यक्रम अधिकृत विमला गुरुङ्गले गरेकी थिइन्।

कतै राजनीतिक संकुचन त कतै धार्मिक ध्रुवीकरणले अन्य दक्षिण एसियाली मुलुकहरूमा कलामार्फत जे गर्न, भन्न, देखाउन पाइन्न, त्यसका लागि नेपाल अहिलेसम्म खुला छ।

नेपालीले गर्व गर्न सक्ने तर धेरै चासोको क्षेत्रमा नपरेको एउटा ठाउँ छ, नेपाली ललितकला क्षेत्रले मारेको फड्को। दक्षिण एसियाली क्षेत्रमा नेपाल मात्र यस्तो देश हो, जहाँ भारत, पाकिस्तान, अफगानिस्तान, बाङ्लादेश, श्रीलङ्का र माल्दिभ्सका कलाकारहरू बेफिक्री नेपाल आउन सक्छन्। आफ्ना सिर्जना पस्कन सक्छन् र बिनाविवाद पारखीहरूबाट तारिफ बटुल्दै फर्कन सक्छन्।

सभ्य, सुसंस्कृत समाजका लागि ललितकला, साहित्य र सङ्गीत अति जरुरी माध्यम हो। अभिव्यक्तिको सबैभन्दा सुन्दर पक्षको मोहले नै मानिसलाई अन्य प्राणीको तुलनामा विशिष्ट बनाएको हो। सम्पन्नतासँगै सभ्य र सुसंस्कृत समाजका लागि ललितकला, सिनेमा, साहित्य र सङ्गीत ज्यादै जरुरी विधा भएकाले नै गुफाकालमा पनि मान्छे भाषा नबन्दै चित्र बनाउन उत्प्रेरित भएको थियो।

मानिसमा हुने सिर्जनात्मक चेतनाका कारण ललितकला र अन्य कला फस्टाउन जरुरी हुन्छ। हिमाल एसोसिएसनले पहिलोपटक सन् १९९७ मा प्रत्येक दुई वर्षमा आयोजना गर्नेगरी काठमाडौंमा दक्षिण एसियाली वृत्तचित्र चलचित्र महोत्सव फिल्म साउथएसिया (एफएसए) सुरु ग¥यो । एसोसिएसनबाटै त्यसको तीनवर्षपछि

सन् २००० देखि काठमाडौँमा दुई वर्षको एकपटक नै काठमाडौं अन्तर्राष्ट्रिय पर्वतीय चलचित्र महोत्सव (किम्फ) थालियो । किम्फका पूर्वनिर्देशक वसन्त थापा किम्फ र एफएसएले नयाँ छिमलका चलचित्रकर्मीहरूको संख्या बढाउन भूमिका खेलेको स्मरण गर्छन्।

नेपालको पर्वतीय फिल्म महोत्सव सम्भवतः संसारकै सबैभन्दा कान्छो होला। जबकि इटालीको ट्रेन्टोमा सन् १९५२ मा नै शुरु भइसकेको थियो। त्यसको सफलतालगत्तै युरोपभरि नै पर्वतीय फिल्म महोत्सवको परम्परा नै सुरु भयो। पर्वतारोहण पश्चिमाहरूको देन हो। यसको आकर्षणका कारण उनीहरूले पर्वतीय चलचित्र महोत्सव चलाउन थाले। उनीहरूकै देखासिकीमा नेपालमा पनि सुरु भएको हो।

आफ्ना गाउँठाउँ देखाउन चलचित्र निकै प्रभावकारी माध्यम हो। किम्फको स्थापना, फिल्म कलेजको लोकप्रियता, अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताको उर्वर समयलगायतका वातावरणले नेपालले पछिल्ला २५ वर्षमा लोभलाग्दो छवि निर्माण गरिरहेको छ।

किम्फमा आफ्ना फिल्म देखाउन संसारभरका देशहरू हत्ते गर्छन्। अहिलेसम्म सबैभन्दा बढी १७० देशका तीन सयभन्दा बढी फिल्महरू दर्ताका लागि आएका छन्। ‘त्यत्रा देशका फिल्मकर्मीले फिल्म पठाउनु भनेको नेपालको प्रचार भएको होइन र ?’ किम्फका पूर्वनिर्देशक थापा भन्छन्, ‘छानिएका फिल्मकर्मीलाई बोलाउँछौँ। उनीहरू प्रायः आउँछन्। जबकि हामी उनीहरूलाई टिकट दिँदैनौँ। आफ्नै खर्चमा आउँछन्। बस्ने खाने मिलाइदिन्छौँ। यस्तोमा पर्यटनमा टेवा पुग्छ। फेरि अर्को पटक पनि उनीहरू आउँछन्। फिल्म खिच्न पनि आएका छन्। पारिवारिक यात्रामा पनि आएका छन्। यसरी एउटा फिल्म महोत्सवले हरेक वर्ष देशको नजानिदो सेवा भइरहेको छ।’

महोत्सवसँगै सहयोग आदान प्रदानको वातावरण, चित्रकला प्रदर्शनी, पुस्तक प्रदर्शनी, कलाकृति, लेक्चर तथा स्लाइड सोजस्ता अनेकन् अभिव्यक्तिका माध्यमले सहभागीहरू नयाँ सोच तथा दृष्टिकोणले लबालब हुन्छन्। यो त प्रत्यक्ष फाइदाको कुरा हो। किम्फ तथा एफएसए महोत्सवमा आएका फिल्मकर्मीहरूसँग यहाँका नयाँ छिमलका फिल्ममेकरहरूको अन्तरक्रिया, छलफल र भेटघाटले नयाँ सम्पर्क, नयाँ सोच र नयाँ जाँगरसमेत थपेको छ।

यिनै कारणले नेपालमा नयाँ छिमलका फिल्ममेकरहरूको सक्रियता र तिनले अन्तर्राष्ट्रिय महोत्सवमा राम्रो छवि निर्माण गरिरहेका छन्। मीन भान, दीपक रौनियार, केसाङ छेतेन, फिडेल देवकोटालगायतका नयाँ नयाँ फिल्ममेकरहरूले यही महोत्सवको डबली उपयोग गरेर अन्तर्राष्ट्रिय पहिचान बनाइसकेका छन्।

धेरै मुलुकमा यस्ता महोत्सव सञ्चालन गर्न प्रान्तीय र स्थानीय सरकार सक्रिय भएर लाग्छन्। केन्द्रीय सरकारले पनि कतिपय अवस्थामा सहयोगी भूमिका निर्वाह गर्छन्। कतिपय महोत्सवमा झल्झलाकार माला लगाएर स्थानीय काउन्सिलका मेयरहरू स्वागतमा उभिन्छन्। उनीहरूले पहिलो डिनर वा ककटेल फिल्मकर्मी तथा विदेशबाट आएका पाहुनालाई दिने चलन छ। पर्वतलाई आधार बनाएर व्यापार गरिरहेका धेरै संघसंस्था अल्पाइन क्लब, माउन्टेनियरिङ संघजस्ताले पनि योगदान दिन्छन्। प्रायोजकहरू जुटाउँछन्।

नेपालमा भने यसको महŒव बुझाउनै गाह्रो रहेको थापा बताउँछन्। उनी दिक्दार हुँदै भन्छन्, ‘चलचित्र विकास बोर्ड त यस्ता महोत्सवको प्राकृतिक साझेदार नै हुनुपर्ने हो तर उनीहरूलाई पगार्नै गाह्रो छ।’ एउटा फिल्म फेस्टिभलले सारा उद्योगलाई कायापलट गर्न सक्दोरहेछ भन्ने उदाहरण नै नेपालको पछिल्लो वैकल्पिक फिल्मको चर्चा र तिनको अन्तर्राष्ट्रिय पहुँच हो भन्ने थापालाई लाग्छ। यसमा फिल्म कलेजको भूमिका र नयाँ पुस्ताको नयाँ सोचको पनि उत्तिकै योगदान छ भन्नेमा पनि थापा सचेत छन्।

हुन पनि दक्षिण एसियाली सबैजसो मुलुकमा अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता खुम्चँदै जान थालेको छ। श्रीलंकाको गन्जागोलको कुरै नगरौं। बंगलादेश, पाकिस्तान, अफगानिस्तान र स्वयं भारतमा पनि असहिष्णुता चर्को रूपमा बढिरहेको छ। ती मुलुकमा जे गर्न पाइन्न, जे कुराको छुट छैन, नेपालमा भने कलामार्फत त्यो अभिव्यक्त गर्न पाइन्छ भन्ने छवि बनिसकेको छ।

त्यसो त हाम्रै सरकारी व्यवहारका कारण यो छवि निमेषमै धूमिल हुन सक्नेतर्फ पनि थापा सचेत छन्। फिल्म फेस्टिभललाई जुन स्तरमा मान्यता दिइनुपर्ने हो, त्यो छैन। टिभी, ओटिटीमा जे पनि हेर्न सकिन्छ तर फेस्टिभलमा आएका फिल्म सेन्सर गर्नुपर्ने नियम छ।

महोत्सवमा आएका तीन चार सय फिल्मलाई जुन सेन्सर शुल्क तिर्नुपर्छ, त्यो करोडौंमा तिर्नुपर्ने हुन्छ। एउटा फेस्टिभल पाँच दिने मात्र हुनुपर्छ भन्ने नियम छ। ‘त्यो त जति दिन बढ्यो, देशलाई उति फाइदा हुन्न र ?’ थापाको प्रश्न छ। यस्ता हाँसउठ्तो नियमका कारण अलिकति बक्र भएको सरकार आउनेबित्तिकै महोत्सवकर्मीहरूको दुर्दशा हुने निश्चित छ। अहिले त कला प्रदर्शनीमा पनि नेपालले उत्तिकै धाक जमाएको छ। नेपालमा आफ्ना चित्रकला प्रदर्शन गर्न विदेशी चित्रकारहरू हुरुक्क हुन्छन्।

