काठमाडौं - लेखक अलिसिया पार्टनोय सेनाबाट बेपत्ता हुनुपर्दाको घटनाक्रम सुनाउँदै छिन्। उनले घटनाको बयान गरिरहँदा छेउमै सेनाजस्ता देखिने केही मानिस एक युवतीलाई जबर्जस्ती समातेर लैजान्छ । यो दृश्य शनिबारदेखि कौसी थिएटरमा मञ्चन भइरहेको ‘द लिटिल स्कुल : बेपत्ता पारिनु र बाँच्नुका कथा’ नामक नाटकको हो।
१० वर्षे जनयुद्धको दौरान नेपालमा बेपत्ता पारिएका व्यक्तिहरूको संक्रमणकालीन न्यायका लागि भइरहेका प्रयत्नसँग तुलना गरेर नाटक तयार गरिएको थियो ।
सन् १९७० को दशकमा अर्जेन्टिनामा भएको राजनीतिक उथलपुथलका क्रममा राजनीतिक बन्दी भएर बेपत्ता पारिएका लेखक अलिसिया पार्टनोयको पुस्तकमा आधारित नाटकलाई निर्देशक डेब्रा मेरोलाले निर्देशन गरेकी हुन् । १० वर्षे जनयुद्धको दौरान नेपालमा बेपत्ता पारिएका व्यक्तिहरूको संक्रमणकालीन न्यायका लागि भइरहेका प्रयत्नसँग तुलना गरेर नाटक तयार गरिएको थियो । सन् १९७६ मा सुरु भएको अर्जेन्टिनाको भ्रामक युद्धका बेला २० वर्ष पुगेकी लेखक पार्टनोयले तीन वर्ष बन्दी जीवन बिताएकी थिइन् । उनले करिब एक सय दिनभन्दा बढी द लिटिल स्कुल’ नामक कन्सनट्रेसन क्याम्प (थुनुवा शिविर) मा बिताएकी थिइन् ।
सन् १९७० देखि १९८३ चलेको युद्धको दौरानमा अर्जेन्टिनाबाट ३० हजार मानिस बेपत्ता भएका थिए । भ्रामक युद्ध सकिएलगत्तै उनले सनट्रेसन क्याम्प (थुनुवा शिविर) मा भोगेका पीडाको अनुभवहरू समेटिएर ‘द लिटिल स्कुल’ नामक पुस्तक सार्वजनिक गरेकी थिइन् । उनले शिविरमा भोगेका अनुभवहरूलाई स्मरण गर्दै नाटकमा देखिएकी उनी कथा सुनाउँदै छिन् । नाटकमा जिना लिनले उनको युवा अवस्थाको भूमिका निर्वाह गरेकी छन् भने उनकी छोरी इभा लेइभा पार्टनोय उनको युवा अवस्थाको आत्माको भूमिकामा देखिएकी छन् ।
थुनुवा शिविरको सेटमा मञ्चन भइरहेको नाटकमा देखिएका अधिकांश पात्रहरूको आँखामा सेतो पट्टी लगाइएको मात्र छैन, दुवै हात बाँधिएका उनीहरूलाई एकअर्कासँग कुराकानी गर्नसमेत मनाही गरिएको छ । सेनाको भूमिकामा देखिएका पात्रहरू सकेसम्म शिविरमा रहेका बेपत्ता मानिसहरूलाई पीडा दिइरहेको दृश्यले दर्शकलाई कहालीलाग्दो सशस्त्र द्वन्द्वकालीन घटना सम्झना बाध्य तुल्याइदिन्छ । जेलभित्रको सेटमा पात्रहरू ओछ्यानमै पल्टिएर अभिनय गरिरहेका छन् ।
दुई घन्टा अवधिको नाटकलाई निर्देशक मेरोलाले न्याय गर्न खोजेजस्तो देखिए पनि धैरै दृश्यहरू दोहोरिएका छन् । नाटकमा देखिएका कलाकारहरूले निर्वाह गरेको भूमिकाले दर्शकलाई निराश पार्दैन तर नाटकको अन्त्य फितलो बन्न पुगेको छ । नाटकको अन्त्यमा १३ वर्षे युद्धको दौरान अर्जेन्टिनामा बेपत्ता पारिएका र मारिएका मानिसहरूलाई महिला पात्रहरूले सेतो स्कार्फ लगाएर सम्झिएका छन् ।
१० वर्षे द्वन्द्वकलामा बेपत्ता भएका मानिसहरूको सम्झना गर्दै वान वल्र्ड थिएटरले भोइसेस अफ वुमन नेपालसँग सहकार्य गरेर ‘जनयुद्धमा बाँचेकाहरूको कथा’ नामक मल्टिमिडिया कला प्रदर्शनी कौसी थिएटरमा गरिरहेको छ । नाटक आगामी चैत ३ गतेसम्म मञ्चन हुनेछ ।
प्रकाशित: ३० फाल्गुन २०७५ ०३:४४ बिहीबार