संघीय सरकारले आर्थिक वर्ष २०७७-७८ मा बागलुङका आठ पालिकालाई आधारभूत अस्पताल निर्माणका लागि छनोट गरेको थियो। जिल्लामा १० पालिका रहे पनि काठेखोला गाउँपालिका र जैमिनी नगरपालिकाबाहेक अन्य स्थानीय तह अस्पताल निर्माणका लागि छनोट भए।

अहिले केही पालिकाले स्वास्थ्यचौकीलाई स्तरोन्नति गरी पालिकास्तरीय आधारभूत अस्पतालको सेवा प्रवाह गरिरहेका छन् भने केही पालिकामा अस्पताल निर्माणाधीन छन्। कतिपय पालिकाले अहिलेसम्म कहाँ अस्पताल बनाउने भन्ने टुंगोसमेत लगाउन सकेका छैनन्। हाल जिल्लाको गलकोट नगरपालिका र तमाखोला गाउँपालिकाले सेवा सुरु गरिरहेका छन्।  

गलकोटले हरिचौर स्वास्थ्यचौकीलाई स्तरोन्नति गरी नगर अस्पतालबाट हुने सेवा प्रवाह गरेको छ भने तमानखोलाले बोंगादोभान स्वास्थ्यचौकीलाई स्तरोन्नति गरी सेवा सुरु गरेको हो। गलकोटले गत वर्ष पुस १७ देखि १५ शय्याको नगर अस्पताल सुरु गरेको गलकोट नगरपालिकाका प्रवक्ता हिमबहादुर भण्डारीले बताए

 नगर अस्पताल निर्माणका लागि संघीय सरकारले १८ करोड रुपैयाँ विनियोजन गरेको उनको भनाइ छ। उनले भवन निर्माणका लागि हाल सञ्चालन रहेको अस्पतालछेउमा जग्गा व्यवस्थापन भइरहेको जानकारी दिए।  

हाल अस्पतालमा एक विशेषज्ञ चिकित्सक, एक मेडिकल अधिकृत, ६ जना नर्सिङ, हेल्थ असिस्टेन्ट दुई, नर्स तीन, अहेव तीन, अनमी तीन, रेडियोक्राफर एक, डेल्टलहाइजेनिस्ट एक, ल्याब टेक्निसिएन एक, ल्याब असिस्टेन्ट एक, कार्यालय सहयोगी पाँच र एकजना एम्बुलेन्स चालक रहेको उनको भनाइ छ। अस्पताललाई थप व्यवस्थापन गर्न थप भवन आवश्यक रहेको प्रवक्ता भण्डारीले बताए। जग्गा खरिदका लागि अहिले आर्थिक संकलन भइरहेको उनले जानकारी दिए।

प्रवक्ता भण्डारीले भने, ‘पोहोर साल कार्यपालिकाले निर्णय गरेर नगर अस्पताल सञ्चालन गरेका छौं, एकजना विशेषज्ञ डाक्टर पनि हुनुहुन्छ, मेडिकल अधिकृत पनि हुनुहुन्छ, अहिले यहाँको स्वास्थ्य सेवामा ठूलो परिवर्तन आएको छ, स्वास्थ्यचौकीको भवनबाट सेवा दिइराखेका छौं, अब छिट्ट जग्गा व्यवस्थापन हुनेछ, जग्गा व्यवस्थापन भयो भने नयाँ भवन बनाउने प्रक्रिया अगाडि बढाउँछौं, नगर यहाँ सेवा सुरु भएदेखि पोखरा, काठमाडौं र बागलुङ जान परेको छैन।’