सन् २०२४ को शुरुमै ‘सार्वभौम वन’ प्रदर्शनी करिब चार महिनासम्म चल्यो। अमर कन्वर र उनको टोलीले भारतका मणिपुर, झारखण्डलगायतका स्थानमा भएका प्राकृतिक सम्पदाको दोहनविरुद्ध आवाज उठाउनेहरूमाथि गरिएको दमनमाथि गरिएको यस प्रदर्शनीलाई स्वयं भारतमै पनि अप्रत्यक्ष दबाब दिएपछि बन्द गर्नुपरेको थियो। त्यसलाई नेपालले खुला हृदयले स्वागत मात्र गरेन, चार महिनासम्म प्रदर्शन गरेर नेपाली कला पारखीलाई विरोधको नयाँ शैली पनि सिकायो।

यस्ता प्रदर्शनीहरू नियमित भइरहेका हुन्छन्। अहिले पनि सिद्धार्थ आर्ट ग्यालरीमा भारतका विभिन्न कलाकारहरूका चित्रकला प्रदर्शन भइरहेको छ। यसरी आफ्नो कलालाई नेपालले ठाउँ दिइरहेको छ।

भारतको नयाँ दिल्लीमा तीन सय बढी चित्रकला प्रदर्शनीका ग्यालरीहरू छन्, मुम्बईमा सयभन्दा बढी। नेपालमा भने हातको औंलामा गन्न पुग्ने मात्र ग्यालरी छन्। जति कम ग्यालरी, उति कम प्रदर्शनी, जति कम प्रदर्शनी, उति कम दर्शक र जति कम दर्शक भयो, कलाप्रतिको जागरुकता उति कम हुने चित्रकार रागिनी उपाध्यायको बुझाइ छ। यसलाई व्यापक स्तरमा बढाउन, कलाको महŒव बुझाउन देशमा चित्रकला सङ्ग्रहालय बनाउन ढिला भइसकेको उपाध्याय बताउँछिन्। उनको विचारमा जति बढीले चित्रकला बुझ्छन्, चित्रकलालाई आधार बनाएका कलाकारहरूको सम्मान उति बढ्छ। अहिलेसम्म कलाकारहरूको निजी रुचिले नै कला क्षेत्र यहाँसम्म आइपुगेको भन्न उनी हिचकिचाउँदिनन्। ‘चार वर्ष म पनि ललितकला एकेडेमीको कुलपति भएँ तर सरकारलाई फ्रान्सको लुभ्रजस्तै सङ्ग्रहालय चाहिन्छ भनेर बुझाउन सकिनँ,’ उनी दुःखी हुँदै भन्छिन्, ‘आज हामीले ठुलो रकममा त्यस्तै सङ्ग्रहालय बनाउन सक्यौं भने केही वर्षभित्रै त्यो लगानी फिर्ता आउँछ। तर यस्ता कुरा सरकारलाई कसरी बुझाउने ?’

यसैगरी नेपालमा पनि थिएटर फेस्टिभल गर्न सकिन्छ र संसारका सुन्दर नाट्यकर्मीहरूलाई नेपालमा भेला पार्न सकिन्छ भन्ने उदाहरण आरोहण गुरुकुलले एक दशकअघि नै देखाएको थियो। दुई वर्षसम्म आरोहणले थिएटर फेस्टिभल गरेर नेपालमा पछिल्लो नाटक पुनर्जागरण पनि गरेको थियो।

आरोहण गुरुकुल स्थापनापछि नाटक लिएर विभिन्न देश पुग्दादेखि नै सुनील पोखरेल र निशा शर्मालाई नेपालमा त्यस्तै महोत्सव गर्न पाए हुन्थ्यो भन्ने सपना पलाएको थियो। सोहीअनुसार पहिलो वर्ष १७ देशबाट नाटक आए। पहिलो काम राम्रो भएकाले सराहना पनि उत्तिकै भयो। राम्रा नाटकलाई विराटनगरसम्म पु¥याएर मञ्चन गरियो। यतिबेला ती दिन सम्झँदै फेस्टिभलकी आयोजक शर्मा भन्छिन्, ‘मीनेन्द्र रिजाल संस्कृति मन्त्री भएकाले उहाँले सक्दो सहयोग गर्नुभयो। अर्थमन्त्री सुरेन्द्र पाण्डेले पनि २० लाख रुपैयाँ सहयोग गर्नुभयो। त्यो बेलाको २० लाखले महोत्सव आयोजना गर्न ठूलो सघाउ पुग्यो।’

दोस्रो पटकको महोत्सवमा भने पैसा जुटाउन गाह्रो भयो। महोत्सव गर्दा उल्टै ऋण लाग्यो। यो देखेर पनि आरोहणले नसकेको काम गर्न मण्डला थिएटर अघि स¥यो। उसले पनि दुई पटक थिएटर फेस्टिभल ग¥यो। पछिल्लो फेस्टिभलमा त दुई करोडभन्दा बढी खर्च भयो।बढी खर्चिलो, प्रायोजकको अभावजस्ता समस्याका कारण नाट्य महोत्सवको सपना तुहियो।

तापनि यतिबेला फर्केर हेर्दा शर्मा भन्छिन्, ‘महोत्सवका लागि आएका १६२ जनामध्ये अधिकांशले माउन्टेन फ्लाइट गरे। हाम्रो आतिथ्यबाट मुग्ध भए। कुनै कमी रहन नदिएका कारण नेपालले पनि यस्तो महोत्सव गर्न सक्दोरहेछ भनेर निकै प्रभावित भए। यो प्रभाव नेपालको सफ्ट पावर हो। यसलाई कायम राख्न सकेको भए हाम्रो छवि अझ उज्यालिने थियो।’उनमा यस्तै बृहत् रूपमा अन्तर्राष्ट्रिय नाटक महोत्सवको सपना अझै ज्युँदै छ।

इन्डियन प्रिमियर लिग (आईपीएल) क्रिकेट अन्तर्गत आजको खेलमा कोलकोत्ता नाइट राइडर्सले पञ्जाब किङ्ग्सविरुद्ध पहिला ब्याटिङ्ग गर्ने निम्तो पाएको छ।

कोलकोत्ताको इडन गार्डेनमा अबको केहीबेरमा सुरु हुने खेलमा टस जितेर पञ्जाबले कोलकोत्तालाई पहिला ब्याटिङ्ग गर्न भनेको हो।

श्रेयस अय्यरको कप्तानीमा रहेको कोलकोत्ताले हालसम्म खेलेको ७ मध्ये ५ खेलमा जित हात पारेको छ। र, अङ्क तालिकाको दोस्रो स्थानमा रहेको छ भने शिखर धवनको कप्तानीमा रहेको पञ्जाबले ८ खेलमध्ये जम्मा २ मा जित हात पारेको छ। र, अङ्क तालिकाको पुछारबाट दोस्रो स्थानमा रहेको छ।

आजको खेलमा पनि पञ्जाबका कप्तान धवनले खेल्ने सम्भावना न्यून रहेको छ। चोटका कारण अस्वस्थ रहेका उनी आज पनि मैदानमा नआउने भएका हुन्। उनको साटो स्याम करनले कप्तानीको कमान सम्हाल्ने छन्।

आजको खेलमा कोलकोत्ताका सुनिल नरेन, फिल साल्ट, वरुण चक्रवर्ती अनि पञ्जाबका लियम लिभिङ्स्टोन, स्याम करन, हर्सल पटेलमाथि नजर रहने छ।

विभिन्न कसुरमा फरार रहेका ६ जनालाई प्रहरीले एकै दिन पक्राउ गरेको छ। इलाका प्रहरी कार्यालय राजापुरबाट खटिएको प्रहरी टोलीले फरार रहेका ६ जनालाई शुक्रबार पक्राउ गरेको हो।

राजापुर नगरपालिका– १ का २३ वर्षीय अशनिरन चौधरीलाई प्रहरीले पक्राउ गरेको छ। जिल्ला अदालतले सार्वजनिक अपराध मुद्दामा चौधरीलाई २०७२ साल चैत ९ गते पाँच हजार जरिवाना तोकेको थियो।

अदालतले जरिवाना तोकेदेखि चौधरी फरार रहेका थिए। प्रहरीले खोजतलास गर्ने क्रममा चौधरी आफ्नै घरमा लुकिछिपी बसेको अवस्थामा पक्राउ परेका हुन्। त्यसैगरी जालसाजी मुद्दामा फरार रहेका पाँचजनालाई प्रहरीले पक्राउ गरेको छ।

फरार रहेका दलबहादुर शाही, दिलबहादुर सुनार, धु्रवराज भट्टराई, पतरे कामी र गोपाल परियारलाई प्रहरीले नियन्त्रणमा लिई आवश्यक कारबाहीका लागि अदालतमा उपस्थित गराएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय गुलरियाका डिएसपी तुल्सीराम अर्यालले बताए।

प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले शैक्षिक गुणस्तर वृद्धिका लागि विश्वविद्यालयहरूमा खुल्ला प्रतिस्पर्धाबाट उपकुलपति नियुक्तिको विकल्प नभएको बताएका छन्।

