काठमाडौं- दसैंको पहिलो दिन घटस्थापनामा राजधानीको हनुमानढोका दरबारस्थित दसैंघरमा जमरा राखिएको छ। नेपाल पञ्चांग निर्णायक समितिले जुराएको साइत शनिबार बिहान ८ बजेर ४५ मिनेट जाँदा परम्पराअनुसार जमरा राखिएको हो।
दसैंघरमा राखिएका जमरा विशेष गरी विशिष्ट व्यक्तित्व राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, प्रधानन्यायाधीशले प्रयोग गर्छन्। 'राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, प्रधानन्यायाधीश र विशिष्ट व्यक्तिका लागि दसैंघरमा जमरा राख्ने गरिन्छ,' हनुमानढोका दरबार हेरचाह अड्डाका पर्व व्यवस्थापक मिठाराम पुडासैनीले भने, 'दसैंमा टीकाको दिन दसैंघरमा राखेका जमरा वितरण गरिन्छ।' उनका अनुसार दसैंघरका जमरा हनुमानढोकास्थित मूलढोकाबाट सर्वसाधारणलाई पनि वितरण गरिन्छ। दसैंघरका जमरा लिन आउने सर्वसाधारणको संख्या ठूलै हुने गरेको अड्डाले जनाएको छ। दसैंघरमा परम्परा अनुसार अड्डाले जमरा राख्दै आएको छ। जमरा राखेसँगै दसैं सुरु भएको मानिन्छ।
जमरा राख्ने शुभ साइतमा पञ्चै बाजा बजाइन्छ। जमरा राख्दा नेपाली सेनाको सार्दुलजङ गुल्मले बन्दुक पड्काएर बढाईं गर्छ। जमरामा जौ, गहुँ, धान र मकै लगायत टुसाउने अन्न राख्ने गरिन्छ। खोलाबाट चोखो बालुवा ल्याई त्यसमा जमरा राखिन्छ। 'पशुपतिनाथ मन्दिरभन्दा माथिबाट चोखो बालुवा ल्याएर जमरा राख्छौं,' पुडासैनीले नागरिकसँग भने।
जमरा राखेपछि दसैंघरमा दैनिक नवदुर्गाको पूजा, आरती, चण्डी पूजा गर्नुका साथैै बिहान बेलुकी दुर्गा भजन र मालश्री धुन बजाउने गरिन्छ। त्यसैगरी जमरा राखेपछि विशिष्ट व्यक्तिबाट दुर्गाभवानीको पूजा हुने गर्छ। पूजा समितिका अनुसार विशिष्ट व्यक्तित्व आफैं नआएर अरु व्यक्तिमार्फत् पूजा पठाउने गर्छन्। 'विशिष्ट व्यक्तित्वले परम्परा बिर्सँदै गएका छन्,' पूजा समितिका एक जना सदस्यले नाम उल्लेख नगर्ने सर्तमा भने, 'पहिला विशिष्ट धेरै व्यक्तित्व पूजा गर्न आफैं आउँथे तर अहिले शून्यजस्तै छ।' समाजका विशिष्ट व्यक्तित्वले नै संस्कृति र परम्परा भुल्दै गएकोमा उनले दुखेसो पोखे।
दसैंघरमा मात्र नभएर परम्परा अनुसार घरघरमा जमरा राख्ने चलन छ। परिवारको सुख, शान्ति र उन्नतिको संकल्प गर्दै घरघरमा जमरा राखिन्छ भने देशवासीको सुख, शान्ति र उन्नतिको संकल्प गर्दै हनुमानढोकास्थित दसैंघरमा जमरा राख्ने परम्परा छ। जमरा राखेसँगै दसैं सुरु भएको मानिन्छ। यसरी राखिएका जमरा नौ दिनपछि विजया दशमीको उपलक्ष्यमा मान्यजनबाट टीकासँगै शिरमा सिउरिने गरिन्छ। पञ्चांग निर्णायक समितिका अनुसार यस वर्ष टीकाको शुभ साइत बिहान ८:४५ बजे रहेको छ। पचांग समितिका सदस्यसचिव सूर्य ढुंगेलका अनुसार दिनभर नै टीका लगाउन राम्रो साइत रहेकाले साइत कुर्नुपर्दैन।
प्रकाशित: १६ आश्विन २०७३ ०२:१० आइतबार