तमानखोलाले पनि बोंगादोभान स्वास्थ्यचौकीबाट आधारभूत अस्पतालको सेवा सुरु गरेको छ। यस पालिकामा पाँच शय्याको आधारभूत अस्पताल बन्ने छ, जसका लागि संघीय सरकारले ११ करोड रकम विनियोजन गरेको छ। गाउँपालिकाले यही पुस ३ देखि आधारभूत अस्पालको सेवा सुरु गरेको स्वास्थ्य शाखा संयोजक तिलक छन्त्यालले बताए। गाउँपालिकाले एक जना मेडिकल अधिकृत, एकजना स्वास्थ्य सहायक, दुईजना अहेव, तीनजना अनमी, एकजना ल्याब असिस्टेन्टको व्यवस्थापन गरी सेवा प्रवाह गरेको उनको भनाइ छ।

‘स्वास्थ्य मन्त्रालयले पठाएको नमुना दरबन्दीअनुसार जनशक्ति नहुँदा गाउँपालिकाले एकजना मेडिकल अधिकृतसहित एकजना अनमी र एकजना कार्यालय सहयोगी थप गरी स्वास्थ्यचौकीमा मौजुदा रहेका कर्मचारीबाट आधारभूत अस्पताल तहको सेवा प्रवाह गर्न थालेका छौं’, संयोजक छन्त्यालले भने, ‘अस्पताल बनाउनका लागि जग्गा प्राप्त भएको छ, तर विभिन्न प्रक्रिया नपुग्दा निर्माण हुन सकेको छैन, अब केही समयमै भवन बनाउने छौं।’

बागलुङ नगरपालिका १३ स्थित पैयुँपाटा स्वास्थ्यचौकीबाट नगर अस्पतालको सेवा प्रवाह गर्दै आएको छ। पन्ध्र शय्याको अस्पताल निर्माण अन्तिम चरणमा रहेको भन्दै दुई वर्षदेखि यहाँ नगरपालिकास्तरीय अस्पतालको स्वास्थ्य सेवा दिइएको नगर स्वास्थ्य शाखा प्रमुख रामप्रसाद खनालले जानकारी दिए।

अस्पताल निर्माणका लागि संघीय सरकारले १८ करोड रकम विनियोजन गरेको उनको भनाइ छ। अस्पतालमा एकजना एमबिजिपी, तीनजना मेडिकल अधिकृत, चारजना स्वास्थ्य सहायकलगायतका जनशक्ति रहने प्रावधान रहे पनि अहिले कार्यरत एकजना मेडिकल अधिकृत, एकजना जनस्वास्थ्य निरीक्षक, एकजना स्वास्थ्य सहायक, एकजना स्टाफ नर्स, एकजना सिनियर अनमी, अनमी र एकजना ल्याब असिस्टेन्ट कार्यरत रहेको खनालले बताए।

ढोरपाटन ९ पाखाथर उपत्यकामा १५ शय्याको अस्पताल बन्न थालेको १५ महिना भए पनि यस अवधिमा ४० प्रतिशत काम भएको छ। समयमै भुक्तानी नहुँदा हाल काम रोकिएको छ। २०८२ असार २३ सम्ममा सकिसक्नुपर्ने अस्पताल भवन करिब आधा सकिँदा पनि कामअनुसारको भुक्तानी नभएको निर्माण कम्पनी एसी कन्स्ट्रक्सनका प्रमुख दीपक अदैले बताए।

अस्पातलको भवन निर्माणका लागि १२ करोड ९६ लाख रुपैयाँमा जिम्मा उनको भनाइ छ। काम गर्नुभन्दा पहिले सुरुमा पेश्की रकम दुई करोड ४६ लाख मात्रै आएको उनले बताए। तीन महिनाअगाडि ६ करोड ६१ लाखको बिल नगरपालिकामा पठाए पनि हालसम्म भुक्तानी नभएको अदैको भनाइ छ।

निसीखोला गाउँपालिका४ झिम्पामा दुई वर्षअगाडि सुरु भएको १० शय्याको पालिकास्तरीय आधारभूत अस्पतालको काम हालसम्म ८५ प्रतिशत काम सकिएको छ। यही पुस महिनामा सम्पन्न गर्ने गरी निर्माण भए पनि बजेट अभावका कारण काम हुन सकेको छैन।