उनले त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट उपकुलपति नियुक्ती खुल्ला प्रतिस्पर्धाबाट गर्न थालिएकोमा अब पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालयमा पनि त्यही प्रक्रियाबाट गरिने र शैक्षिक गुणस्तरमा अभिवृद्धिमा सहयोग पुग्ने विश्वास गरे।

‘शिक्षामा जनताको पहुँच अभिवृद्धि गर्न सरकारले विशेष चासो दिएको छ,’ प्रधानमन्त्री दाहालले शुक्रबार मोरङको गोठगाउँमा पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालयको १२ औँ दीक्षान्त समारोहलाई सम्बोधन गर्ने क्रममा भने, ‘त्रिभुवन विश्वविद्यालय, पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालयसँगै अन्य विश्वविद्यालयमा पनि खुल्ला प्रतिस्पर्धाबाट उपकुलपति नियुक्ती गर्दै जाने योजना सरकारको छ।’ उनले उपकुलपतिसँगै अन्य पदाधिकारी पनि खुल्ला प्रतिस्पर्धाबाट गर्ने सरकारको तयारी रहेको उनले बताए।

प्रधानमन्त्री दाहालले पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालय अन्तर्गतका निकायले गुणस्तरीय स्वास्थ्य–शिक्षा उपलब्ध गराउनुपर्नेमा जोड दिए। ‘पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालयमा ऐन कार्यान्वयनमा बाधा-अड्चनमा आएमा त्यसलाई समायानुकुल परिमार्जन गर्न सरकार तयार रहेको छ,’ उनले भने, ‘नीतिगत अस्पष्टतालाई पनि सरकारले स्पष्ट पार्नेछ।’

उनले पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालयबाट आगामी दिनमा अधिक जनसङ्ख्यालाई सर्वसुलभ र गुणस्तरीय स्वास्थ्य सेवा उपलब्ध गराउन पहल गर्ने बताए। ‘पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालयले रोजगारमूलक, व्यावहारिक र जीवनोपयोगी शिक्षामा विशेष जोड दिन आवश्यक छ,’ उनले भने, ‘खास गरी जैविक विविधताको अनुसन्धान, प्राकृतिक स्रोत–साधन र परम्परागत ज्ञान–सीपको संवर्द्धन गर्नुपर्छ। कृषिमा अत्याधुनिक प्रविधिको प्रयोग र यान्त्रिकीकरणमा समेत यो विश्वविद्यालयले विशेष योगदान पु¥ याउनुपर्छ।’

उनले देशमै बसेर केही गर्नुपर्छ भन्ने भावना जागृत गर्न शैक्षिक पाठ्यक्रमलाई पनि समय सान्दर्भिक बनाउनुपर्ने बताए। ‘पछिल्लो समय देखिएको बौद्धिक पलायनलाई रोक्नका लागि पाठ्यक्रम समयानुकूल परिवर्तन गर्न जरुरी देखिएको छ,’ प्रधानमन्त्री दाहालले भने, ‘युवा–विद्यार्थीमा देशमै बसेर केही गर्नुपर्छ भन्ने भावना जागृत गराई बौद्धिक पलायनलाई रोक्नसमेत पाठ्यक्रममा आमूल परिवर्तन जरुरी देखिन्छ।’

युवा सहभागिताबिना देशलाई समृद्धितर्फ अगाडि बढाउन नसकिने बताउँदै प्रधानमन्त्री दाहालले युवा लक्षित उद्यमशीलता र नवप्रवर्तन तथा मानव संशाधान विकासमार्फत उत्पादन वृद्धि र रोजगारी सिर्जनामा विशेष जोड दिनुपर्ने बताए।

१२ औं दीक्षान्त समारोहमा २०७९ पुस १७ गतेदेखि २०८० पुस १५ सम्म सञ्चालित स्नातक तह, स्नातकोत्तर तह र एमफिल तहका विभिन्न शैक्षिक कार्यक्रमहरूमा सात हजार ८५६ जना दीक्षित भए।

क्यानडा पठाइदिन्छु भनी दुबई पुर्‍याएर मानव बेचबिखन गरेको अभियोगमा प्रहरीले एकजनालाई पक्राउ गरी आज सार्वजनिक गरेको छ।

पक्राउ पर्नेमा बारा सिम्रौनगढ नगरपालिका– ३ ठेगाना भई हाल काठमाडौं नागार्जुन नगरपालिका– १ बस्ने फिरोज खान भन्ने २६ वर्षीय फरमान हवारी रहेका केन्द्रीय प्रहरी प्रवक्ता तथा प्रहरी नायब महानिरीक्षक भीमप्रसाद ढकालले जानकारी दिए।

उनका अनुसार टिकटकका माध्यमबाट चिनजान भएका हवारीले धेरै मानिसलाई क्यानडा पठाइसकेको भनी प्रलोभन देखाउँदै पीडितलाई दुबई पुर्‍याई बन्धक बनाइराखेको अवस्थामा पीडितका आफन्तको सहयोगमा नेपाल फिर्ता हुन सफल भएका थिए।

घटनामा संलग्न रही फरार रहेका हवारीलाई मानव बेचबिखन अनुसन्धान ब्युरो बबरमहलबाट खटिएको प्रहरीले काठमाडौं उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालय मिनभवनसँगको समन्वयमा काठमाडौं नयाँ बानेश्वरबाट पक्राउ गरेको प्रवक्ता ढकालले बताए।

उनले भने, ‘हवारीले क्यानडा जानका लागि ३० लाख रुपैयाँ लाग्ने बताएको, पीडितलाई बिहे गर्नेसम्म प्रलोभन देखाई नेपालमै पटकपटक यौन शोषण गरेको र विभिन्न समयमा ११ लाख २८ हजार रकमसमेत ठगी गरेको प्रारम्भिक अनुसन्धानका क्रममा खुल्न आएको छ।’

पक्राउ परेका हवारीमाथि मानव बेचबिखन तथा ओसारपसार मुद्दामा जिल्ला अदालत काठमाडौंबाट पाँच दिन म्याद थप अनुमति लिई आवश्यक अनुसन्धान गर्नुका साथै घटनामा संलग्न अन्य प्रतिवादीको समेत प्रहरीले खोजी गरिरहेको प्रवक्ता ढकालको भनाइ छ। –रासस

गृहमन्त्री रवि लामिछानेले सहकारी सञ्चालकहरुको सम्पती रोक्का गरेर गरेर पीडितहरुको रकम फिर्ता गर्ने बताएका छन्।

शुक्रवार मन्त्रालयमा सहकारी वचतकर्ता संरक्षण राष्ट्रिय अभियान महासंघका पदाधिकारीहरुसँगको भेटका क्रममा बोल्दै गृहमन्त्री लामिछानेले सहकारी सञ्चालकहरुको सम्पती रोक्का गरेर त्यसबाटै पीडितहरुको रकम फिर्ता गरिने बताएका हुन्।

उनले आफूले यससम्बन्धी प्रस्ताव मन्त्रिपरिषद् बैठकमा लगेको र सो प्रस्तावमा सिंगो मन्त्रिपरिषद् नै एक ठाउँमा उभिएको बताए। उनले अनुसन्धान र कानूनी प्रक्रिया लामो समय जाँदा पीडितलाई झन धेरै समस्या थपिएको भन्दै कानूनी प्रक्रिया चल्दै गर्दा नै सञ्चालकहरुको सम्पत्ति रोक्का गर्न भने ढिलो गर्नु नहुने बताए।

सम्पत्ति रोक्का गरेर तत्काल कानून बनाएर सो सम्पतीलाई बेचबिखन गरी फिर्ता गर्न शुरुवात गरिने उनले बताए। उनले सरकारले यस सम्बन्धमा निर्णय नै गरिसकेको बताए। उनले चाँडै नै फरार रहेका, प्रमाणित भएका, ठगि गरेका मानिसहरुको सम्पती रोक्का गरेर त्यसबाट पीडितहरुलाई न्याय दिने क्रमको शुरुवात हुने बताए।

कञ्चनपुरको दोधारा चाँदनी नगरपालिका– ७ बाबास्थानका सन्तोषबहादुर मगरले महिनौं मेहनत गरेर फलाएको गहुँ काटेर घर भित्र्याउने तयारीमा थिए। त्यहीबेला गत साता एक्कासि आगलागी भएपछि गहुँबालीको थुप्रो खेतमै जलेर खरानी भयो।

महिनौंको मेहनत आगोको लप्काले क्षणभरमै खरानी भएपछि मगर चिन्तित छन्। ‘महिनौं मिहेनत गरेर उब्जाएको गहुँको एक दाना पनि जोगाउन सकिएन। आगोले क्षणभरमै सबै खरानी बनायो’, मगर भन्छन्, ‘घरभित्रको अन्नपात पनि सकियो, भित्र्याउनै आँटेको गहुँबाली पनि खरानी भएपछि अब के खानु र कसरी बाँच्नु !’

