विमला निरौला 

तराईको वस्तीपुर गाउँमा मुस्किलैले पचास घरधुरी थिए। राप्ती नदीको किनारामा रहेको वस्तीपुर रमणीय गाउँ भए पनि गाउँका वासिन्दाको भने एक आपसमा मेलमिलाप पटक्कै थिएन । सधै विभिन्न निहुँमा एकले अर्का छिमेकीसँग झगडा गरिरहेका हुन्थे। बाबुआमाको एक अर्कासँगको यस्तो मनमुटाव र जमिनमा, खेतीमा, पानीमा र अरु बिभिन्न कुरामा त्यति राम्रो नहुने झगडा मात्र गरिरहने हुनाले गाउँका जवानहरू पनि आफ्ना अभिभावकसंग दिक्क हुन्थे र अरू नै केही गर्न पाए हुन्थे भन्ने दाउ खोजिरहेका थिए।    

राप्तीपारि सालघारी जंगल थियो । जंगलमा विभिन्न जनावरहरू थिए तर ति जनावर अति नै मिलनसार एक अर्कालाई विश्वास गर्ने र सहयोगी थिए । असाध्यै मिलेर बसेका थिए । एकदिन एकजना दलालले वस्तीपुरका सबै जवानहरूलाइ विदेश लिएर गयो । वस्तीपुरमा बुढापाका, रोगी, महिला र बालबालिकाहरू मात्र बाँकी रहे । गाउँ नै शून्य भयो । खेतीपाती पनि झन् भन्दा झन् कम हुन थाल्यो । अभावै अभाव बढ्न गयो । भोक र रोगले गाउँ ग्रस्थ हुन थाल्यो । छिमेकी गाउँको त्यस्तो हालत देखेर जङ्गली जनावरहरूलाई चिन्ता पर्यो । के गर्ने र कसो गरेर सहयोग गर्ने भनेर उनीहरु छटपटाउन थाले । बेला बेलामा गाउँलेको सहयोगको लागि भनेर जंगलमा जनावरहरुको मिटिङ बस्न थाल्यो । छिमेकी गाउँको विजोग हेर्न र देख्न नसक्ने भए र जनावरहरु गएर सहयोग गर्ने निर्णयमा पुगे । दुई सहयोगी टोलीको निर्माण भयो ।  छ महिनासम्म एउटा टोली जाने र सहयोग गर्ने अनि अर्को छ महिना अर्को टोलीले सहयोग गर्ने निर्णय भयो । सोहीअनुसार कामहरुको पनि बाँडफाँट भयो। पहिले टोलीको टोली नेता खरायो खटियो ।  

टोलीको लर्कन जंगलबाट गाउँतिर लग्यो । सबैको कामको बाँडफाड अनुसार आफ़आफ्नो काम सुरु भयो । टोली नेता नै खरायो गाउँलेको उपचारका लागि निवेदन लिएर शहर जाने भयो । स्वास्थ्य मन्त्रालयमा निवेदन दिई  विरामी गाउँलेको उपचार लागि डाक्टर र ओखती ल्याउन खरायो कडा्रइका साथ खाटिरह्यो । मुसाले बारी खन्ने जिम्मा लियो । हलो, गोरु, हली सबैको काम मुसाबाट हुने भयो । आली खन्ने पानी लगाउने, सिँचाइ गर्ने काममा भ्यागुतोले गर्ने भयो ।  धान रोप्ने गोड्ने काट्ने कामको जिम्मा धान चरीले लिइन् ।धान झार्ने बताउने, सुकाउने, नाग्लोले निफन्ने कामको जिम्मा हात्ती दाइलाई गयो । घरको सरसफाई विरामीको रेखदेखको काममा जरायो खटियो । ढिकी, जाँतो र दाउरा घाँसको जिम्मा बाघले पायो । गोठ र गाईवस्तु बाख्राको रेखदेख भालुबाट भयो । भान्छामा पकाउने, खुवाउने काम बाँदरले गर्ने भयो । साना बालबालिकाको हेरचाह र पठनपाठन र संस्कृतिका लागि मयुरी लागिन् । गाउँको सुरक्षार्थ खटिएर पालेको काम गैडाको भागमा पर्यो । गाउँलेका झैझगडाहरुमा मिलापत्र गराएर माया प्रेम जगाउने काम डाँफे चरीले गर्यो । विदेश गएका छोराछोरीलाई खबर पुरयाइदिने र उताको खबर ल्याउने हुलाकीको काम  कागले गर्यो। चाडवाडमा नाच गान र संगीतको जिम्मा कोइली र मयुरीले मिलेर लिए । बाटोघाटो बनाउने र सवारी साधनको लागि घोडा खटियो।

गाउँमा बिस्तारै हरियाली छाउन थाल्यो । खुशी र उमंगको लहर पनि चल्न थाल्यो। एक आपसमा भातृत्व र स्नेहको अनुभूति बढेर आयो । बिस्तारै गाउँको रूपरेखा बदललिंदै गयो । गाउँ विकसित हुँदै गयो र नमुना गाउँमा परिणत भयो।अनि जिल्लाका गाविसहरूमध्ये उत्कृष्ट  ठहरियो र पुरस्कृत पनि भयो ।

उता विदेश गएका जवान भने विभिन्न दुःखहण्डर खाएर गाउँ नै फर्के । गाउँको यस्तो परिवर्तन देखेर दंग हुँदै “गरे आफ्नै गाउँमा सबै थोक पाइने रहेछ” भन्ने अनुभव गर्दै सम्पूर्ण जवान मिली गाउँमै राम्राराम्रा कार्य योजनाहरु ल्याउने, आफ्नै ठाउँका लागि धेरै काम गर्ने र आफ्नै माटोमा पसिना बगाउने प्रण गरे । अन्त्यमा सम्पूर्ण गाउँलेकै स्वभाव फेरियो , उनीहरु पशुपन्छी र जंगलका जनावरबाट धेरै कुरा सिके र गल्तिको महसुस पनि गरे । पाका गाउँलेले पनि एक  आपसमा मिलीजुली हाँसीखेली बस्न थाले । दुःखसुखमा साथ दिने वाचा गरे । मित्रताको फाइदा पनि बुझे । गाउँलेले आफ्नो गाउँ आफै बनाऊँ भन्ने नाराका साथ धेरैधेरै धन्यवाद दिएर सम्पूर्ण जनावरको टिमलाई सिन्दुरे जात्राका साथ जंगल फिर्ता पठाएर। अहिले बस्तीपुर रमणीय अनि पर्यटकीय क्षेत्र बनेको छ ।

प्रकाशित: १५ मंसिर २०७७ ११:२९ सोमबार