गाउँपालिकाले १० करोड ९४ लाख रकमको ‘स्टिमेट’ गरेकोमा हिन्दुङ एसी आइएस जेबी कन्स्ट्रक्सनले आठ करोड २४ लाख रुपैयाँमा निर्माण गर्ने गरी जिम्मा लिएर काम गरेको गाउँपालिकाका सूचना अधिकारी पुरुषोत्तम गौतमले बताए। संघीय सरकारले बजेट पठाए काम सुरु हुने जनाइएको छ।

बडिगाड गाउँपालिका ५ को रिखेटारीमा १५ शय्याको अस्पताल निर्माणको अन्तिम चरणमा पुगेको प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत चेतनारायण भण्डारीले जानकारी दिए। केन्द्र सरकारले विनियोजन गरेको २४ करोड रकम विनियोजन गरेको बजेटले काम भएको उनको भनाइ छ।

अस्पतालको काम ९० प्रतिशत सकिएको भण्डारी बताउँछन्। हाल सातवटा स्वास्थ्यचौकी र चारवटा आधारभूत स्वास्थ्य केन्द्रबाट बडिगाडका नागरिकले स्वास्थ्य सेवा लिएको उनी बताउँछन्।

जिल्लाको ताराखोला गाउँपालिकामा तीन वर्षअगाडि नै पालिकास्तरीय पाँच शय्याको अस्पताल निर्माण गर्ने भनिए पनि अहिलेसम्म जग्गा व्यवस्थापन हुन नसकेको प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत चिरञ्जीवी घिमिरेले जानकारी दिए। जग्गा व्यवस्थापनको प्रक्रियामा रहेको जनाउँदै मापदण्डअनुसारको पाइए कामलाई अगाडि बढाउने उनको भनाइ छ। 

दक्षिण बागलुङको बरेङ गाउँपालिकामा १० शय्याको आधारभूत अस्पताल निर्माणका लागि जग्गा निःशुल्क प्राप्त गरेको तर मापदण्डअनुसार नभएपछि भवन निर्माणको काम रोकिएको प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत जीतबहादुर रानाले बताए। जग्गालाई स्वीकृत गर्नका लागि मन्त्रालयमा पठाइएको उनको भनाइ छ।

ढोरपाटन नगरपालिका ९ का मिनबहादुर विकले अहिलेसम्म ढोरपाटन उपत्यका क्षेत्रमा अस्पताल नबन्दा यहाँका नागरिकले पर्यटकले समस्या खेप्नुपरेको बताए। ढोरपाटन निकै चिसो क्षेत्र रहेको भन्दै बाहिरबाट आउने पर्यटक बिरामी पर्दा नजिकमा उपचार गर्न नपाएको उनको भनाइ छ। पोहोर सालदेखि अस्पताल निर्माण हुन थाले पनि अहिलेसम्म सम्पन्न हुन नसकेको उनले बताए।

उनले भने, ‘नगर अस्पताल भनेर बनाउन लागेको धेरै भयो, अहिले बल्ल एक तला भएको छ, कहिले सम्पन्न हुने हो ?, कहिले यहाँ डाक्टर आएर जनताको उपचार गर्ने हुन् ?, कोही बिरामी भए भने घन्टौं लगाएर बुर्तिबाङ जानुपर्छ। घुम्न आएका पर्यटक पनि बिरामी हुन्छन्। नजिकमा उपचार गर्ने ठाउँ नहुँदा छिटै फर्किने गरेका छन्, दुईचार दिन बस्ने पर्यटक एकै दिनमा फर्किंदा यहाँको व्यापार–व्यवसाय राम्रोसँग हुन पाउँदैन, सरकारले छिटो अस्पताल बनाएर डाक्टर पठाइदिए धेरै सजिलो हुने थियो, बुर्तिबाङ पुग्नुपर्ने थिएन।’ –रासस

प्रकाशित: २६ पुस २०८० ०३:५२ बिहीबार