मगर परिवारले १२ कट्ठा जमिनमा गहुँबाली उब्जाएको थियो। त्यही अन्नले १५ जनाको परिवारको छाक टार्नुपर्ने थियो। विगतका वर्षभन्दा यस वर्ष पर्याप्त सिँचाइ तथा उन्नत जातको बीउ प्रयोग भएकाले मगर परिवार तुलनात्मक रूपमा विगतभन्दा बढी गहुँ हुने आशामा थियो।

उनी भन्छन्, ‘यो वर्ष तीन-चार पटक सिँचाइ गर्‍यौं। उन्नत जातको बीउ र पर्याप्त मलखाद प्रयोग भएकाले अघिल्लो वर्षभन्दा राम्रो उत्पादन हुने आशा थियो तर आगोले गहुँ मात्रै होइन, हाम्रो आशा पनि खरानी बनाइदियो।’

बाबास्थानकै नरेश कुमालको पनि सोही दिनको आगलागीले एक बिघा जमिनको गहुँबाली जलेर नष्ट भयो। यतिबेला कुमाललाई सातजनाको परिवारलाई के खुवाउने र गोठमा रहेका बीस बाख्रा र तीन भैंसीलाई वर्षभरि कसरी पाल्ने भन्ने चिन्ताले पिरोलिरहेको छ।

‘गहुँ काटेर मुठा बाँधिसकेका थियौं। आगोले पूरै जलेर खरानी भयो। अहिलेसम्म यस्तो विपत्ति कहिल्यै भएको थिएन’, उनी भन्छन्, ‘घरभित्रको अन्न पहिल्यै खाएर सकिइसक्यो। अब खानका लागि अन्न छैन, कसरी गुजारा गर्ने होला ?’ कुमाल परिवारले कृषिलाई नै मुख्य उद्यम बनाएर यहींबाट आएको पैसाले घर खर्च चलाउने गरेको थियो।

‘विगतमा त्यही खेतमा उब्जेको गहुँ वर्षभरिका लागि राखिन्थ्यो र बाँकी बिक्री गरेर घर खर्च चलेको थियो। यो वर्ष भने आगोले सखाप बनाएपछि आफूलाई मात्रै होइन, छिमेकीबाट सापटी लिएको गहुँ पनि फिर्ता गर्न पाइएन’, उनले दुःखेसो पोखे।

गत बिहीबार रुखका हाँगा टुटेर बिजुलीको तारमा परेपछि त्यसैबाट गहुँबालीमा आगो सल्केको स्थानीयको भनाइ छ। आगलागीबाट बाबास्थानका १५ किसानको करिब ११ बिघा जमिनको गहुँबाली जलेर नष्ट भएको थियो।

पसिना चुहाउँदै महिनौं मेहनत गरेर लगाएको बाली खरानी भएपछि पीडामा रहेका तिनै किसान अहिले वस्तुभाउका लागि जलेको गहुँ सङ्कलन गरिरहेका छन्।

तीन बिघा जमिनको गहुँबाली जलेपछि पीडामा रहेका स्थानीय लालबहादुर पुनमगर भन्छन्, ‘बाख्रा, बङ्गुरलगायत वस्तुभाउका लागि होला भनेर खरानीसहितको जलेको गहुँ बटुलिरहेका छौं । अघिल्लो पटक ४० क्विन्टल गहुँ बिक्री गरेकोमा यसपटक वस्तुभाउका लागि खरानी बटुलेर बस्नुपरेको छ।’

आगलागीबाट जोगिएको एक बिघा जमिनबाट मात्रै यो वर्ष ३० क्विन्टल गहुँ उत्पादन भएको उनको भनाइ छ। लालबहादुरले बाख्रा, भैंसी र बङ्गुरपालन पनि गरेका छन्। तीन बिघा जमिनको गहुँ खरानी बनेपछि बाख्रा, भैंसी र बङ्गुरपालनमा पनि धक्का लागेको उनको गुनासो छ।

‘गहुँ त जल्यो, जल्यो, वस्तुभाउका लागि भुसा पनि रहेन। चौपायालाई कसरी पाल्ने भन्ने चिन्ता छ’, उनले भने, ‘आगो लागेको दस मिनेटमै पूरै बाली जलेर खरानी भयो। दमकल नआएको भए बाबास्थान बजार पनि जल्थ्यो’, लालबहादुरको बुझाइ छ।

बाली भित्र्याउने समयमा परेको विपत्ति परेपछि पीडामा रहेका किसान क्षतिको मूल्याङ्कन गरी सरकारले राहत उपलब्ध गराउने अपेक्षामा छन्।

पीडित किसानले स्थानीय पालिकामा क्षतिको विवरण पनि बुझाइसकेका छन्। दोधारा चाँदनी नगरपालिकाले राहतस्वरुप प्रत्येक किसानलाई तत्काल पाँच हजार वितरण गरेको छ। –रासस

कोरियाली भाषा परीक्षा उत्तीर्ण भई रोस्टरमा रहेका युवाले आफ्नो सर्भिस सेक्टर (सेवा क्षेत्र) परिवर्तन गर्न सक्ने भएका छन्।

इपिएस कोरिया शाखाले शुक्रबार एक सूचना जारी गर्दै कृषि तथा पशुपालन र उत्पादनमूलक क्षेत्रतर्फ रोस्टरमा रहेकाहरूले सेवा क्षेत्र परिवर्तन गर्न सक्ने जनाएको हो।

सूचना अनुसार रोस्टरको अवधि २०२४ डिसेम्बर ३१ भित्र समाप्त हुने इच्छुक व्यक्तिहरूले रोस्टर परिवर्तन सक्नेछन्।

मानव संसाधन विकास (एचआरडी) कोरियाले रोस्टर परिवर्तन गर्न सक्नेहरूको नामावलीसहितको तालिका बिहीबार पठाएको इपिएस कोरिया शाखाले जनाएको छ। शाखाका अनुसार ९ हजार ४ सय २८ जनाको नाम प्राप्त भएको छ।

इपिएस कोरिया शाखाको सूचना अनुसार कसैले पहिले नै रोजगारदाताले करार सम्झौता गरिसकेको वा रोस्टर अवधि समाप्त भइसकेको वा कुनै कारणले अयोग्य भएमा सेवा क्षेत्र परिवर्तन गर्न भने पाइने छैन। सेवा क्षेत्र परिवर्तन गरिए पनि रोस्टरको अवधि भने थप हुने छैन। अघिल्लो रोस्टरको बाँकी अवधि बराबर नै हुने सूचनामा उल्लेख छ।

त्यस्तै भाषा परीक्षा पास गरेर कोरिया जान पर्खेर बसेका हजारौँ युवाहरुले आफूहरूको समस्या समाधानका लागि पहल गर्न श्रम रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्री डोलप्रसाद अर्याललाई अनुरोध गरेका थिए। गुनासो प्राप्त भएपछि श्रम मन्त्री अर्यालले कोरियाका सम्बन्धित निकायका पदाधिकारीसँग पटक पटक छलफल गरेका थिए।

कोरिया जान पर्खेर बसेका हजारौँ युवा तथा सरोकारवालाहरूले नेपाल सरकारको यस प्रकारको पहलकदमी तथा कोरिया सरकारको निर्णयलाई सकारात्मक रुपमा लिनुपर्ने प्रतिक्रिया दिएका छन्।

पछिल्लो पटक बुधवार मात्रै मन्त्री अर्यालले एचआरडी कोरिया मुख्यालयका प्रतिनिधि, एचआरडी कोरियाका नेपाल प्रतिनिधि, इपिएस शाखा र कोरिया रिटर्नी एवं रोस्टरमा रहेकाहरूबिच छलफल गराएका थिए। सो छलफलमा कोरिया पक्षले शीघ्र निकास निकाल्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेको थियो। त्यसको भोलिपल्ट (बिहीबार) नै कोरिया पक्षले रोस्टर परिवर्तन गर्न सकिने निर्णय गरेको हो।

काठमाडौं महानगरपालिकाका मेयर बालेन शाहले जन्मदिनको अवसरमा कविता संग्रह ल्याउने भएका छन्।

शुक्रबार मेयर शाहले सामाजिक सञ्जाल मार्फत कविता संग्रह 'अश्र' ल्याउन लागेको जानकारी दिएका हुन।

'मेरो कविता संग्रह किताब 'अश्र' भोलिबाट सर्वत्र उपलब्ध हुनेछ,' उनले सामाजिक सञ्जालबाट भनेका छन्।

कालीकोटको पञ्चदेव परीक्षा केन्द्रबाट दुईजना नक्कली परीक्षार्थी पक्राउ परेका छन्। आजबाट सुरु भएको कक्षा १२ को अंग्रेजी विषयको परीक्षा दिइरहेका दुईजनालाई प्रहरीले पक्राउ गरेको हो।

जिल्ला प्रहरी कार्यालय कालीकोटका प्रमुख डिएसपी अर्जुन केसीले कक्षा ९ र १० मा अध्ययन गर्ने तर अर्काको सट्टा परीक्षा दिइरहेको पाइएपछि पक्राउ गरिएको बताए। उनले भने, ‘नाबालक भएकाले नाम भन्न मिल्दैन, तर राम्रै नेताका नातेदार हुन्’, केसी भने।

जनजीवन माध्यमिक विद्यालयबाट फाराम भरेका वर्ष ४१ का भानुप्रसाद पाण्डेको सट्टामा कक्षा १२ को अंग्रेजी विषयको परीक्षा दिँदै गरेका एक नाबालक र वर्ष २० का किसान शाहीको सट्टामा परीक्षा दिँदै गरेका अर्का नाबालक गरी दुईजना सट्टाका परीक्षार्थीलाई समातिएको हो।

उनीहरूका बारेमा आवश्यक अनुसन्धान भइरहेको प्रहरीले जनाएको छ। शिक्षा विकास तथा समन्वय एकाइ कालीकोटका प्रमुख प्रकाशचन्द्र धितालले शिक्षा ऐन २०२८ मा एक लाख रुपैयाँ जरिवाना र ६ महिना कैद वा दुवै सजाय हुने व्यवस्था रहेकाले सोहीअनुसार हुने बताए।

अनुगमनका क्रममा केन्द्राध्यक्ष र निरीक्षकले सट्टाका परीक्षार्थी रहेकोे सूचना प्रहरीलाई गराएपछि सट्टाका परीक्षार्थी प्रहरी फन्दामा परेका हुन्।

पहिलो दिन भएकाले प्रमुख जिल्ला अधिकारी गणेश नेपाली प्रहरी प्रमुखसहित सुरक्षा निकायका सबै अनुगमनमा गएका बेला सट्टाका परीक्षार्थी फेला परेको कार्यालय प्रमुख धितालले बताए।

माध्यमिक शिक्षा उत्तीर्ण परीक्षा समन्वय समितिका अध्यक्ष प्रमुख जिल्ला अधिकारी गणेश नेपालीले नाबालकलाई सट्टा परीक्षा दिन लगाउनेलाई पनि कानुनअनुसार कारबाही हुने बताए।

सुरुमा मन्त्रीका छोरा भन्ने जानकारी पाएका प्रजिअ नेपालीले पक्राउ गर्न आनाकानी गरेको आरोप छ, तर प्रहरी प्रमुखले यस्ता विषयमा गम्भीर हुनुपर्ने भनेपछि सबै सुरक्षा निकायका प्रमुख एकमत भएपछि सट्टाका परीक्षार्थी पक्राउ परेको प्रत्यक्षदर्शीले बताए। मन्त्री को हुन् भन्ने यकिन भने भएको छैन।

परीक्षा केन्द्र पञ्चदेव माध्यमिक विद्यालयका केन्द्राध्यक्ष चन्द्रप्रसाद कोइरालाले प्रवेशपत्रमा समेत सट्टाको विद्यार्थीको तस्बिर टाँस गरेको र प्रअले नै फोटोमा हस्ताक्षर गरेको हुँदा निगरानी गर्न समस्या भएको बताए। लाइनमा निगरानी गर्दा ६० थान मोबाइल खोसिएको बताए।

जनजीवन माध्यमिक विद्यालयका प्रअ तेजबहादुर शाहीले तस्बिरमा हस्ताक्षर हुने र तपार्इं पत्रकारसँग के प्रमाण छ भनेर जवाफ माग गरे। तर पछि आफूले नक्कली परीक्षार्थीको तस्बिरमा हस्ताक्षर नगरेको दाबी गरे।

आफ्नो कसैले हस्ताक्षर गरिदिएको हुन सक्ने उनको भनाइ छ। यसअघि सम्पन्न भएको एसईई परीक्षामा पनि दुईजना सट्टाका विद्यार्थी पक्राउ परेका थिए। परीक्षा केन्द्रमा मोबाइलको धेरै प्रयोग भएको पाइएको छ।

अहिले पनि कालीकोटको परीक्षा प्रणालीमा सुधार हुन सकेको छैन। शैक्षिक क्षेत्र सुधारका लागि सबैभन्दा अभिभावकले सोच्नुपर्ने स्थानीयको भनाइ छ।

मानव बेचबिखन तथा ओसारपसार मुद्दामा दोषी ठहरिएका नुवाकोट दुप्चेश्वर गाउँपालिका– ४ का जङ्गबहादुर तामाङ (राम) लाई प्रहरीले २६ वर्षपछि पक्राउ गरेको छ।

यहाँकी एक महिलालाई भारतमा लगेर बिक्री गरेको पुष्टि भएसँगै मकवानपुर जिल्ला अदालतबाट ९ वर्ष ७ महिना १० दिन कैद सजाय तोकिएका तामाङलाई नुवाकोट प्रहरीले आज पक्राउ गरेको हो।

विशेष सूचनाका आधारमा उनलाई जिल्लाको तादी गाउँपालिका– ४ सातबिसेबाट पक्राउ गरिएको जिल्ला प्रहरी कार्यालयका प्रमुख प्रहरी उपरीक्षक शान्तिराज कोइरालाले जानकारी दिए।

उनका अनुसार मकवानपुर जिल्ला अदालतले तामाङलाई २०५५ माघ १९ मा ९ वर्ष ७ महिना १० दिनको कैद सुनाएको थियो।

उक्त फैसला भएदेखि नै फरार रहँदै आएका उनलाई शुक्रबार पक्राउपश्चात् नुवाकोट जिल्ला अदालतबाट फैसला कार्यान्वयनका लागि आज जिल्ला कारागार चलान गरिएको छ। –रासस

जुम्लाको सदरमुकाम खलंगामा कृषि पर्यटन प्रथम बृहत् व्यापार तथा सांस्कृतिक महोत्सव भइरहेको छ। संघीय सांसद विनिता कठायतले महोत्सवको उद्घाटन गरेकी थिइन्।

महोत्सवले आर्थिक क्षेत्रलाई चलायमान बनाउनुका साथै कला र संस्कृतिको प्रवर्द्धनमा टेवा पुर्‍याउने उल्लेख गरिन्। उनले भनिन्, ‘मनोरञ्जनसँगै भाषा र संस्कृतिको संरक्षण पनि हुने छ।’

राष्ट्रिय लोकदोहोरी गीत प्रतिष्ठान जुम्लाको आयोजना र एके इभेन्ट बहुउद्देश्यीय प्रालि सुर्खेतको सहयोगमा वैशाख १३ देखि २३ सम्म सञ्चालन हुने महोत्सवबाट यस क्षेत्रका कृषि, जडिबुटी, पर्यटन, ऊर्जा, संस्कृति तथा सांस्कृतिक वस्तुको प्रदर्शन गरी प्रचार–प्रसार गर्ने र कला र संस्कृतिका माध्यमबाट कर्णालीको सुन्दरता चिनाउने लक्ष्य राखिएको छ।

कर्णालीको कृषि क्षेत्रको पहिचान गरेर पर्यटक भित्र्याउने उद्देश्य हो। महोत्सव अवधिभर फलफूलमा स्याउ, ओखर, बालीमा मार्सी धान, मार्सी चामल, चिनो, कागुनो, फापर, सिमीका स्टल राखिएका छन्। कपडामा परम्परागत राडीपाखी, खरायोका टोपीहरुको स्टल छन्।

बजारमा अधिक माग भए पनि मूल्य पाउन नसकेको कृषिजन्य वस्तु बजारीकरणका लागि पनि महोत्सवले सहयोग गर्ने जुम्ली किसान बताउँछन्।

उत्पादन वृद्धिसँगै कृषि क्षेत्रको महत्व प्रचार–प्रसार गर्नका लागि बृहत् कृषि पर्यटन सांस्कृतिक महोत्सव हुन लागेको राष्ट्रिय लोकदोहोरी गीत प्रतिष्ठान जुम्लाका अध्यक्ष कर्णबहादुर बुढ्थापाले बताए।

उनले भने, ‘महोत्सवमा स्थानीयदेखि राष्ट्रय चर्चित कलाकारको प्रस्तुति रहेको छ। कृषि पर्यटन प्रवर्द्धन र स्थानीय कलाकारको खोजीका लागि महोत्सव सञ्चालन गरिने अध्यक्ष बुढथापाले बताए। महोत्सवमा विभिन्न ५०÷६० स्टल बुक भइसकेका छन् भने ८०÷९० वटा स्टल छन्।

‘लोक, कला र संस्कृतिको संरक्षण, रूपान्तरण, समुद्री हाम्रो अभियान कृषि संस्कृति र संस्कार हाम्रो पहिचान कृषि पर्यटन र स्थानीय उत्पादनको प्रवर्द्धन हाम्रो अभियान’ भन्ने महोत्सवको नारा रहेको छ।

महोत्सवमा देउडा, दोहोरी, एकल नाच प्रतियोगिता गरिने लोक तथा दोहोरी गीत प्रतिष्ठानका सचिव विश्वराज खत्रीले बताए। प्रतिष्ठानका अनुसार स्थानीय कलाकारलाई पनि प्राथमिकता दिइने छ।

डेढ महिनाअघि राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) को केन्द्रीय कार्यालय धुम्बराहीमा भएको कुटपिट घटनाको अनुसन्धान प्रहरीले अघि बढाएपछि पार्टीभित्र समस्या सिर्जना भएको छ।

घटनामा दोषी भनिएका राष्ट्रिय प्रजातान्त्रिक युवा संगठनका सदस्य सचिव (निलम्बित) निराजन बमलाई प्रहरीले पक्राउ परी अनुसन्धान थालेपछि नेताहरू विभाजित बनेका छन्।

कालिकोटको पलाँता गाउँपालिका घरभई काठमाडौँको निलोपुल बस्दै आएका ३१ वर्षीय बम किटानी जाहेरी परेको ४५ दिन पछि बिहीबार पक्राउ परेका हुन्। उनलाई प्रहरी वृत्त महाराजगञ्जले पक्राउ गरेर हिरासतमा राखी अनुसन्धान थालेको छ।

बम पक्राउ परेपछि राप्रपाको एउटा पक्ष उनलाई छुटाउन लागेको छ भने, अर्को पक्ष घटनाको सत्यतथ्य अनुसन्धान भएर कारबाही हुनुपर्ने भन्दै दबाब बढाउन लागेको छ। जसले पार्टीभित्रका गुटहरू सक्रिय भएर आमनेसामने भएको स्रोतले बतायो।

बम पक्राउ परे लगत्तै बिहीबारै राप्रपाका वरिष्ठ उपाध्यक्ष रवीन्द्र मिश्र, महामन्त्री धवलशमशेर राणा, कुन्ती शाही, केन्द्रीय सदस्य जनकराज पाठकलगायतका नेताहरू उनलाई छुटाउन प्रहरी वृत्त महाराजगञ्ज पुगेका थिए। बम पक्राउ परेपछि उक्त समूहले जाहेरी फिर्ता लिन जाहेरकर्ता कार्यसम्पादन समिति सदस्य ठाकुरमोहन श्रेष्ठलाई दबाब बढाएका छन्। घटनाले पार्टीलाई क्षति पुग्ने भन्दै मिलापत्र गराउने उनीहरूले प्रयास रहेको स्रोत बताउँछ।

श्रेष्ठ भने आफ्नो अडानबाट टसमस भएका छैनन्। ‘आफ्नो जीवनकालमा भ्रष्टाचार र तस्करहरूको विरुद्ध र देशहित तथा राष्ट्रवादका पक्षमा लडेको मान्छे हुँ,’ सशस्त्र प्रहरी बलका पूर्व अतिरिक्त प्रहरी महानिरीक्षक९एआइजी० समेत रहेका श्रेष्ठले भने, ‘अहिले म माथि नै भएको यस्तो साङ्घातिक हमला कसरी सहन सक्छु रु’

पार्टीभित्रबाट दबाब आएको बताउँदै श्रेष्ठले आफू कसैको दबाब र प्रभावमा जाहेरी फिर्ता नलिने अडान लिएको दाबी गरे। उनले भने, ‘रवीन्द्र (वरिष्ठ उपाध्यक्ष मिश्र) मेरो असल मित्र हो। तर, उहाँले एउटा हिंस्रक व्यक्तिलाई बचाउन भूमिका खेलिरहनुभएको छ। उहाँले मलाई धेरै पटक फोन पनि गर्नुभएको छ, मैले उठाएको छैन।’

ढिलोगरी अनुसन्धान थालेकामा पनि श्रेष्ठले असन्तुष्टि व्यक्त गरे। ‘यत्रो डेढ महिनासम्म प्रहरी के हेरेर बसेको छ रु मैले ज्यान मार्ने कसुरमा जाहेरी दिएको व्यक्ति संसद्मा घुमिरहेका छन्। मैले यो कुरा सनाखत गर्न जाँदा प्रहरीलाई भनेको छु,’ उनले भने।

के हो घटना ?

गएको फागुन २७ गते पार्टी कार्यालय धुम्बाराहीमा केन्द्रीय अनुशासन समितिले सिफारिस गरेको विषयमा कार्यसम्पादन समितिको बैठक बसिरहेको थियो। सोही बैठकमा पार्टीका उपाध्यक्ष एवं पूर्वमन्त्री विक्रम पाण्डे र कार्यसम्पादन समिति सदस्य श्रेष्ठबीच भनाभन भएको थियो।

श्रेष्ठले पाण्डेलाई ‘भ्रष्टाचारी’ र ‘तस्कर’ भनेर टिप्पणी गरेपछि पाण्डे आक्रोशित बनेर केहीबेर बैठकबाट बाहिर निस्किएको बताइन्छ। त्यसपछि उनी फेरी फर्केर बैठकमा आएका थिए।

यसैबीचमा बैठक केहीबेर चलेर ‘ब्रेक’भएपछि बाहिर निस्किनेक्रममा श्रेष्ठमाथि एउटा समूहले कुटपिट गरेको थियो। उक्त कुटपिटको भिडिओ सामाजिक सञ्जालमा भाइरल पनि भएको थियो। उक्त ‘क्लिप’ घटनाको आंशिक मात्रै रहेको श्रेष्ठले दाबी गर्ने गरेका छन्।

‘मलाई तल भ¥याङमा ओर्लिदा बाटो छेकेर धेरै कुटपिट भएको छ। आफ्नो प्रतिरक्षा गरेर जोगिएको हुँ,’ नागरिकसँगको कुराकानीमा उनले भने,‘फर्किएर अध्यक्ष (राजेन्द्र लिङदेन) को कार्यकक्षमा जाँदा भएको घटनाको मात्र त्यो भिडिओ हो।’ उक्त कुटपिटबाट आफ्नो कान नसुन्ने समस्या भएको उनको दाबी छ।

घटना उपाध्यक्ष पाण्डेकै योजनामा भएको श्रेष्ठले दाबी गर्दै आएका छन्। घटना लगत्तै उनले प्रहरीमा ठाडो उजुरी दिएका थिए। दोस्रो दिन बसेको राप्रपाको अनुशासन समितिको सिफारिसमा बम लगायत सहमहामन्त्री प्रेम बलायर, काठमाडौं क्षेत्र नं। ४ का क्षेत्रीय अध्यक्ष रिद्धीप्रताप राणालाई चार वर्षका लागि निलम्बन गरेको थियो। सहमहामन्त्री बलायर उपाध्यक्ष पाण्डेका स्वकीय सचिव पनि हुन्।

तर, श्रेष्ठले त्यत्तिले चित्त बुझाएनन्। उनले फागुन २९ गते नै उपाध्यक्ष पाण्डेसहित पाँच जनालाई विपक्षी बनाएर ‘ज्यान मार्ने उद्योग कसूर’मा अनुसन्धान र कारबाहीको माग गर्दै प्रहरी वृत्त महाराजगञ्जमा आधिकारिक रुपमा जाहेरी दरखास्त दिएका थिए। जसमा थप एक जना राप्रपाका केन्द्रीय सदस्य हिक्मत कार्कीको पनि नाम उल्लेख छ। ‘कार्की त्यहाँ उपस्थित नभएको भनेर उम्काउन खोजिँदै छ। तर, उनी नै खुट्टाले छेकेर कुटपिटमा उत्प्रेरित गराउने व्यक्ति हुन्,’ श्रेष्ठको आरोप छ।

ग्लोबल टक सिरिजको पहिलो सत्रको सफलतापछि ग्लोबल शेपर्स कम्युनिटी काठमाडौँ (जीएससीके) ले वैशाख २८ मा सिरिजको दोस्रो सत्र आयोजना गर्ने भएको छ।

ग्लोबल शेपर्स कम्युनिटीका अनुसार यस सत्रको विषय ‘पानी भण्डारीपनस् दिगो कृषिका लागि जलस्रोतको व्यवस्थापन’ हो। यो ग्लोबल टक सिरिजलाई ग्रिन रेजिलियन्ट एग्रीकल्चर प्रोडक्टिव इकोसिस्टम (जीआरएपीइ) परियोजनाले समर्थन गरेको छ।

यो परियोजनामा युरोपेली संघ, फिनल्यान्ड सरकार, जर्मन संघीय आर्थिक सहयोग तथा विकास मन्त्रालयको संयुक्त लगानी छ। नेपालमा यो परियोजना जीआईजेडले कार्यान्वयन गरेको छ।

यस सत्रमा पानी फाउन्डेसनको प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सत्यजित भटकल अन्तर्राष्ट्रिय वक्ताको रूपमा उपस्थित हुनेछन्। भटकलले अहिले भारतको महाराष्ट्रलाई खडेरीमुक्त र समद्घ बनाउने काम गरिरहेका छन्।

सामाजिक मुद्दाहरूलाई सम्बोधन गर्ने ‘सत्यमेव जयते’ जस्ता प्रख्यात टिभी कार्यक्रमहरू पछाडिको व्यक्ति उनी नै हुन। उनको ‘चलेचलो’ वृत्त चित्रले राष्ट्रिय पुरस्कार जितेको छ। यो वृत्त चित्र ‘लगान’ फिल्मको निर्माणमा आधारित छ।

कार्यक्रमको राष्ट्रिय वक्ताका रूपमा नेशनल इन्जिनियरिङ कलेज सिभिल इन्जिनियरिङ विभागकी सहप्राध्यापक तथा कार्यक्रम संयोजक विभूति ओझा आउने छिन्। उनी पानी आपूर्ति इन्जिनियरिङ र वातावरणीय प्रभाव मूल्याङ्कनमा केन्द्रित छिन। उनी रिपल इन्जिनियरिङका सह–संस्थापक पनि हुन जसले ढल नेटवर्क डिजाइन र फोहोर पानी प्रशोधन प्लान्टहरूको लागि परामर्श सेवाहरू प्रदान गर्दछ।

कार्यक्रममा प्रमुख अतिथि वक्ताको रूपमा अजय दीक्षित रहनेछन्। उनी पानी, जलवायु परिवर्तन र विपद्का विशेषज्ञ हुन्। उनी दक्षिण एसिया नाडी संवादका सल्लाहकार पनि हुन।

दक्षिण एसिया नाडी संवाद एक अनलाइन प्लेटफर्म हो जसले प्रकृति, मानिसहरू र पानीका प्राणीहरूका लागि र स्वस्थ नदीहरूका लागि संवादलाई महत्त्व दिन्छ।

कार्यक्रमका सहभागीहरूले यी विज्ञहरूबाट सक्नुकासाथै सरकारको नेतृत्वमा गरिएका पहलहरू र पानी व्यवस्थापनसम्बन्धी नीतिहरूबारे अन्तर्दृष्टि प्राप्त गर्नेछन्।् त्यहाँ सृजनात्मक समस्या समाधान मार्फत नेटवर्किङ अवसरहरू र अन्तरक्रियात्मक शिक्षा हुनेछ। यस कार्यक्रममा जलवायु स्मार्ट समाधानहरूको विविध दायरा पनि प्रदर्शन गरिने आयोजकले बताएका छन्।

यस कार्यक्रममा भाग लिएर, सहभागीहरूले पानी भण्डारणको वर्तमान परिदृश्य र नेपालभरका खेती अभ्यासहरूमा यसको प्रभावको बारेमा बुझेनछन्। ग्लोबल शेपर्स काठमाण्डुहबका फेसबुक र इन्स्टाग्राम मार्फत यो कार्यक्रममा सहभागी हुन सकिने आयोजकले बताएका छन्।

अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले महोत्तरी एकडारा गाउँपालिका– १ मा सडक ढलानका क्रममा अनियमितता गरेको आरोपमा तत्कालीन उपाध्यक्षसहित ६ जनाविरुद्ध विशेष अदालतमा मुद्दा दायर गरेको छ।

आयोगले गाउँपालिका उपाध्यक्ष महजबी खातुन, तत्कालीन प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत सरोजकुमार सिंह, इन्जिनियर सुभाष पाण्डेय, योजना शाखा प्रमुख महेन्द्रकुमार मण्डल र असिस्टेन्ट सबइन्जिनियर सञ्जयकुमार मण्डल र जानकी कन्स्ट्रक्सन मनरा महोत्तरीका सञ्चालक राकेशकुमार रायविरुद्ध आठ लाख ६५ हजार एक सय ४५ बराबरको बिगो माग दाबी गर्दै आज मुद्दा दायर गरिएको जनाएको छ।

गुणस्तरहीन काम गरेको र त्यसलाई सदर गरी राज्यको स्रोतको दुरुपयोग गरेको पाइएकाले उनीहरुविरुद्ध मुद्दा दायर गरिएको आयोगका प्रवक्ता नरहरि घिमिरेले जानकारी दिए। –रासस

नेपाल भित्रिने भारतीय मालवाहक सवारी साधनले नेपाली ढुवानीका साधन विस्थापित हुने अवस्थामा पुगेको यातायात व्यवसायीले गुनासो गरेका छन्।

भारतीय मालवाहक गाडी भारत तथा तेस्रो मुलुकबाट सोझै देशका प्रमुख बजारसम्म ढुवानी गर्न थालेपछि मुलुकभित्र सञ्चालित ट्रक, ट्रिपर, लहरीले काम पाउन छाडेको यातायात व्यवसायीले गुनासो गरेका हुन्।

शुक्रबार सिमरामा आयोजना गरिएको तराई यातायात व्यवसायी संघको सत्रौँ साधारणसभा नेपाली यातायात व्यवसायीले गुनासो गरेका हुन्।

भन्सारमा लोड–अनलोडलगायतका थप खर्च, जोखिम र सुरक्षाको कारण देखाई आयातकर्ता तथा भारतीय ट्रान्सपोर्टले सोझै नेपालका विभिन्न सहरमा भारतीय मालवाहक गाडीबाट ढुवानी गराउँदा नेपाली ढुवानीका साधनले कामै नपाउने अवस्थामा पुगेको कार्यक्रममा तराई यातायात व्यवसायी संघ सिमराका अध्यक्ष ओमकृष्ण कार्कीले गुनासो गरे।

राज्यलाई कर र नेपालीलाई रोजगारी दिने नेपाली ढुवानीको साधन भारतीय मालवाहक गाडीले गर्दा विस्थापन हुने अवस्था आए पनि सम्बन्धित निकाय हाम्रो समस्याप्रति गम्भीर नभएको आरोप कार्कीले लगाए।

एकातिर नेपालभित्र भारतीय मालवाहक सवारी साधनलाई सुविधा दिँदा मुलुकको अर्बौं रुपैयाँ ढुवानी भाडामा बिदेसिने गरेको छ भने अर्कातर्फ नेपाली ट्रकहरूले काम पाउन छाडेको अवस्था आएको कार्कीले बताए।

नेपाल ट्रक यातायात व्यवसायी महासंघका केन्द्रीय अध्यक्ष हिरालाल श्रेष्ठले भारतीय सवारीको प्रवेशले नेपाली लगानीको सवारीहरुको पुँजी डुब्ने अवस्थामा आएको गुनासो गरे। नारायणी यातायात व्यवसायी संघका अध्यक्षसमेत रहेका श्रेष्ठले ट्राफिक प्रहरीहरुले चेकिङका नाममा नेपाली ढुवानीका साधनलाई मात्रै दुःख दिने गरेको र बढी भार बोक्ने भारतीय गाडीलाई त्यसै छाड्ने गरेका कारण ढुवानीका साधन सञ्चालकहरु धेरै समस्यामा परेको बताए।

कार्यक्रमका मुख्य अथिति रहेका मधेस प्रदेशका मुख्यमन्त्री सरोजकुमार यादवले समस्यामा परेका नेपाली ढुवानीका साधनहरुलाई पहिलाको अवस्थामा ल्याउन आफूले सक्दो पहल गर्ने आश्वासन दिएका छन्।

नेपालीले लगानी गरेको ढुवानीका साधनले पहिलो प्राथमिकता पाउनुपर्ने हो र नेपाली ढुवानीका साधनलाई काम पाउनका लागि आफूले कहाँ के गर्नुपर्छ, त्यो सबै गर्ने मुख्यमन्त्री यादवले बताए।

कार्यक्रममा नेपाली काँग्रेसका सहमहामन्त्री फरमुल्ला मन्सुर प्रतिनिधिसभा सदस्य अच्युत मैनाली, किसान श्रेष्ठले भारतीय ढुवानीका साधनहरुले गर्दा नेपाली ढुवानीका साधनहरुले काम नपाउने अवस्था आएको, नेपालीका लागि राम्रो नभएको र नेपाली लगानीमा रहेका ढुवानीका साधनका लागि हामीले सम्बन्धित निकायमा पहल गर्ने आश्वासन दिए।

कार्यक्रममा प्रदेशसभा सदस्य देवनारायण चौधरी, नारायणी यातायात व्यवसायी संघका निर्वतमान अध्यक्ष बद्रीप्रसाद चौलागाईं, बाराका प्रमुख जिल्ला अधिकारी शिरीष घिमिरे, प्रहरी प्रमुख महेन्द्र खड्का, राजमार्ग सुरक्षा तथा ट्रफिक व्यवस्थापन कार्यालय पथलैयाका प्रमुख प्रहरी उपरीक्षक भीमकिरण बोगटीलगायतको सहभागिता थियो।

पोखरामा भोलिदेखि दक्षिण एसियाली ट्रायथलन च्याम्पियनसिप हुने भएको छ। नेपाल ट्रायथलन एसोसियसन (एनटिए) को आयोजनामा भोलिदेखि पोखरामा पुरुष तथा महिला ट्रायथलन एसिया कपको चौथो संस्करण तथा दक्षिण एसियाली ट्रायथलन च्याम्पियनसिप हुन लागेको हो।

कोरोनाका कारण दुई वर्ष रोकिएपछि यस वर्ष हुन लागेको प्रतियोगिताको तयारी पूरा भएको आयोजक नेपाल ट्रायथलन एसोसिएसन (एनटिए) ले शुक्रबार पोखरामा पत्रकार सम्मेलन गरेर जानकारी दिएको हो।

प्रतियोगितामा १५ देशका ३८ पुरुष र २४ महिला गरी कुल ६२ जनाले भाग लिने प्रतियोगिता संयोजक डिल्लीराज सुवेदीले जानकारी दिए।

प्रतियोगितामा नेपालसहित भारत, बंगलादेश, उज्वेकिस्तान, कजाकस्तान, मरिसस, अस्ट्रेलिया, यूएई, प्यालेस्टाइन, उरुग्वे, अस्ट्रिया, अल्जेरिया, न्युजिल्यान्ड, लक्जम्बर्ग र टोगोका खेलाडीले सहभागिता जनाउने उनले बताए।

महिला र पुरुष गरेर दुई फरक स्पर्धामा हुने प्रतियोगिताका लागि खेलाडी र अतिथिहरु पोखरा आइसकेको उनको दाबी छ।

पोखराको मुख्य पर्यटकीय केन्द्र लेकसाइडलाई केन्द्रित गरेर आयोजित च्याम्पियनसिपको स्प्रिन्ट विधाअन्तर्गत ७ सय ५० मिटर पौडी, २० किलोमिटर साइक्लिङ र ५ किलोमिटर दौड हुने छ। स्विमिङ फेवातालमा हुने छ भने दौड गौरीघाट, सहिदचोक, मुस्ताङचोक, विरौटा, ड्यामसाइड हुँदै गौरीघाटमै पुगेर समापन हुने संयोजक सुवेदीले बताए।

प्रतियोगिताले पर्यटन प्रवद्र्धनमा सघाउ पुग्ने पोखरा पर्यटन परिषद्ले जनाएको छ। परिषद्का अध्यक्ष पोमनारायण श्रेष्ठले भने, ‘खेलाडी र अतिथि आएपछि पर्यटनमा सघाउ त पुग्छ नै, त्योभन्दा पनि बढी प्रतियोगिताले खेल पर्यटनका माध्यमबाट पर्यटन प्रवद्र्धनमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ।’

प्रतियोगिताको च्याम्पियनले ८४ हजार, द्वितीय हुनेले ७० हजार, तृतीय हुनेले ५६ हजार, चौथो हुनेले ४२ हजार र पाचौं हुनेले २८ हजार रुपैयाँ पुरस्कार पाउने नेपाल ट्रायथलन एसोसिएसन (एनटिए) का उपाध्यक्ष सुमन देवकोटाले जानकारी दिए।

प्रतियोगिता सम्पन्न गर्न करिब ७० लाख खर्च हुने अनुमान गरिएको नेपाल ट्रायथलन एसोसिएसन (एनटिए) का महासचिव युवराज सुनुवारले जानकारी दिए। प्रतियोगिताको कुल पुरस्कार राशि मात्रै पाँच लाख ५८ हजार रुपैयाँ खर्च हुने उनले बताए।

मोरङको लेटाङमा टेम्पो र केराबारीमा साइकल दुर्घटना हुँदा दुईजनाको मृत्यु भएको छ। दुर्घटनामा परी एकजना घाइते भएका छन्।

लेटाङ नगरपालिका– ३ स्थित भित्री सडक खण्डमा को २ ह ३२०८ नम्बरको टेम्पो आफैं अनियन्त्रित भएर शुक्रबार दुर्घटना हुँदा चालकको मृत्यु भएको मोरङ ट्राफिक कार्यालयले जनाएको छ। टेम्पोमा सवार अर्का व्यक्ति घाइते भएका छन्।

लेटाङबाट कानेपोखरीतर्फ आउँदै गरेको टेम्पोका चालक कानेपोखरी गाउँपालिका– ७ का ४१ वर्षीय ओमनारायण श्रेष्ठको मृत्यु भएको मोरङ ट्राफिक प्रमुख प्रहरी निरीक्षक सुमन न्यौपानेले जानकारी दिए।

उनका अनुसार दुर्घटना परेर घाइते भएका श्रेष्ठलाई उपचारका लागि लेटाङको एड्भान्स हेल्थ केयर सेन्टरमा भर्ना गरिएको र त्यही उपचारकै क्रममा मृत्यु भएको हो।

ट्राफिक प्रहरीका अनुसार टेम्पोमा सवार कानेपोखरी– ७ का ३१ वर्षीय पूर्णबहादुर तामाङ दुर्घटनामा परी घाइते भएको र उनको विराटनगरस्थित न्युरो अस्पतालमा उपचार भइरहेको छ। तीव्र गतिका कारण टेम्पो दुर्घटना भएको ट्राफिक प्रहरीले जनाएको छ।

त्यसैगरी, केराबारी गाउँपालिका– ७ मा साइकल दुर्घटना हुँदा सोही वडाका १७ वर्षीय निर्मल महतोको मृत्यु भएको ट्राफिक प्रमुख न्यौपानेले बताए। उनका अनुसार बिहीबार महतो आफ्नै घरअगाडि साइकल कुदाउँदै गर्दा अनियन्त्रित भई लड्दा साइकलको हेन्डिल पेटमा लागी घाइते भएका थिए।

ट्राफिक प्रहरीका अनुसार घाइते भएका महतोको धरानस्थित बिपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानमा उपचारकै क्रममा राति साढे ११ बजेतिर मृत्यु भएको हो। घटनाको थप अनुसन्धान भइरहेको ट्राफिक प्रहरीले जनाएको छ।

बाक्लो तुवाँलोले गर्दा पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल अझै खुल्न सकेको छैन। तरपनि पर्यटकहरु जहाज कुरेर विमानस्थलमै बसिरहेका छन्।

पोखरा विमानस्थलमा पर्यटकहरू बिहानैदेखि जहाज उड्ने पखाईमा छन्। विमानस्थल पर्यटकहरूले भरिएको छ। भिजिबिलिटी अपुग हुँदा विमानस्थल खुल्न नसकेको हो। विमानस्थल नखुलेपछि पोखरा आउने र पोखराबाट विभिन्न सहरमा हुने हवाई उडान प्रभावित बनेका छन्।

विमानस्थलका एकजना प्राविधिकका अनुसार पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको भिजिबिलिटी अहिले २ हजार मिटर मात्र छ। बिहानदेखि २५ सय मिटर रहेको भिजिबिलिटी दिउँसो झनै घटेर २ हजार मिटरमा झरेको छ। पोखराबाट उडानका हुनका लागि कम्तीमा ३७ सय मिटर भिजिबिलिटी चाहिन्छ।

विमानस्थल नखुलेर उडान नै अनिश्चित भएपछि यात्रुले धमाधम रद्द गर्न थालेका छन्। विमानस्थल खुल्ने टुंगो नलागेको भन्दै यात्रु आफैले टिकट रद्द गर्न थालेको हवाई कम्पनीका पदाधिकारीको भनाई छ। ‘तोकिएको समयमा उडान नभएपछि यात्रु आफैले टिकट रद्द गर्दे गाडीमा गन्तव्य तय गर्न थालेका छन्। कुनबेला विमानस्थल खुल्ने भन्ने नै यकिन छैन,’ ती कर्मचारीले भने।

हवाई कम्पनीका अनुसार पोखरा आउने आन्तरिक र बाह्य पर्यटकको सङ्ख्या बढी थियो। अझ शनिवारको बिदाका लागि शुक्रवारको दिन पारेर पोखरा आउने हवाई यात्रु बढी हुने गरेका थिए। त्यही अनुसार शुक्रवारको हवाई उडानको अकुपेन्सी निकै नै माथि थियो। तर, उडान नै अनिश्चित भएपछि यात्रु नै पोखरा आउन नपाएको उनीहरूको भनाई छ।

‘यो बेला हवाई उडानको अकुपेन्सी दर निकै नै राम्रो थियो। तर, उडान नै हुन सकेन। विमानस्थल नै नखुलेपछि यात्रुले आफै विकल्प अपनाए,’ उनले भने। हवाई कम्पनीका अनुसार यतिबेला सबैजसो उडानमा ८० प्रतिशत भन्दा बढी सिटका लागि यात्रुले टिकट बुकिङ गरेका थिए।

विमानस्थल नखुल्दाको मार पर्यटन क्षेत्रमा परेको भन्दै व्यवसायीले चिन्ता जनाएका छन्। पोखरा पर्यटन परिषद् (पिटिसी)का अध्यक्ष पोमनारायण श्रेष्ठ भन्छन्, ‘तुवाँलोले गर्दा विमानस्थल खुल्न सकेन। विमानस्थल नखुलेपछि यात्रु पोखरा आउन पाएनन्। पर्यटन क्षेत्रमा त्यसले नोक्सान पुगेको छ।’ कुन बेला विमानस्थल खुल्ने भन्ने टुंगो नलाग्दा त्यसको अप्ठेरो यात्रुले खेपेको उनले बताए।

भिजिबिलिटी अपुग भएपछि काठमाडौँबाट जहाज पोखरा आउन नसकेको ती प्राविधिकले बताए। उनका अनुसार पोखरामा रात्री बिसान गरेका जहाज बिहान उडेर काठमाडौँ गएपनि काठमाडौँबाट पोखरा आउन सकेका छैनन्। ती प्राविधिकका अनुसार पोखराबाट उडेर काठमाडौँ जानका लागि १६ सय मिटर भिजिबिलिटी भए पुग्छ।

‘पोखरामा जहाज अवतरण गर्नका लागि ३७ सय मिटरको भिजिबिलिटी चाहिन्छ। तर पोखराबाट उडेर जाँदा १६ सय मिटर भए पुग्छ,’ ती प्राविधिकले भने, ‘बाक्लो तुवाँलोका कारण हवाई उडान नै अस्तव्यस्त बनेको छ।’

पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सामान्य अवस्थामा बिहान ६ बजे खुल्ने र बेलुकी ९ बजेपछि उडान सकिने गरी सञ्चालन हुने गरेको छ। तर, उडान अवधि ढिला भएमा रात्रि उडानको समय अझै पछाडि समेत धकेलिने गरेको छ।

तुवाँलोले उडान नभएपछि हवाई सेवा प्रभावित भएको छ। हवाई कम्प निले विभिन्न रुटका उडान रद्द गरिसकेका छन्। बुद्ध एयरका नौ वटा उडान रद्द भइसकेका छन्। बुद्ध एयरका सूचना अधिकारी दीपेन्द्र कर्णका अनुसार पोखरा–काठमाडौँका ६, पोखराबाट नेपालगन्ज, भैरहवा र भरतपुरका एकएक गरी नौ वटा उडान रद्द भएका छन्। बुद्धले यतिबेला पोखरा–काठमाडौँ रुटमा दिनमा १७ वटा उडान गरिरहेको छ।

‘पोखरामा जहाज अवतरण गर्नका लागि ३७ सय मिटरको भिजिबिलिटी चाहिन्छ। तर पोखराबाट उडेर जाँदा १६ सय मिटर भए पुग्छ,’ ती प्राविधिकले भने, ‘बाक्लो तुवाँलोका कारण हवाई उडान नै अस्तव्यस्त बनेको छ।’

‘पोखरामा रात्रिकालीन बिसान गरेको जहाज बिहान उडेर काठमाडौँ आएको हो। त्यसपछि पोखरामा भने जहाज अवतरण गर्न सक्ने अवस्था छैन,’ कर्णले भने, ‘भिजिबिलिटी नै अपुग छ। बाक्लो तुवाँलोले गर्दा कतै केही देख्न सकिने अवस्था छैन।’ उनका अनुसार हावा चलेर तुवाँलो नहटेसम्म उडान हुन कठिन छ। हवाई कम्पनीका अनुसार पछिल्लो केही दिनदेखि पोखरासँगको हवाई उडानमा तुवाँलोले गर्दा अनिश्चित भएको छ। ‘कुन बेला विमानस्थल खुल्छ भन्ने नै यकिन छैन। हिजो–अस्ति पनि मध्यान्ह पछि मात्र विमानस्थल खुल्ने गरेको थियो,’ उनले भने।